Lấy của các cụ yêu trà yêu ấm tử sa đã nhiều, nay xin chia sẻ với các cụ về một vài dấu hiệu giúp phân biệt 1 ấm tử sa "authentic" với ấm không phải tử sa. Bài này em dịch từ tiếng Anh do một người tây soạn, do hiểu biết ngôn ngữ có phần hạn chế, mông muội, nên mong các cụ rộng đường thảo luận. Cũng mong muốn nhận thêm chỉ giáo từ các cụ "trà sư" uyên thâm trên OF. Em chia sẻ vì thấy hay thôi ạ! Mà em cũng chưa đọc thấy cái này tiếng Việt bao giờ nên mạnh dạn đưa ra.
4 dấu hiệu nhận biết ấm trà tử sa thật
Khi phải mô tả một chiếc ấm trà tử sa thật trông như thế nào, nhiều nhà sưu tập không biết nói gì về cách phân biệt một chiếc ấm bằng đất sét tử sa thật với những chiếc ấm làm bằng đất sét khác; họ chỉ biết khi nhìn thấy và tự mình cảm nhận ấm trà. May mắn thay, bên cạnh kết cấu và màu sắc của ấm trà, có một số dấu hiệu hoặc “điểm không hoàn hảo” cho thấy tính xác thực của một ấm trà tử sa. Có bốn “điểm không hoàn hảo” có thể được tìm thấy trên một ấm trà tử sa thật: 1) Các đốm trắng nhỏ; 2) Các đốm đen nhỏ li ti; 3) Các lỗ nhỏ trên bề mặt; 4) Các vết sần nhỏ nổi trên bề mặt.
NHỮNG ĐỐM TRẮNG NHỎ (MICA)
Tử sa chứa nhiều khoáng chất tự nhiên bao gồm: hydromica, cao lanh, thạch anh, hạt mica và chất sắt nền và có cả silic, mangan, canxi , natri và kali và những khoáng chất khác. Chúng xuất hiện hầu khắp trong đất sét và bởi nhiệt độ nung của ấm (thường từ 1050°C - 1280°C) làm cho nó có vẻ ngoài trở nên đặc biệt. Các đốm trắng nhỏ trên ấm là các hạt mica bị mắc kẹt sau khi nung. Mica sẽ không hóa hơi dưới 1280°C, vì vậy những đốm này là đặc điểm chung của bề mặt ấm tử sa.
Các đốm trắng nhỏ là mica hoặc vân mẫu 云母
NHỮNG ĐỐM ĐEN NHỎ (TIERONG)
Những đốm đen nhỏ được gọi là thiết dung (铁 熔 trong tiếng Trung Quốc.
Chúng sinh ra do sự nóng chảy và tách sắt khỏi đất sét trong quá trình nung ở nhiệt độ cao. Sắt tạo thành những đốm đen nhỏ trên một số phần bề mặt của đất sét. Những đốm sắt này sẽ xuất hiện dưới dạng những đốm nhỏ nằm rải rác, rất ít và xa nhau. Nếu bề mặt có nhiều đốm đen chen chúc nhau, đó là dấu hiệu của tử sa chất lượng thấp.
Thiết dung 铁 熔 Tieron hoặc đốm sắt đen.
CÁC LỖ NHỎ TRÊN BỀ MẶT (TIAOSHA)
Nếu quan sát rất kỹ bề mặt của ấm trà tử sa, đôi khi có thể nhìn thấy một vài lỗ rất nhỏ. Chúng quá nhỏ và ít nên chúng có thể không được chú ý. Những lỗ này được gọi là khiêu sa, 跳 砂 trong tiếng Trung Quốc có nghĩa là “cát nhảy”. Đây là kết quả tính chất cát của đất tử sa. Khi nung trong lò, tất cả các hạt tử sa sẽ bị co lại đến một mức độ nhất định, trong quá trình co lại, một số hạt tử sa lớn hơn trên bề mặt của ấm trà đôi khi bị bóp cho đến khi chúng bật ra khỏi bề mặt, để lại một lỗ nhỏ li ti. Đây là dấu hiệu của một tử sa thực thụ, không thể lẫn lộn với các loại đất sét khác.
Những "cát nhảy" 跳 砂 trên bề mặt ấm trà tử sa.
NHỮNG VẾT SẦN NHỎ TRÊN BỀ MẶT (BAOZI)
Những vết sần nhỏ được tìm thấy rải rác trên bề mặt của tử sa, gọi là bộc tử 爆 子 trong tiếng Trung Quốc.
Những va chạm này được tạo ra trong quá trình nung trong lò khi kích thước của ấm trà co lại. Một số hạt tử sa lớn hơn bên trong bề mặt của đất sét được ép và đẩy ra bề mặt của ấm trà. Những hạt này bị chặn lại bởi lớp đất sét bề mặt, bị đẩy ra ngoài tạo thành vết sần.
Những vết sần nhỏ nổi gọi là bộc tử 爆 子 nổi trên bề mặt của ấm trà tử sa.
