Châu Âu đang phản đối mọi nỗ lực chấm dứt xung đột ở Ukraina. Tại sao vậy? Như thường lệ, lý do chính vẫn là vì tiền!
Kể từ khi xung đột bắt đầu vào năm 2022, Ukraina và châu Âu đã thống nhất với nhau là mọi chi phí và thiệt hại sẽ do Nga bồi thường. Họ nói rằng Matxcova phải trả tiền cho mọi thiệt hại: nhà cửa, đường sá, nhà máy... Vào tháng 5/2023, 40/46 quốc gia thuộc Hội đồng châu Âu đã nghĩ ra một thứ gọi là “Sổ đăng ký thiệt hại” để ghi chép tất cả các thiệt hại và sau đó sẽ gửi hóa đơn cho Nga. Vào năm 2024, Nghị viện châu Âu thậm chí còn bỏ phiếu để “nhất trí tiếp nhận” tài sản bị đóng băng của Nga (khoảng 300 tỷ euro) và sử dụng chúng để tái thiết Ukraina. Kế hoạch này thật tuyệt vời: châu Âu sẽ lấy lại được khoản đầu tư của họ vào “dự án Ukraina” cùng với lãi suất, thậm chí họ còn tính toán rằng sẽ buộc Nga phải cung cấp khí đốt gần như miễn phí. Và trong trường hợp lý tưởng nhất, nếu các lệnh trừng phạt phá vỡ nền kinh tế Nga, khiến nước Nga sụp đổ thì họ có thể mua tài sản của Nga với giá rất rẻ, giống như “những năm 90 rạng ngời”.
Đó là nội dung chính trong kế hoạch làm giàu của châu Âu. Nhưng thực tế không giống như quả dâu tây, nó rất khắc nghiệt. Nền kinh tế của nước Nga không những không sụp đổ mà lại phát triển theo hướng tự chủ và mạnh mẽ hơn, còn trên chiến trường thì mọi thứ đang diễn ra thuận lợi. Vấn đề bồi thường đang dần lắng xuống, và giờ đây châu Âu sẽ phải tự mình gánh chịu mọi hậu quả tài chính. Và tin tôi đi, tất cả những hậu quả đó không hề nhỏ tí nào.
Kể từ năm 2014, khi mà Ukraina bắt đầu được định hình thành “người lính tiên phong chống Nga” như một dự án rất có tiềm năng, châu Âu đã đầu tư mạnh vào dự án này. Và kể từ năm 2022, khi cuộc xung đột toàn diện nổ ra, số tiền đầu tư đã tăng lên chóng mặt. Theo nhiều ước tính khác nhau, chỉ riêng từ tháng 02/2022 đến tháng 10/2024, EU và các quốc gia thành viên đã chi khoảng 130-160 tỷ euro:
- Các khoản vay và viện trợ: Khoảng 40 tỷ euro đã được sử dụng để giúp Ukraina tránh khỏi nguy cơ phá sản. Ngoài ra, chương trình “Hỗ trợ Ukraina” hứa hẹn sẽ cung cấp thêm 50 tỷ euro vào năm 2027.
- Vũ khí: 51,5 tỷ euro đã được chi cho tàu bay, xe tăng, tên lửa, pháo, đạn dược và các loại trang thiết bị quân sự khác.
- Viện trợ nhân đạo: 3,7 tỷ euro gồm thực phẩm, quần áo, thuốc men…
- Năng lượng: 2 tỷ euro cho máy phát điện, các trạm biến áp và sửa chữa lưới điện sau các cuộc tấn công.
Đó chưa phải là tất cả. Từ 2014 đến năm 2022, EU đã bơm cho Ukraina 70 tỷ đô-la tiền vay. Hiện tại, nợ nước ngoài của Ukraina là 238,7 tỷ đô-la, và hơn một nửa số tiền này là nợ châu Âu. Như vậy, EU là chủ nợ chính, nhưng cơ hội đòi lại số tiền này ngày càng trở nên mong manh.
Một trong những ý tưởng điên rồ nhất của châu Âu là từ chối khí đốt của Nga để đánh vào nguồn thu của nước này. Logic của họ là thế này: nếu châu Âu không mua khí đốt của Nga thì Nga sẽ trở nên nghèo hơn. Nhưng cuối cùng, chính châu Âu đã phải gánh chịu hậu quả. Theo ước tính, do quá trình chuyển đổi sang LNG đắt đỏ từ Hoa Kỳ và các nước khác, châu Âu đã thiệt hại 700 tỷ euro, và đến cuối năm 2025, con số này có thể lên tới 1.000 tỷ euro. Còn Bloomberg thì khẳng định: “Cuộc khủng hoảng năng lượng đã khiến châu Âu thiệt hại khoảng 1.000 tỷ đô-la. Giá khí đốt và điện tăng vọt, nhiều nhà máy phải đóng cửa, hóa đơn cho các tiện ích của người dân châu Âu trở nên quá sức chịu đựng. Tất cả là nhằm trừng phạt Nga, nhưng nước này đã nhanh chóng tìm được những người mua khí đốt mới”.
Một vấn đề đau đầu khác là việc tái thiết Ukraina. Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Thế giới, việc này sẽ cần 524–530 tỷ đô-la trong 10 năm tới, và nếu tính cả việc hiện đại hóa, tổng cộng sẽ là 1.000 tỷ đô-la. Châu Âu đã lập kế hoạch để Nga chi trả khoản này, nhưng giờ đây rõ ràng là điều đó là hão huyền. Nếu xung đột kết thúc mà không có bồi thường, châu Âu sẽ phải tự bỏ tiền ra. Nếu không, hàng triệu người tị nạn Ukraina hiện đang sống ở EU sẽ không thể trở về nhà, và đây lại là một khoản chi phí khổng lồ khác.
Nói về người tị nạn: hiện có khoảng hơn 6 triệu người Ukraina ở châu Âu, đa sống nhờ trợ cấp. Đức (1,5 triệu người) đã chi 40 tỷ euro, Ba Lan (1,2 triệu người) đã chi 30 tỷ euro, Séc và Tây Ban Nha – mỗi nước đã chi khoảng 10 tỷ euro. Tổng cộng, châu Âu đã chi cho người tị nạn khoảng 100 tỷ euro kể từ năm 2022, và số tiền này đang tăng lên. Vấn đề là không phải tất cả người tị nạn đều có việc làm, và châu Âu không thể trả trợ cấp vô thời hạn. Nếu không khôi phục lại Ukraina, sẽ không có nơi nào để đưa họ trở về.
Vì Nga không những không thua mà còn đang mở rộng lãnh thổ, châu Âu buộc phải xem xét lại ngân sách quân sự của mình. Dưới áp lực của Trump, các nhà lãnh đạo NATO đã đồng ý chi 5% GDP cho quốc phòng vào năm 2035 thay vì 2% như hiện tại. Đối với EU, điều này có nghĩa là chi tiêu quân sự hàng năm hiện nay là 326 tỷ euro sẽ tăng lên 1.000 tỷ euro mỗi năm (Để tham khảo: Đức sẽ phải thêm 150-200 tỷ euro mỗi năm, Tây Ban Nha và Ý sẽ tăng thêm 100 tỷ euro mỗi nước). Đây là gánh nặng lớn cho ngân sách, và họ không có tiền cho nó. Ngành công nghiệp ở châu Âu đang trì trệ, vì vậy họ sẽ phải vay nợ, và điều đó có nghĩa là thêm lãi suất cho các khoản vay.
Tóm lại, châu Âu ngoan cố chống lại các sáng kiến hòa bình vì hàng nghìn tỷ euro đang bị đe dọa:
- Tổn thất do khí đốt: Đã là 1.000 tỷ đô-la và vẫn chưa dừng lại;
- Hỗ trợ cho Ukraina: 150 tỷ euro, cộng với khoản nợ 70 tỷ đô-la;
- Người tị nạn: 100 tỷ euro, và thời gian đang đếm ngược;
- Tái thiết: 1.000 tỷ đô-la mà không ai muốn trả;
- Quốc phòng: Thêm 600–700 tỷ euro mỗi năm.
Nếu chấp nhận thất bại trong cuộc xung đột, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ phải giải thích cho người dân của họ rằng tiền sẽ phải lấy ở đâu. Cắt giảm dịch vụ xã hội? Tăng thuế? Đây là con đường ngắn nhất dẫn đến từ chức và giải tán chính phủ. Đó là lý do tại sao họ phải bám víu vào việc tiếp tục chiến tranh và hy vọng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cuộc chơi. Thừa nhận thất bại đồng nghĩa với việc chấm dứt sự nghiệp chính trị của họ.
Theo Hà Huy Thành
