Điều này theo các luật cơ bản rồi. Cụ muốn sở hữu tư nhân thì sang Mỹ mà mua.
Phần bôi đậm cụ cho ví dụ đi. Ngoài ra cụ phân tích thử khi cho người dân toàn quyền sở hữu và sử dụng thì muốn giải phóng mặt bằng làm đường mà dân đòi giá trên trời thì làm sao?
Chat GPT: Ở Mỹ, mặc dù người dân có quyền sở hữu đất rất mạnh mẽ, nhưng không có nghĩa là “toàn quyền tuyệt đối”. Khi chính quyền cần thu hồi đất để phục vụ mục đích công cộng như xây đường, trường học, hạ tầng,… thì họ vẫn có thể cưỡng chế thu hồi đất thông qua một cơ chế pháp lý gọi là:
Quyền trưng dụng bắt buộc (Eminent Domain)
1.
Eminent Domain là gì?
Đây là quyền của chính phủ (liên bang, bang, hoặc chính quyền địa phương) được thu hồi tài sản tư nhân để sử dụng cho mục đích công cộng. Nhưng phải thỏa mãn hai điều kiện pháp lý:
Mục đích công cộng (Public Use): đường, cầu, hạ tầng, sân bay, bệnh viện, v.v.
Bồi thường hợp lý (Just Compensation): trả cho chủ đất một khoản tiền tương đương giá trị thị trường hợp lý (Fair Market Value) của tài sản.
Căn cứ pháp lý: Tu chính án số 5 của Hiến pháp Hoa Kỳ (Fifth Amendment):
”…nor shall private property be taken for public use, without just compensation.”
2.
Nếu người dân “đòi giá trên trời” thì sao?
Khi chủ đất không đồng ý với giá bồi thường, họ có thể:
- Đàm phán lại với chính quyền (nếu còn thiện chí).
- Khởi kiện ra tòa để yêu cầu định giá lại tài sản.
Khi đó, tòa án sẽ:
- Căn cứ vào giá trị thị trường (market comps, thu nhập, tiềm năng phát triển, v.v.).
- Mời chuyên gia thẩm định giá để đưa ra mức bồi thường hợp lý.
Tòa thường không chấp nhận mức giá “trên trời” nếu không có cơ sở rõ ràng.
3.
Nếu người dân kiên quyết không giao đất?
Nếu việc đàm phán và kiện tụng thất bại, và tòa phán quyết ủng hộ chính quyền, thì:
- Chính quyền vẫn có thể trưng dụng khu đất đó theo luật Eminent Domain.
- Chủ đất bị buộc phải rời đi, nhưng được nhận khoản bồi thường do tòa quyết định.
Tuy nhiên, chính quyền phải rất cẩn trọng trong quá trình này, vì vi phạm quyền tài sản sẽ dẫn tới kiện tụng kéo dài và tai tiếng chính trị.
4.
Vấn đề gây tranh cãi
Ở Mỹ, Eminent Domain cũng gây tranh cãi lớn, đặc biệt khi:
- Đất bị thu hồi không phải để xây công trình công, mà để giao cho doanh nghiệp tư nhân (dưới danh nghĩa “phát triển kinh tế”).
- Ví dụ gây chấn động: Vụ kiện “Kelo v. City of New London” (2005) – chính quyền thu đất của người dân giao cho công ty dược Pfizer khiến cả nước phẫn nộ, dù Tòa án Tối cao vẫn xử ủng hộ thành phố.
Kết luận ngắn gọn
- Người dân Mỹ có quyền sở hữu đất mạnh, nhưng không phải tuyệt đối.
- Khi chính quyền cần đất cho mục tiêu công cộng, họ có thể dùng luật Eminent Domain.
- Người dân được bồi thường theo giá thị trường, không phải giá họ tự đặt.
- Nếu không đồng ý, họ có thể kiện – nhưng không thể cản trở nếu tòa ra phán quyết trưng dụng.
