... (copy giáo lý độc thần thường hằng "đấng tạo hoá" Abraham, Thiên chúa, Allah của Trung Đông)....
Jehovah giáo (
Yahwism) nguyên là tôn giáo đa thần. Chỉ từ thế kỷ 10 TCN tới thế kỷ 6 TCN mới dần chuyển sang độc thần (Yahweh / Jehovah). Các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham chỉ hình thành và phát triển từ khoảng thế kỷ 6 TCN - 5 TCN, với sự ra đời của Do Thái giáo, gần như đồng thời với sự hình thành của Phật giáo tại Ấn Độ.
Tôn giáo chính tại khu vực ngày nay là Iran từng là Bái hỏa giáo (
Zoroastrianism), một tôn giáo độc thần phát triển rực rỡ từ khoảng năm 1500 TCN tới năm 650 rồi suy tàn do bị Hồi giáo dần thay thế. Nhiều khái niệm của Bái hỏa giáo có ảnh hưởng tới các hệ thống tôn giáo khác, trong đó có các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham và Phật giáo Bắc truyền.
Các khái niệm
atman ([tiểu] ngã) /
brahman (đại ngã, phạm) của các tôn giáo tại Ấn Độ cổ đại xuất hiện sớm nhất có lẽ trong Lê câu phệ đà (
Rigveda), viết khoảng năm 1500 TCN - 1000 TCN và
atman là chủ đề chính của Áo nghĩa thư (
Upanishads) viết từ khoảng năm 800 TCN tới năm 300 TCN. Bà la môn giáo (
Brahmanism) hình thành và phát triển trong khoảng 1100 TCN - 500 TCN.
Với lịch sử hình thành và phát triển của các tôn giáo từ Trung Đông tới Ấn Độ như thế này thì câu trên đây của cụ khó có thể cho là đúng được.
.
