[Funland] Lượm lặt tin tức quân sự đó đây, có gì đăng nấy

[đội mũ_ lái xe]

Những công nghệ mới trong cuộc xung đột quân sự Nga - Ukraine

• Việc sử dụng công nghệ mới trong cuộc xung đột quân sự Nga - Ukraine đã thu hút sự chú ý của các chính phủ cũng như giới truyền thông.

• Nhiều tiến bộ công nghệ mà thế giới đạt được trong những thập kỷ qua đã xuất hiện trong cuộc xung đột, bao gồm máy bay không người lái, tác chiến được xác định bằng phần mềm và AI, công nghệ vũ trụ cũng như tác chiến mạng.

• Nếu người châu Âu quan tâm đến khả năng phòng thủ của mình, họ cần xem xét kỹ việc sử dụng công nghệ này của cả hai bên.

• Họ sẽ thấy rằng các công ty tư nhân đã đóng một vai trò rất lớn trong cuộc chiến này. Điều này hàm ý rằng cần phải có một cách tiếp cận khác trong cách các quốc gia và các công ty tư nhân tương tác với nhau cũng như trong cách các công ty hoạt độngtrong lĩnh vực công nghệ có thể được sử dụng trong chiến tranh.

• Công nghệ cũng đã tạo điều kiện và thúc đẩy sự tham gia của các cá nhân vào cuộc xung đột này ở một mức độ có thể sẽ được nhân rộng trong một cuộc chiến tranh trong tương lai. Các quốc gia cần xem xét các cách thức để hướng tới sự tham gia này.

• Cuối cùng, cuộc chiến chứng tỏ rằng số lượng vũ khí vẫn còn quan trọng, và câu ngạn ngữ cũ của các nghiên cứu quân sự cho rằng việc tích hợp các hệ thống mới ít nhất cũng quan trọng như bản thân công nghệ vẫn đúng.

“Lòng dũng cảm của người Ukraine + công nghệ = chìa khóa chiến thắng trong tương lai của Ukraine”. Phó thủ tướng Ukraine, Mykhailo Fedorov, đã đưa ra phương trình này cho chiến thắng của Ukraine vào tháng 4 năm 2023. Đối với ông, cuộc chiến giữa Nga, nước đã phát động chiến dịch quân sự nhằm vào Ukraine từ ngày 24 tháng 2 năm 2022, và Ukraine, nước đã bảo vệ người dân và lãnh thổ của mình kể từ đó, là một “cuộc chiến công nghệ”.

Các nhà phân tích đã gọi đây là cuộc chiến vũ trụ thương mại đầu tiên, cuộc chiến máy bay không người lái quy mô toàn diện đầu tiên và cuộc chiến AI đầu tiên. Người dân Ukraine thông báo cho lực lượng vũ trang của họ về những bước tiến của Nga bằng cách ghi lại thông tin nhìn thấy các phương tiện quân sự trong ứng dụng cài trên máy điện thoại thông minh. Máy bay không người lái bay trên bầu trời 24 giờ một ngày, truyền lại hình ảnh về các cuộc di chuyển và tấn công của quân đội. Theo Fedorov, các dịch vụ đám mây “về cơ bản đã giúp Ukraine tồn tại với tư cách một nhà nước”.

Tất nhiên, cuộc chiến này không chỉ xoay quanh các công nghệ “mới nổi hoặc mang tính đột phá” - như NATO gọi chúng: AI, các ứng dụng trên điện thoại thông minh, các hệ thống tự động, v.v. Một số nhu cầu cấp thiết nhất của Ukraine là xe tăng, đạn pháo và máy bay chiến đấu. Hệ thống phòng không thời Liên Xô đang đóng vai trò quan trọng. Chướng ngại vật chống tăng “răng rồng” – thứ mà hầu hết người châu Âu liên tưởng đến Chiến tranh Thế giới lần thứ hai – đang tái xuất hiện, bảo vệ các tuyến chiến hào trên chiến tuyến. Nhưng cách cả hai bên đưa công nghệ mới nổi vào sử dụng trong bối cảnh này đang bộc lộ nhiều điều. Cuộc chiến ở Ukraine sử dụng, bằng cách này hay cách khác, hầu hết những tiến bộ công nghệ mà thế giới đã đạt được trong những thập kỷ qua. Nếu người châu Âu muốn nghiêm túc trong việc xây dựng năng lực phòng thủ của mình, họ cần hết sức chú ý và học hỏi kinh nghiệm từ Ukraine và Nga từ đầu cuộc chiến cho đến nay.

Do đó, bài viết này xem xét vai trò của máy bay không người lái, chiến tranh mạng, chiến tranh được xác định bằng phần mềm và AI cũng như công nghệ vũ trụ trong cuộc chiến ở Ukraine. Bài viết cho thấy cuộc xung đột này đã trở thành nơi thử nghiệm các hệ thống quân sự mới như thế nào. Sự đổi mới đang diễn ra với tốc độ cao. Chưa bao giờ có nhiều máy bay không người lái được triển khai trong một cuộc đối đầu quân sự đến vậy. Các dịch vụ đám mây và phòng thủ mạng đã cung cấp sự hỗ trợ hiệu quả. Phần mềm, thường được AI hỗ trợ, được sử dụng để cải thiện các hệ thống cũ. Nếu không có sự hỗ trợ từ các vệ tinh, Ukraine sẽ không thể bảo vệ lãnh thổ của mình.

Người châu Âu nên rút ra bốn bài học rõ ràng từ điều này.
Thứ nhất, khó có thể đánh giá quá cao tác động của các công ty tư nhân trong cuộc chiến này. Các công ty công nghệ lớn của Mỹ và các công ty nhỏ hơn trong lĩnh vực này đã cung cấp hỗ trợ công nghệ cao và mạng, đồng thời cho phép Ukraine chuyển dữ liệu của mình lên đám mây và số hóa chiến trường. Máy bay không người lái thương mại đang đóng một vai trò quan trọng.
Thứ hai, các công nghệ mới đã cho phép và thúc đẩy sự tham gia của các cá nhân vào cuộc chiến này – từ các chiến binh tình nguyện và các nhà điều tra nguồn mở nghiệp dư, cho đến những người gây quỹ cộng đồng để mua máy bay không người lái và các chiến binh meme (còn gọi là nhận thức lan truyền, là một quan niệm, hành vi, hoặc phong cách lan truyền từ người này sang người khác trong một ý thức hệ thường với mục đích truyền tải một hiện tượng, chủ đề, hoặc ý nghĩa cụ thể do meme đại diện - ND).
Cuối cùng, về mặt quân sự, các học giả nghiên cứu các công nghệ mới trong chiến tranh sẽ không ngạc nhiên khi biết rằng cách những công nghệ được sử dụng và tích hợp vào tổ chức quân sự quan trọng hơn bản thân công nghệ.
Và, bất chấp khả năng của công nghệ trong việc giúp tạo ra những hệ thống mạnh mẽ hơn để thống trị các loại vũ khí cũ, số lượng vẫn là vấn đề.

Máy bay không người lái

Rất ít hệ thống vũ khí nhận được nhiều sự chú ý của giới truyền thông khi đưa tin về cuộc xung đột này như máy bay không người lái. Chỉ ba tháng sau cuộc chiến, Alex Kingsbury viết trên tờ New York Times đã quyết định: “Tất cả các cuộc chiến tranh đều có những loại vũ khí mang tính biểu tượng của chúng. … Ở Ukraine, đó là máy bay không người lái”. Các nhà bình luận khác mô tả cuộc xung đột là "cuộc chiến tranh không người lái toàn diện đầu tiên" và khẳng định rằng máy bay không người lái có thể mở ra một "kỷ nguyên chiến tranh mới".

UAV Bayraktar TB2

Ở giai đoạn đầu của cuộc xung đột, UAV Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất đã thu hút sự chú ý của hầu hết các phương tiện truyền thông, với một số bài báo coi nó là biểu tượng cho sự kháng cự của Ukraine. Nghệ sĩ và quân nhân Ukraine, Taras Borovok, đã viết một bài hát lan truyền về hệ thống không người lái; những người ủng hộ Ukraine trên khắp thế giới đã gây quỹ để mua thêm máy bay không người lái cho nỗ lực chiến tranh của Kiev. Tuy nhiên, vài tháng sau, một máy bay không người lái khác bắt đầu độc quyền trên các trang nhất, khi lực lượng Nga triển khai nó để khủng bố người dân Ukraine và nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng quan trọng: loại đạn bay lảng vảng Shahed 136 do Iran sản xuất (hay còn gọi là “máy bay không người lái kamikaze”). Kể từ đó, các hệ thống khác đã thu hút sự chú ý, gần đây nhất là máy bay không người lái của hải quân với vai trò tấn công các tàu Nga ở Biển Đen, cũng như các hệ thống của Ukraine dùng để tấn công lãnh thổ Nga.

Đối với cả Ukraine và Nga, các hệ thống máy bay không người lái khác nhau – chủ yếu, nhưng không chỉ riêng, các phương tiện bay không người lái (UAV) – đã có vai trò mang tính quyết định ở những thời điểm khác nhau. Nhưng cách mà sự chú ý của công chúng chuyển từ hệ thống này sang hệ thống khác, chọn ra hệ thống này trong khi xem nhẹ hệ thống khác, cho thấy rằng tác động của 'máy bay không người lái' không dễ dàng xác định được. Ngày nay, hàng trăm hệ thống máy bay không người lái khác nhau đang được sử dụng trên khắp Ukraine, là sự kết hợp của các hệ thống thương mại, sở thích, quân sự, tạm thời và các hệ thống khác – do binh lính, tình nguyện viên và dân thường điều khiển.

“Tôi biết… rằng Ukraine sẽ làm cả thế giới choáng váng với những gì họ có thể làm với máy bay không người lái cỡ nhỏ tự tạo và là những loại phổ thông, một bộ kỹ năng mà những người yêu thích máy bay không người lái và các chuyên gia công nghệ của họ đã không ngừng mở rộng kể từ cuộc xâm lược trước đó của Nga vào năm 2014”.

Faine Greenwood, chuyên gia về máy bay không người lái tại Sáng kiến Nhân đạo Harvard, 2023

Quan sát của Greenwood mô tả hai trong số những khía cạnh nổi bật nhất của cuộc chiến này: việc quân đội Ukraina sử dụng rộng rãi các máy bay không người lái phi quân sự và tác động của các đơn vị máy bay không người lái tình nguyện và những người theo đuổi đam mê của Ukraine, chẳng hạn như Aerorozvidka – mà theo bà, các thành viên của họ “đã trở thành một số chuyên gia hàng đầu thế giới về chế tạo, sửa đổi và sử dụng máy bay không người lái nhỏ, rẻ tiền trong chiến tranh”.

Ở một mức độ nào đó, người Ukraine đang sử dụng các hệ thống máy bay không người lái thương mại có sẵn này đơn giản chỉ vì tính sẵn có và khả năng thay thế ngay lập tức của chúng. Nhưng việc sử dụng chúng cũng phản ánh những khả năng ấn tượng mà máy bay không người lái có sẵn trên thị trường đã đạt được trong những năm gần đây, bao gồm các cảm biến hiện đại, điều khiển dễ sử dụng và góc nhìn thứ nhất liền mạch. Hơn nữa, chúng cung cấp những khả năng này với mức giá thấp hơn nhiều so với các hệ thống dành cho quân đội, nghĩa là các lực lượng có thể chấp nhận tổn thất – và đã có rất nhiều tổn thất, chủ yếu là vì chúng không được trang bị khả năng bảo vệ vật lý và điện tử giống như máy bay không người lái quân sự.

Ngoài các hệ thống dân sự, lực lượng Ukraine còn sử dụng nhiều loại máy bay không người lái quân sự. Một số máy bay không người lái này được chế tạo đặc biệt cho cuộc chiến này, một số khác đã được sử dụng trong nhiều năm, trong khi một số thậm chí đã được đưa vào sử dụng trở lại sau nhiều năm bị bỏ quên. Chúng bao gồm từ các loại đạn bay lảng vảng cỡ nhỏ, như Switchblade do Mỹ cung cấp, máy bay không người lái kamikaze – biến thể nhỏ hơn của nó là đầu đạn chỉ nặng vài kg – cho đến các hệ thống nặng vài nghìn kg bay xa hàng trăm km. Một công ty Australia đã cung cấp máy bay không người lái bằng bìa cứng. Một công ty của Anh cung cấp máy bay không người lái tự sát in 3D. Một công ty của Đức đã chuyển giao hơn 100 máy bay không người lái giám sát được AIhỗ trợ. Các máy bay không người lái giám sát quân sự nhỏ nhất hiện có, Black Hornets do Na Uy sản xuất, cũng đang được sử dụng ở Ukraine. Nói tóm lại, Ukraine đã trở thành nơi thử nghiệm các hệ thống mới và mới nhất, trong đó các nhà sản xuất tiếp xúc trực tiếp với quân đội, tinh chỉnh sản phẩm của họ khi cuộc chiến kéo dài.

Chính phủ Ukraine muốn phát triển dựa trên nỗ lực này thông qua nỗ lực “đội quân máy bay không người lái”. Sáng kiến này nhằm mục đích gây quỹ và mua hàng trăm máy bay không người lái thương mại – từ các công ty và cá nhân ở Ukraine và nước ngoài – để giám sát tiền tuyến, cũng như tài trợ cho việc bảo trì và đào tạo. Mười nghìn người điều khiển máy bay không người lái đã được đào tạo theo chương trình. Chính phủ cũng được cho là đã phân bổ 867 triệu USD để thành lập 60 đại đội tấn công “đội quân máy bay không người lái”. Fedorov đã quảng cáo cụ thể sáng kiến này là “cơ hội tuyệt vời để các nhà sản xuất máy bay không người lái thử nghiệm thiết bị của họ trong điều kiện khắc nghiệt”. Vào tháng 8 năm 2023, người đứng đầu cơ quan liên lạc đặc biệt của Ukraine, Yurii Shchyhol, thông báo rằng “Ukraine có kế hoạch sản xuất và mua khoảng 200.000 máy bay không người lái chiến đấu trong năm”. (Rất có thể ông ấy đang đề cập đến máy bay không người lái kamikaze, thay vì máy bay không người lái chiến đấu theo nghĩa rộng hơn).

Thông qua sáng kiến này và các sáng kiến khác, Ukraine đã trở thành một địa điểm quan trọng để phát triển và sản xuất máy bay không người lái. Các quan chức quốc phòng Ukraine báo cáo rằng, vài tuần sau cuộc chiến, các công ty Ukraine đã liên hệ để cung cấp dịch vụ sản xuất máy bay không người lái của họ. Trong nhiều trường hợp, các dự án chung cuối cùng đã dẫn đến việc phát triển hoặc tái sử dụng máy bay không người lái cho mục đích quân sự. Ukraina vốn đã có một nền tảng vững chắc cho một cơ sở công nghiệp-quân sự vững mạnh, khi là một nhà sản xuất vũ khí thời Liên Xô. Nhưng áp lực đổi mới của cuộc chiến, sự khéo léo của người dân Ukraine và cơ hội hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia từ nhiều nước phương Tây có vẻ sẽ giúp ngành công nghiệp máy bay không người lái của Ukraine trở thành một thế lực quốc tế nghiêm túc sau khi chiến tranh kết thúc, có khả năng xuất khẩu các hệ thống đã được chứng minh trong chiến đấu.

.................

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiêp)

Nhìn chung, Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái để thực hiện ba nhiệm vụ chính: giám sát và thu thập thông tin tình báo; tuyên truyền; và tấn công và phối hợp tấn công.

Giám sát và trinh sát là cách sử dụng máy bay không người lái tự nhiên nhất. Tất cả máy bay không người lái đều mang theo cảm biến thu thập hình ảnh, video hoặc dữ liệu khác. Những dữ liệu này cho phép các lực lượng xác định vị trí căn cứ của đối phương, quan sát hoạt động di chuyển của quân đội và các nhiệm vụ quan trọng khác. Trong cuộc chiến kéo dài nhiều tháng để giành thị trấn Bakhmut, lực lượng vũ trang Ukraine được cho là có thể tiến hành giám sát liên tục trên không các vị trí của Nga, chuyển đổi hệ thống UAV này sang hệ thống UAV khác khi pin của nó sắp hết: như một chỉ huy tiểu đoàn đã nói, “giống như đang xem một bộ phim về tự nhiên”. Chúng tôi xem họ ăn. Chúng tôi quan sát họ nói chuyện với nhau”. Một video cho thấy một máy bay không người lái đang bám theo một người lính Nga, người này dẫn nó thẳng đến phần còn lại của đơn vị anh ta.

Liên kết chặt chẽ với hoạt động giám sát là khả năng của máy bay không người lái cung cấp tài liệu có thể được sử dụng cho mục đích tuyên truyền. Những bức ảnh và video từ máy bay không người lái đưa khán giả quốc tế đến thẳng tuyến đầu. Chúng đã ghi lại cảnh các lực lượng Nga phá hủy các thành phố và ngập lụt lãnh thổ Ukraine sau khi đập Kakhovka bị vỡ, đồng thời ghi lại cảnh quay các cuộc tấn công nhằm vào các tàu, xe tăng, người và trang thiết bị của Nga. Nhiều độc giả hẳn đã từng chứng kiến những quả lựu đạn được thả với độ chính xác cực cao vào cửa sập của xe tăng Nga; hoặc đoạn video bị nhiễu hạt do máy bay không người lái của hải quân ghi lại trong cuộc tấn công vào hạm đội Nga ở cảng Sevastopol.

Các video về máy bay không người lái rất phù hợp để tuyên truyền vì chúng gợi ý sự gần gũi và tức thời, nhưng vẫn tạo khoảng cách cho người xem với những cái chết và thương tích thực tế. Ukraine nhắm mục tiêu tuyên truyền bằng máy bay không người lái của mình tới cả khán giả quốc tế và những kẻ xâm lược Nga. Đoạn phim thể hiện khả năng và thành công của Ukraine trước công chúng quốc tế, giúp duy trì sự lạc quan và từ đó ủng hộ; nó gửi đến người Nga, đặc biệt là những tân binh được huy động, thông điệp rằng không nơi nào an toàn. Hơn nữa, Bộ quốc phòng và tình báo Ukraine đã phát động một chiến dịch thông tin kêu gọi binh lính Nga đào ngũ bằng máy bay không người lái, bằng cách đầu hàng các máy bay không người lái Ukraine, sau đó sẽ dẫn họ đến lực lượng vũ trang.

Cuối cùng, như các video tuyên truyền cho thấy, máy bay không người lái được sử dụng để chỉ đạo và tiến hành các cuộc tấn công. Lực lượng Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái quân sự có vũ trang như TB2 khi bắt đầu cuộc xâm lược để nhắm mục tiêu vào đoàn xe tăng dài 64km đang hướng tới Kiev. TB2 cũng được cho là đã được sử dụng để thu hút các máy bay chiến đấu của Nga bay vào vùng tấn công của các tên lửa trên mặt đất. Một máy bay không người lái TB2 có thể đã đánh lạc hướng hệ thống phòng thủ của soái hạm Moskva của Nga trong khi tên lửa hải quân tấn công và cuối cùng đánh chìm nó. Các hệ thống này cũng đã được triển khai để đóng vai trò là thiết bị chỉ thị mục tiêu cho tên lửa chống hạm Neptune của Ukraine, xác định các mục tiêu để những khẩu đội tên lửa tấn công.

Trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến, việc đoàn xe của Nga không đến được Kiev phần lớn là do bị phục kích bởi những người điều khiển máy bay không người lái lưu động của Ukraine, những người hỗ trợ lực lượng đặc biệt. Những người điều khiển máy bay không người lái đến từ Aerorozvidka, bao gồm “những công dân có hiểu biết về kỹ thuật”, những người giúp quân đội Ukraine về an ninh mạng, nhận thức tình huống và máy bay không người lái. Nhóm lần đầu tiên bắt đầu công việc trinh sát trên không sau cuộc xâm lược năm 2014 và hiện sử dụng nhiều loại máy bay không người lái khác nhau cho các nhiệm vụ của mình, bao gồm cả hệ thống tự phát triển: máy bay không người lái R18. Lực lượng Ukraine đã sử dụng những máy bay không người lái đa cánh này để thả những quả lựu đạn đã được cải tiến, thường là những lựu đạn có từ thời Liên Xô, vào trang thiết bị của Nga.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn những cuộc tấn công bằng máy bay không người lái này thường là cách máy bay không người lái có thể giúp chỉ thị mục tiêu cho các cuộc tấn công bằng pháo binh và do đó giúp giảm thiểu số lượng đạn pháo được sử dụng. Đây cũng là một vấn đề cần cân nhắc về mặt tài chính: các hệ thống máy bay không người lái thương mại cỡ nhỏ, chẳng hạn như hệ thống do công ty Trung Quốc DJI sản xuất thường có giá khoảng 2.000 euro, trong khi một quả đạn pháo có thể đắt hơn gấp đôi số tiền đó - và có thể khó thay thế hơn do vấn đề tiếp tế gần đây. Vì vậy, ngay cả khi một máy bay không người lái bị mất khi được sử dụng để tăng độ chính xác cho các cuộc tấn công bằng pháo binh, việc sử dụng nó vẫn có ý nghĩa về mặt hậu cần và tài chính. Trong những tháng gần đây, ngày càng nhiều máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất tốc độ cao được sử dụng làm máy bay không người lái cảm tử, được điều khiển bởi những người lính được huấn luyện đặc biệt thông qua kính thực tế ảo (VR headset).

Máy bay không người lái cũng đang được sử dụng với tần suất ngày càng tăng (không rõ nhà điều hành) để tấn công các mục tiêu bên trong nước Nga, bao gồm cả trung tâm thành phố Moscow. Đầu tháng 12/2022, các căn cứ không quân của Nga ở Ryazan và Engels, cách biên giới Ukraine khoảng 480 km đã bị máy bay không người lái của Ukraine tấn công, có thể là Tu-142. Vào ngày 27 tháng 12, máy bay không người lái lại tấn công căn cứ Engels. Ukraine trước đây đã sử dụng xuồng không người lái điều khiển từ xa chứa đầy chất nổ để tấn công hạm đội Nga ngoài khơi Sevastopol, và vào tháng 8, nhằm vào một tàu đổ bộ của Nga (mặc dù không có xác nhận chính thức nào được đưa ra ánh sáng rằng quân đội Ukraine đã tiến hành các hoạt động này). Vào tháng 8 năm 2023, đã có nhiều cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Moscow.


.......................

 

[đội mũ_ lái xe]

(TIếp)

Nga cũng đã sử dụng máy bay không người lái trong cuộc xâm lược của mình, mặc dù ít phổ biến hơn và ít thành công hơn Ukraine. Điều này có lẽ gây ngạc nhiên vì các khả năng và kế hoạch về máy bay không người lái đã được Bộ chỉ huy Nga công bố, cũng như kinh nghiệm của lực lượng này với chiến tranh bằng máy bay không người lái, chẳng hạn như cuộc xâm lược Ukraine năm 2014. Gần đây, vào năm 2017, Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, Valery Gerasimov, đã lập luận rằng chiến đấu giờ đây “không thể tưởng tượng được nếu không có máy bay không người lái – chúng được sử dụng bởi các xạ thủ, trinh sát, phi công – tất cả mọi người”.

Tính đến năm 2023, Nga được cho là có hơn 100 loại hệ thống không người lái ở các giai đoạn nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm và triển khai khác nhau. Nhưng một nghiên cứu sâu rộng về cuộc chiến trên không của Nga được công bố vào tháng 11 năm 2022 không tìm thấy nhiều thông tin để báo cáo về việc sử dụng máy bay không người lái. Chuyên gia công nghệ và quốc phòng Sam Bendett ước tính rằng Nga bắt đầu cuộc chiến với khoảng 2.000 máy bay không người lái nhưng nhanh chóng phải bổ sung thêm nguồn hàng từ Iran. Nền tảng tình báo nguồn mở Oryx, nơi đã theo dõi những tổn thất của Ukraine và Nga kể từ khi bắt đầu chiến tranh, lưu ý rằng những nỗ lực của Nga để bắt kịp lĩnh vực này có thể là “quá ít, quá muộn”.

Lực lượng Nga đang sử dụng các máy bay không người lái nội địa như Orlan-10 hay Orion. Hệ thống Orlan-10 là máy bay không người lái giám sát được sử dụng thường xuyên nhất của Nga, mặc dù ngày nay nó ít xuất hiện hơn. Điều này có lẽ là do Nga không có đủ hệ thống để chịu đựng một cuộc xung đột kéo dài hơn mà nước này không lường trước được. Cũng có thể mẫu này dễ bị phòng không Ukraina tấn công hơn. Orion là loại máy bay không người lái chiến đấu phức tạp hơn, được nhà sản xuất Kronshtadt của Nga phát triển gần đây và cũng được sử dụng cho các cuộc tấn công ở Syria. Cho đến nay, Kronshtadt mới chỉ sản xuất máy bay không người lái ở mức hai con số, hạn chế tác động của nó trên chiến trường.

Nga chuyển sang nhập khẩu để bù đắp cho số lượng UAV nội địa hạn chế (và các biện pháp đối phó thành công của Ukraine). Vào tháng 7 năm 2022, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cảnh báo rằng Iran đang có ý định đưa máy bay không người lái tới Nga. Đến giữa tháng 9, các cuộc tấn công đầu tiên bằng máy bay không người lái Shahed-136 và Mohajer-6 của Iran đã được ghi nhận ở Odesa. Shahed-136 là loại vũ khí tương đối đơn giản và rẻ tiền mà lực lượng Nga đã triển khai với số lượng lớn cùng với tên lửa hành trình. Truyền thông Mỹ đưa tin Nga đặt mục tiêu chế tạo trong nước 6.000 chiếc Shaheds vào mùa hè năm 2025. Các lực lượng Nga cũng đã sử dụng máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất, đáng chú ý nhất là các sản phẩm của DJI, có nghĩa là máy bay không người lái của công ty này sẽ có mặt ở cả hai bên trong cuộc xung đột.

Nga đã sử dụng máy bay không người lái theo cách tương tự như Ukraine – để tình báo, giám sát và trinh sát, tìm và tấn công các mục tiêu, và mặc dù không phổ biến bằng Ukraine, nhưng cho mục đích tuyên truyền. Hầu hết các lực lượng Nga sử dụng Orlan-10 như một phần của tổ hợp tình báo, giám sát và trinh sát: máy bay không người lái xác định vị trí của quân đội Ukraine và chuyển tiếp vị trí của chúng để nhắm bắn mục tiêu bằng các phương tiện khác, chẳng hạn như pháo binh, do đó giảm thời gian phản ứng xuống chỉ còn ba phút từ lúc phát hiện mục tiêu. Các đơn vị Nga cũng đã sử dụng Orlan-10 làm mồi nhử để xác định vị trí bố trí tên lửa đất đối không của Ukraine, trước khi trấn áp chúng bằng tác chiến điện tử, sau đó tiêu diệt chúng bằng tên lửa hoặc cuộc không kích của chính họ. Hơn nữa, các nguồn tin của Nga cho rằng Orlan-10 đã được sử dụng để gửi tin nhắn tới binh lính Ukraine kêu gọi họ đầu hàng.

Tuy nhiên, khác với Ukraine, Nga đã sử dụng máy bay không người lái với mục tiêu cụ thể là khủng bố người dân Ukraine và phá hủy cơ sở hạ tầng dân sự. Đặc biệt, Nga đã sử dụng – và tiếp tục sử dụng – các loạt máy bay không người lái Shahed kết hợp với các cuộc tấn công bằng tên lửa để tấn công các thành phố trên khắp đất nước. Những cuộc tấn công này gây gánh nặng và làm suy yếu hệ thống phòng không của Ukraine, với mục đích cuối cùng là chiếm lại bầu trời Ukraine. Ukraine hiện đang phải đối mặt với “trận Somme trên bầu trời” – một thế bế tắc khi không bên nào chiếm ưu thế trên không hoặc thậm chí không nỗ lực xâm nhập sâu vào không phận của đối phương. Điều này là do khả năng phòng không của Ukraine đã biến bầu trời Ukraine thành lãnh địa không có người ở. Tình hình có thể thay đổi nếu Nga tiếp tục triển khai hàng loạt máy bay không người lái cảm tử giá rẻ và tên lửa, từ đó làm cạn kiệt kho vũ khí phòng không của Ukraine.


..............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Tác chiến mạng

Trong những giờ trước cuộc tấn công tổng lực, Nga đã đánh sập mạng lưới vệ tinh Viasat, cắt quyền truy cập internet của hàng chục nghìn công dân Ukraine. Cuộc tấn công mạng cũng ảnh hưởng đến thông tin liên lạc của cả chính phủ và quân đội Ukraine. Điều này làm dấy lên những dự đoán rằng cuộc xung đột có thể trở thành cuộc “chiến tranh mạng thực sự” đầu tiên trên thế giới, đặc biệt là vì các cuộc tấn công mạng là một phần trong cuộc chiến tranh lai ghép của Nga chống lại Ukraine kể từ ít nhất là sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014. Tuy nhiên, các hoạt động mạng trong cuộc chiến này, mặc dù thường xuyên, dường như chỉ có tác động vật chất hạn chế trên chiến trường.

“Đây không phải là cuộc chiến chỉ giữa Nga và Ukraine. Đó là cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, với sự hỗ trợ và ủng hộ của các quốc gia và liên minh các công ty công nghệ dành cho Ukraine”.

Brad Smith, chủ tịch của Microsoft, 2022​

Cuộc xung đột ở Ukraine năm 2014 đã làm tăng tính cấp bách của các nỗ lực của nước này nhằm xây dựng hệ thống phòng thủ mạng, trong đó nước này hợp tác chặt chẽ với các đối tác như Mỹ và Vương quốc Anh, cũng như EU và NATO. Trong suốt năm 2021, các chuyên gia an ninh mạng của Mỹ và tổ chức phi lợi nhuận CRDF Global đã làm việc với chính phủ Ukraine để soạn thảo chiến lược an ninh mạng quốc gia. Các đối tác này đã tiếp tục hỗ trợ hệ thống phòng thủ mạng của Ukraine trong chiến tranh, chẳng hạn như bằng cách giúp phát hiện các cuộc tấn công và cung cấp thiết bị, phần mềm.

Một tuần trước cuộc xâm lược tổng lực, các cơ quan chính phủ Ukraine, với sự hỗ trợ của một số công ty công nghệ hàng đầu thế giới, đã bắt đầu chuyển dữ liệu và thông tin của họ lên đám mây để đảm bảo nó được lưu trữ bên ngoài đất nước. Amazon đã cung cấp cho Ukraine các thiết bị “quả cầu tuyết” – bộ lưu trữ máy tính có kích thước bằng chiếc vali – để giúp lưu trữ và truyền dữ liệu, bao gồm cả cơ quan đăng ký đất đai của quốc gia này. Đến tháng 12 năm 2022, nó đã giúp chuyển khoảng 10 petabyte dữ liệu lên đám mây – tương đương với vài trăm nghìn bộ phim truyện.

Kể từ đó, những gã khổng lồ công nghệ tiếp tục hỗ trợ hệ thống phòng thủ mạng của Ukraine, cung cấp phần mềm bảo vệ chống lại sự xâm nhập cũng như chia sẻ thông tin về các cuộc tấn công được phát hiện. Ví dụ: Google đã mở rộng quyền truy cập vào phần mềm Project Shield miễn phí của mình, góp phần tạo nên một “chiếc ô mạng” hiệu quả để bảo vệ các trang web của Ukraina khỏi các cuộc tấn công. Chỉ riêng Microsoft đã ước tính khoản hỗ trợ của họ cho Ukraine trong năm 2022-23 trị giá 400 triệu USD. Hơn nữa, CRDF Global đã trở thành nền tảng cho Tổ chức Hợp tác Hỗ trợ Phòng thủ Không gian mạng, một mạng lưới rộng lớn gồm các công ty và tổ chức của Mỹ, giúp điều phối nhiều nỗ lực này trong sự hợp tác với chính phủ Ukraine và các tổ chức cơ sở hạ tầng quan trọng.

Cuối cùng, các nhóm hacktivist tình nguyện trong và ngoài Ukraine, bao gồm Anonymous và Đội quân CNTT của Ukraine, đã nhắm mục tiêu vào chính phủ và phương tiện truyền thông Nga bằng các cuộc tấn công mạng nhằm ủng hộ Ukraine, được Fedorov cổ vũ.

“[Số lượng các cuộc tấn công mạng của Nga] không giảm, nhưng chất lượng của chúng thì… Người Nga đã sử dụng hết mọi thứ họ đã chuẩn bị khi bắt đầu cuộc xâm lược: Họ không mong đợi một lực lượng phòng thủ mạnh mẽ đến thế này”.

Chuẩn tướng Yurii Shchyhol người đứng đầu cơ quan thông tin đặc biệt nhà nước Ukraine, 2023

Các hoạt động mạng là đặc điểm thường xuyên của cuộc chiến, với các cuộc tấn công mạng nhằm vào Ukraine lên tới ít nhất 470 vụ được ghi nhận trong năm qua. Tuy nhiên, tác động của chúng lên quỹ đạo của cuộc chiến dường như bị hạn chế. Tất nhiên điều này phần lớn nhờ vào lực lượng phòng thủ của Ukraine, nhưng một số yếu tố từ phía Nga cũng có thể giúp giải thích điều này.

Các cuộc tấn công mạng của Nga nhằm vào máy chủ của chính phủ Ukraine, cơ sở hạ tầng quan trọng và phương tiện truyền thông diễn ra rất dữ dội. Các ví dụ bao gồm các cuộc tấn công phá hoại, trong đó kẻ tấn công sửa đổi hình thức hoặc nội dung trực quan của trang web, cũng như các cuộc tấn công từ chối dịch vụ và sử dụng phần mềm độc hại để xóa ổ cứng máy tính. Tuy nhiên, bất chấp số lượng của chúng, phần lớn những cuộc tấn công này dường như đã thất bại hoặc không có tác động lâu dài đến khả năng quân sự của Ukraine hoặc hoạt động xã hội của nước này. Những kẻ tấn công được cho là có liên hệ với chính phủ Nga dường như đã tiến hành một số cuộc tấn công này.

Các nhà phân tích đã tìm thấy rất ít bằng chứng cho thấy Nga đã sử dụng các cuộc tấn công mạng cho các mục tiêu quân sự chiến lược. Ví dụ về việc Nga sử dụng hiệu quả tác chiến mạng phối hợp với các chiến dịch động năng là rất ít. Trường hợp gần như duy nhất dường như là vụ tấn công mạng vào mạng vệ tinh Viasat vào ngày 24 tháng 2. Nhưng tác động quân sự của nó vẫn chưa rõ ràng. Ví dụ, Victor Zhora, một trong những quan chức mạng hàng đầu của Ukraine, đã tuyên bố rằng thông tin liên lạc quân sự không chỉ dựa vào mạng Viasat để liên lạc.

Các trường hợp khác về các hoạt động mạng và động năng dường như được phối hợp bao gồm việc Nga nhắm mục tiêu vào mạng lưới của công ty năng lượng hạt nhân nhà nước Ukraine, Energoatom, trước khi chiếm đóng nhà máy điện Zaporizhzhia mà công ty này vận hành, cũng như các cuộc tấn công động năng và tấn công mạng nhằm vào công ty điện lực Ukraine DTEK ở Tháng 7 năm 2022. Tuy nhiên, một số nhà quan sát cho rằng các thành phần động năng và mạng của các cuộc tấn công này không được phối hợp cũng như không phục vụ cùng một mục tiêu mà chỉ tương quan về thời điểm của chúng.

Thành công hạn chế trong các hoạt động mạng của Nga có thể là do thiếu năng lực, hoặc có lẽ là do các lực lượng Nga chưa sẵn sàng sử dụng chúng để theo đuổi các mục tiêu chiến lược. Điều này có thể là do các mục tiêu tương tự thường có thể đạt được dễ dàng và ít tốn kém hơn thông qua các phương tiện động năng: rất nhiều cuộc không kích của Nga vào cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine đã gây ra thiệt hại lớn hơn nhiều so với các hoạt động mạng của họ. Như Shchyhol đã đề ra, Nga dường như cũng chưa chuẩn bị sẵn sàng để lặp lại các hoạt động mạng phức tạp trong một kịch bản chiến tranh kéo dài. Tuy nhiên, nước này cũng có thể tiết kiệm năng lực cho các mục tiêu có giá trị cao nằm ngoài bối cảnh trực tiếp của cuộc chiến ở Ukraine, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng ảnh hưởng đến Mỹ hoặc các nước NATO khác. Cũng có khả năng là Nga chỉ đơn giản là được hưởng lợi nhiều hơn từ việc sử dụng năng lực của mình cho mục đích tình báo hơn là cho các hoạt động tấn công mạng.

Thật vậy, Nga dường như đã sử dụng các hoạt động mạng chủ yếu để cố gắng gây ảnh hưởng đến dư luận ở Ukraine và nước ngoài cũng như để thu thập thông tin. Nga cũng hướng những điều này tới các đồng minh của Ukraine ở phương Tây. Điều này phù hợp với học thuyết của Nga, trong đó nhấn mạnh việc sử dụng các hoạt động mạng cho chính xác những mục tiêu này.

..........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Chiến tranh do phần mềm xác định: AI, dữ liệu và ứng dụng

Chiến tranh do phần mềm xác định có mặt khắp nơi trong cuộc chiến của Nga với Ukraine. Tuy nhiên, rất khó để xác định chính xác: thay vì một hệ thống thu hút sự chú ý, AI đang giúp cải thiện các hệ thống hiện có theo vô số cách, trong đó các ứng dụng được lập trình riêng cho cuộc chiến này sẽ cải thiện khả năng của các lực lượng vũ trang trên chiến trường ở cả hai phía.

“Các hệ thống và vũ khí được AI hỗ trợ khác biệt rõ rệt so với các hệ thống và vũ khí thông thường: chúng được triển khai càng lâu thì càng có thể thu thập được nhiều dữ liệu hơn để trực tiếp cải thiện chúng”.

Robin Fontes và Jorrit Kamminga, chuyên gia quốc phòng và AI, 2023​

Ukraine đã nắm lấy chiến trường kỹ thuật số. Thu thập, tổng hợp và phân tích dữ liệu là yếu tố quan trọng giúp Ukraine bảo vệ thành công trong năm đầu tiên của cuộc chiến. Phần mềm mới và AI giúp nâng cấp các chức năng hiện có của các hệ thống cũ. AI đang được sử dụng trong các hoạt động của máy bay không người lái để tự động hóa các quy trình như cất cánh và hạ cánh. Các quy trình tự động cũng được sử dụng trong việc thu thập mục tiêu, sau đó con người sẽ được thông báo để xác nhận các mục tiêu đã chọn và thông tin sẽ tự động được gửi đến hệ thống quản lý trận chiến của Ukraine. Thông qua quá trình này, vòng lặp giữa cảm biến và xạ thủ - thời gian từ khi phát hiện mục tiêu đến khi tiêu diệt mục tiêu - đã giảm xuống chỉ còn hơn 30 giây. Theo Giám đốc điều hành Palantir, Alex Karp, công ty phân tích dữ liệu của Mỹ tham gia rất nhiều vào việc cải thiện các chức năng nhắm mục tiêu, từ xe tăng đến pháo binh và “chịu trách nhiệm về hầu hết các mục tiêu ở Ukraine”.

Phân tích dữ liệu là một hệ thống quan trọng khác được AI hỗ trợ. Các công ty như chuyên gia phân tích dữ liệu Primer của Mỹ đang sử dụng công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên để thu thập, phiên âm, dịch và phân tích giao tiếp bằng tiếng Nga. Nhà phát triển AI của quân đội Châu Âu Helsing đang hợp tác với các lực lượng vũ trang Ukraine để phân tích hình ảnh vệ tinh, giúp tăng tốc đáng kể thời gian xử lý. Tương tự, công ty Scale AI của Mỹ sử dụng học máy để phân tích hình ảnh về Ukraine. Điều này giúp lực lượng Ukraine hiểu được nơi các cuộc tấn công đang diễn ra và đánh giá thiệt hại nhanh chóng và chính xác hơn mức báo cáo bằng con người cho phép. Các công ty khởi nghiệp ở Đức đang phân tích dữ liệu có sẵn công khai, chẳng hạn như từ phương tiện truyền thông xã hội, từ gần chiến tuyến Ukraine. AI cung cấp bản dịch, kết hợp dữ liệu với siêu dữ liệu, thông tin định vị địa lý và thời gian, v.v. Ukraine do đó đã nâng cao đáng kể nhận thức về không gian chiến đấu của mình. Hơn nữa, chiến tranh được xác định bằng phần mềm đã khiến việc sử dụng các tài sản chiến lược, chẳng hạn như vệ tinh hoặc máy bay không người lái bay cao, trở nên đơn giản đến mức về bản chất chúng đã trở thành các tài sản chiến thuật.

Nhận dạng khuôn mặt cũng được sử dụng. Công ty Clearview của Mỹ đã hợp tác với Bộ Quốc phòng Ukraine, nơi sử dụng công nghệ của công ty để xác định danh tính các binh sĩ Nga thiệt mạng thông qua hồ sơ mạng xã hội của họ nhằm thông báo cho người thân về cái chết của họ và chuyển thi thể của họ về cho gia đình.

“Bây giờ cần phải đảm bảo đưa công nghệ trí tuệ nhân tạo [AI] vào vũ khí nhằm quyết định diện mạo tương lai của Lực lượng Vũ trang.”

Sergei Shoigu, Bộ trưởng Quốc phòng Nga, 2021​

Giới lãnh đạo Nga rất nhiệt tình với AI trong những năm chuẩn bị cho cuộc tiến công tổng lực. Tuy nhiên, năng lực của nước này có thể không tương xứng với tham vọng do sự kết hợp giữa tụt hậu về công nghệ, chảy máu chất xám, các lệnh trừng phạt của phương Tây và sự cô lập quốc tế. Chỉ có thông tin hạn chế về việc Nga sử dụng phần mềm hỗ trợ AI, nhưng cho đến nay, dường như không có bằng chứng rõ ràng nào về việc AI của Nga tiên tiến hơn - nếu có - trong việc ra quyết định so với của các lực lượng Ukraine.

Vào tháng 6 năm 2023, các kênh Telegram tiếng Nga đã báo cáo rằng các khả năng được AI hỗ trợ đã được sử dụng trên đạn lảng vảng Lancet-3 để phân tích dữ liệu hình ảnh và video, nhưng những tuyên bố như vậy rất khó xác minh. Bendett lưu ý rằng có một khoảng cách giữa những gì giới lãnh đạo quân sự Nga tuyên bố về khả năng AI của nước này và kết quả thực tế thực tế ở Ukraine. Hơn nữa, lo ngại rằng Nga có thể sử dụng các video giả mạo được làm tinh xảo – các video do AI làm thay đổi hoặc tạo ra – để gieo rắc sự nhầm lẫn, cũng đã không thành hiện thực: một video giả mạo có mục đích quay cảnh tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đầu hàng Nga, nhưng nhanh chóng bị vạch trần.

............