Bài viết hay của nhà báo
Vũ Công Lập cho các cụ:
ANNA KIESENHOFER: CHIẾC HUY CHƯƠNG VÀNG CỦA MỘT NHÀ TOÁN HỌC
Đối với tôi, đây không chỉ là một thành tích bất ngờ, mà còn là một câu chuyện huyền ảo.
Sáng Chủ nhật, 25/07/2021, như các bạn khác, tôi bật TV và canh chừng để xem trận thi đấu của VĐV cử tạ Việt Nam Thạch Kim Tuấn. Trước khi Tuấn vào cuộc, và thi thoảng trong quá trình thi đấu rất vất vả của anh, tôi cũng bật công tắc chuyển kênh, để ngó qua các sự kiện khác của Olympic. Trên kênh kia là cuộc đua xe đạp nữ cá nhân diễn ra trên đường phố với cự ly 137 km. Dù đua trên đường đẹp, nhưng cũng leo đèo ngược dốc, có thể nhận rõ VĐV phải nhấn từng vòng quay trên bàn đạp thật khó nhọc, và lúc ấy tốc độ chỉ còn 17 km/h, chậm như chúng ta từng đạp ngày xưa trên những chiếc xe cà khổ.
Ở cuộc đua xe nữ ấy, có một VĐV người Áo tên là Anna Kiesenhofer đang dẫn đầu, với khoảng cách khá xa, nhưng chưa bứt ra được khỏi đoàn đua đông đảo phía sau. Lúc đầu, cách đích 17 km, dáng chạy xe còn thanh thoát. Nhưng tôi nghĩ bụng, cũng như các cuộc đua xe khác, người vượt lên rồi cũng sẽ bị bắt kịp, thậm chí, đôi khi băng lên cũng là một động tác chiến thuật để tạo cơ hội cho người khác. Nên cũng không có chú ý gì đặc biệt.
Lần cuối cùng tôi quay sang xem đua xe đạp là khi cách đích 10 km. Đấy chính là lúc Kiesenhofer đang đạp xe leo lên đỉnh dốc. Trông dáng vẻ phờ phạc lắm, và có thể sắp bị đoàn đua đuổi kịp. Trong óc tôi không có ý nghĩ gì về một sự kiện thể thao lớn sắp xảy ra.
Rồi tôi quay về với cử tạ, và không để ý đến xe đạp nữa. Lúc bấy giờ, sự kiện của môn cử tạ 61 kg nam đã chiếm lấp hoàn toàn suy nghĩ, ấn tượng và cảm xúc của tôi. Cho đến khi tan cuộc, ngó qua bên kia thì cuộc đua đã ngã ngũ và chương trình chuyển sang những môn khác.
Mãi sau mới biết tin, người thắng cuộc cuối cùng vẫn chính là Anna Kiesenhofer, cô đã bảo vệ được lợi thế dẫn trước mong manh của mình. Lòng dũng cảm đã được tưởng thưởng. Và đấy cũng chính là một trong những thắng lợi đặc biệt của Olympic Tokyo 2020. Vì nhiều lý do, mà lý do nào cũng thực sự ấn tượng. Nhất là lý do, đấy có thể là sự biểu dương của Toán học.
Thứ nhất, đây là chiếc HCV đầu tiên của Áo, kể từ Thế vận hội ở Athen năm 2004. Nữ VĐV xe đạp 30 tuổi đã viết tiếp câu chuyện lịch sử đã gián đoạn suốt 17 năm, còn hay hơn cả những gì mà đội bóng đá Áo đã làm được ở EURO 2020.
Thứ hai, tính bất ngờ của thắng lợi. Người ta dự báo HCV có thể thuộc về các VĐV Hà Lan, một tập thể rất mạnh, với những nhà vô địch thế giới Van Vleuten hay vô địch Thế vận Mariana Vos. Thật tiếc khi không được chứng kiến cảnh Kiesenhofer cán đích. Đấy là lúc cô hoàn toàn kiệt sức, rồi nằm lăn trên mặt đường đua, cố hít vào từng hớp không khí. Sau này cô nói trong cuộc phỏng vấn của Đài phát thanh Áo: "Ngay cả khi lướt qua vạch đích rồi, tôi vẫn tự hỏi mình: Đấy là sự thật sao? Hay mình còn phải tiếp tục đạp thêm vòng nữa?". Không ai tính đến Kiesenhofer trong cuộc đua này. Họ coi chị không chỉ là một đối thủ chưa xứng tầm, mà hầu như còn là người không góp mặt. Cuối cùng Van Vleuten về sau Kiesenhofer 1 phút 15 giây.
Thứ ba, cách mà Kiesenhofer giành thắng lợi. Nói gọn một câu: vì cô là một người làm Toán. Kiesenhofer là Tiến sĩ, đã học qua Cambridge, hiện đang làm việc ở Đại học kỹ thuật tại Lausan - Thụy Sỹ. Ngành cô đang làm là phương trình đạo hàm riêng. Toán học đã trao cho cô kiến thức và tạo cho cô tính cách. Với kiến thức và phương pháp toán học, Kiesenhofer dễ dàng giải bài toán năng lượng: "Ta có thể biết rõ cần phải sinh ra bao nhiêu Watt để khắc phục tất cả các lực cản sinh ra khi đạp xe, trước hết là sức cản không khí và trọng lực. Khi leo đồi, thì thêm vào đấy là lực hấp dẫn. Có rất nhiều thành tố, mà cuối cùng ta phải cộng cả lại". Người ta tin rằng, Kiesenhofer đã tính toán rất nhiều và chính xác, không chỉ các thông số toán - vật lý, mà còn cả các thông số môi trường và chiến thuật. Dựa trên một nguyên lý có tính tối ưu: chỉ tiêu tốn lượng năng lượng thực sự cần thiết.
Là người làm toán, Kiesenhofer có một cách sống giúp tạo cho cô phong cách thi đấu độc đáo. Cô không thích đông người, và giỏi ở những tình huống đơn độc. Cô cảm thấy không thoải mái khi đạp xe giữa một đám đông cả trăm tay đua. Trước khi chính thức xuất phát, người ta thấy cô cho xe chạy vòng vèo một mình ở phía sau. Rồi từ đằng sau, cô dự tính tấn công ngay từ đầu, vượt lên để được chạy một mình. Kiesenhofer đã băng qua cả đoàn đua mà không ai để ý đến số đeo và gương mặt của cô. Kiesenhofer bứt tốp, một mình đi suốt 41 km cho đến khi về đích. Do thiếu thông tin, người ta không biết rằng vẫn còn một tay đua đang ở phía trước. Còn riêng Kiesenhofer thưởng thức hoàn cảnh thích thú của cô: không phải đua giữa chỗ đông người, mà được chạy xe một mình.
Một mình về đích. Một thắng lợi bây giờ mang tính thách thức: đã bước sang những năm 30 của thế kỷ 21, mà sao một VĐV nghiệp dư lại có thể thắng ở một cuộc thi lớn như thế ? Đúng vậy, Kiesenhofer hiện là VĐV nghiệp dư, vì như đã nói, nghề chính của cô là làm toán. Đạp xe chỉ như một thú vui, một loại thể thao giải trí (Hobbysport) mà thôi.
Kiesenhofer đã 4 lần vô địch đua xe đạp nước Áo. Cô cũng được mời thử làm VĐV đua xe đạp chuyên nghiệp, tại đội "Lotto-Soudal Ladies" ở Bỉ. Nhưng sau chỉ một năm, chính Kiesenhofer đã hủy hợp đồng: "Đấy không phải là thứ dành cho tôi. Gánh nặng thể chất và tinh thần đều quá lớn. Tôi cứ đạp xe như chơi thể thao giải trí vậy". Giải trí mà lại có HCV Olympic. Có thể nói đấy là nhờ cái nền toán học được không? Biết tính toán và giàu bản lĩnh.
Xin tặng câu chuyện nhỏ này cho các bạn làm toán và yêu toán.