[Funland] Dịch sách cổ: Tống Sử- Giao Chỉ, chuyện Lê Hoàn

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Nhũng lúc rảnh, em cố gắng dịch sách phục vụ các cụ OF, vừa là để rèn trí nhớ, kẻo già đến nơi, không luyện sẽ nhanh quên.
Lịch sử nước ta trước thời Lý-Trần được viết khá sơ sài, sử liệu ít. Muốn tham khảo, có lẽ cũng nên đọc thêm sử Trung QUốc, họ viết chưa hẳn đã đúng, nhưng có những chi tiết đáng để suy ngẫm.
Hơn nữa, giọng văn, cách viết Sử của Trung Quốc là khác nhiều so với Sử ta. Có những chi tiết rất hay, thậm chí gây cười, nhưng nó cho thấy hình ảnh và tính cách một nhân vật Lịch sử khá nét.
Sở dĩ em dịch Tống Sử, vì chính các Sứ giả nhà Tống đến kinh đô nước ta, hồi ấy ở Hoa Lư, các sứ thần nhà Tống theo đường biển từ Quảng Đông, rồi đến Nam Định, theo sông Bạch Đằng, đến kinh đô Hoa Lư, trực tiếp gặp vua Lê Đại Hành.
Có những chi tiết tả vua Lê Đại Hành khá thú vị, miêu tả kinh đô ở Hoa Lư, tính cách vua Lê thế nào? dọa nạt sứ thần Trung Quốc ra sao?
Cá nhân em đánh giá, Lê Hoàn là ông vua rất có cá tính, uy vũ, khỏe mạnh, chả ngán ai.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
TỐNG SỬ宋史
Quyển số 488 卷四百八十八
GIAO CHỈ 交趾

Giao chỉ, thời Hán sơ là đất Nam Việt 南越, nhà Hán bình định đất Nam Việt, phân ra các khu vực: Đam Nhĩ 儋耳 [đảo Hải Nam], Châu Nhai 珠崖 [cũng thuộc Hải Nam], Nam Hải 南海, Thương Ngô 蒼梧, Hợp Phố 合浦, Giao Chỉ 交趾, Cửu Chân九真, Nhật Nam日南, tính ra là 9 quận, bố trí Giao Chỉ thứ sử 交阯刺史 quản lĩnh chung.

Đến đời Hậu Hán, đặt ra Giao Châu, các đời Tấn 晉, [Lưu]Tống 宋 [ 420-478], [ Nam] Tề齊 [479-502], Lương 梁 [ 502-557], Nam Triều Trần 南朝陳 [ 577-589], vẫn giữ vị thế quận Giao Chỉ.
Nhà Tùy 隋 đánh dẹp nhà Trần, bỏ quận lập ra châu, đầu thời Tùy Dượng Đế 煬帝 [604], lại bỏ châu lập quận.

Thời nhà Đường, giữa năm Vũ Đức 武德 [ khoảng năm 624, Vũ Đức là niên hiệu của Lý Uyên 李淵 tức Đường Cao Tổ 唐高祖, vua đầu nhà Đường] đổi sang Giao Châu tổng quản phủ, tới giữa năm Điều Lộ 調露 [679] [niên hiệu của Đường Cao Tông 唐高宗], đổi sang An Nam Đô hộ phủ 安南都護府.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Nhà Hậu Lương, giữa năm Trinh Minh 貞明 [917], có viên thổ hào là Khúc Thừa Mỹ 曲承美 nổi lên nắm hết quyền-hành, vào lúc mạt đế [tức vua Hậu Lương Chu Hữu Trinh] nhân đó trao cho Thừa Mỹ tiết việt. Thời Lưu Trắc劉陟 [ còn gọi là Lưu Cung 劉龔, hoàng đế đầu tiên của nước Nam Hán thời Ngũ Đại Thập Quốc] chiếm cứ đất Lĩnh Nam, sai tướng Lý Tri Thuận 李知順 đi đánh Thừa Mỹ, bắt được, bèn chiếm cứ lấy đất đai.

Về sau, có Dương Đình Nghệ 楊廷藝, Thiệu Hồng 紹洪 nắm giữ quan ở Quảng Nam 廣南 [ tức vùng Thanh-Nghệ], kế vị [chức] Giao Chỉ tiết độ sứ, Thiệu Hồng chết, châu tướng là Ngô Xương Ngập 吳昌岌 thuận theo [ lòng dân ở đó] mà lên ngôi, Xương Ngập chết, người em là [Ngô] Xương Văn 昌文 kế nghiệp.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Đầu năm Càn Đức 乾德 [963, niên hiệu của Tống Thái 宋太祖Tổ Triệu Khuông Dận 趙匡胤], Xương Văn chết [ sử ta ghi năm chết của Ngô Xương Văn là 965], họ Ngô dần mất quyền, phải nương nhờ viên thứ sử Phong Châu 峯州 là Kiểu Trí 矯知, viên thứ sử châu Vũ Ninh 武寧 là Dương Huy 楊暉 cùng nha tướng Đỗ Cảnh Thạc 杜景碩 tranh nhau lập vua, cả nước tạo thành 12 châu đại loạn. Dân tự tụ tập thành băng nhóm, nổi dậy cướp bóc, tấn công Giao Châu. Đầu tiên, Dương Đình Nghệ lấy nha tướng là Đinh Công Trứ 丁公著 cai quản Hoan Châu [ làm] thứ sử kiêm ngự phiên đô đốc cùng người con trai là [Đinh] Bộ Lĩnh部領. Công Trứ chết, con trai Bộ Lĩnh lên kế nghiệp. Sau đó, Bộ Lĩnh và con trai là Đinh Liễn thống suất quân binh đánh bại quân cát cứ các xứ, các đảng giặc cướp lần lượt bị giải tán, trong nước yên ổn, dân chúng tạo đức, bèn suy tôn [ Đinh] Bộ Lĩnh làm Giao Châu suất úy, hiệu là Đại Thắng Vương 大勝王, phong con trai [ Đinh] Liễn làm Tiết độ sứ 節度使. Trong khoảng 3 năm, [ không hiểu sao] lại bỏ ngôi vị của Liễn. [ Đinh Bộ Lĩnh] lập ngôi được 7 năm, vùng Ngũ Lĩnh đều được bình yên, lấy làm vừa lòng, bèn sai sứ giả đến cống phương vật và dâng biểu xin nội phụ [Trung Quốc]. [ Nhà Tống] chế phong cho [ Đinh Bộ Lĩnh] chức: quyền Giao Châu Tiết độ sứ 交州節度使, Đinh Liễn làm Kiểm hiệu Thái sư檢校太師 sung Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ 靜海軍節度使 An Nam đô hộ [phủ]. Lại ban chiếu tiến cử sứ giả là Trịnh Tú 鄭琇, Vương Thiệu Tộ 王紹祚 cùng đảm nhiệm chức Giáo tả tán kỵ thường thị kiêm Ngự sử Đại phu.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Khai Bảo 開寶 thứ 8 [976], sai sứ giả cống Tê [ giác], voi, trầm hương, dược liệu. Triều đình [ nhà Tống] nghị bàn, rất ân sủng [Đinh] Bộ Lĩnh, bèn giáng chế viết:

- Xuất thổ lai vương, lấy ân tín vỗ về, tiến cử người trong tông thất kính thờ thượng quốc, đạo hòa-hợp thấm sâu, tiếng thơm bay đến tận thượng quốc. Nhớ đến khanh là thần bên ngoài mà chắp tay kính-trọng tuân theo chuẩn tắc làm vua. Tiến cử người hiền tài, cha mẹ gia đình được vinh- hiển, quản lý đất nước theo phép điển. Này ngươi, Bộ Lĩnh gia thế như Hữu Tộc [địa vị, gia thế cao sang], đảm-đương cai-quản phương xa, sớm mến mộ phong hóa Trung Hoa, không quên nội phụ, giao phó [chức] lớn nhất trong chín châu, tiếng vang khắp Ngũ Lĩnh. Không quản biển xa sông lớn, vui vẻ chở đồ trân quý tiến cống. Khen cho cha con ngươi thật xứng đáng là phiên vương đặc biệt của trẫm, ban cho lông chim hồng để làm cờ tỏ rõ tình nghĩa theo phép tắc, lại ban cho ngươi y phục Mi Thọ [loại y phục đặc biệt mặc vào để cho sống lâu] để tỏ sự ân sủng. Đồng ý chuẩn cho chức Khai phủ nghi đồng Tam ti 開府儀同三司, kiểm hiệu Thái sư 檢校太師 [ gia] phong Giao Chỉ quận vương 交阯郡王.

Tống Thái Tông 太宗 lên ngôi, [Đinh] Liễn cử sứ giả đem phương vật sang chúc mừng.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
[Đinh] Bộ Lĩnh và Đinh Liễn đều bị chết, em trai của Liễn là [ Đinh] Toàn còn quá nhỏ lên ngôi, xưng là Tiết độ hành quân Tư mã quyền quản lãnh quân phủ sự. Viên đại tướng Lê Hoàn 黎桓 chuyên quyền, đem vua làm bình phong rồi ngầm cấu kết bè đảng, dần dần [ Đinh Toàn] không khắc chế được, được [ Thái hậu] ngầm giúp, bèn cướp ngôi của Toàn rồi gần như giam lỏng, việc đổi ngôi diễn ra dân chúng mãi mới biết. Tống Thái Tông nghe biết chuyện, nổi giận, bèn quyết cử binh sang đánh.

Tháng 6, Thái thường bác sĩ Ung Châu Hầu Nhân Bảo 侯仁寶; nhân người cha tên Ích 益 sống tại Lạc Dương 洛陽, có nhà lớn ruộng tốt, sống nhàn du thích thanh thản, không muốn làm quan, vợ là em gái của Triệu Phổ 趙普, Phổ là Tể tướng, Nhân Bảo làm quan tại phân ty tây kinh. Lư Đa Tốn 盧多遜 có hiềm khích với Phổ, nên tâu vua cho Nhân Bảo làm Tri châu Ung Châu, trong vòng 9 năm không được trở về kinh. Nhân Bảo sợ thời gian kéo dài chết già nơi xa xôi ngoài Ngũ Lĩnh, bèn dâng sớ tâu rằng:

- Chủ soái Giao Chỉ bị hại, nước này có loạn, có thể mang quân lấy được; xin ban chiếu chỉ cho về kinh, trực tiếp tâu, khiến tình trạng được rõ ràng.

Nhận được tờ sớ vua rất mừng, ra lệnh cho dịch trạm gọi đến. Lúc mệnh chưa thi hành, thì Đa Tốn bèn tâu:

- Giao Chỉ nội bộ nhiễu loạn, đây là lúc trời bắt chúng nó diệt vong. Triều đình nên thừa lúc không ngờ, mang quân tập kích, như sét đánh không kịp bịt tai. Nay nếu gọi Nhân Bảo về triều, tất tiết lộ cơ mưu, bọn Man biết được, dựa vào sông núi phòng bị, thì không dễ gì chiếm. Chi bằng giao cho Nhân Bảo thi hành cấp tốc, ước tính công việc, tuyển tướng đều quân Kinh Hồ [Hồ Bắc, Hồ Nam] 1,2 vạn, tiến nhanh đuổi dài, thế tất vạn toàn, dễ hơn bẻ cành khô, củi mục.

Nhà Vua cho là phải.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Thái Bình Hưng Quốc 太平興國 thứ 5 [980], mùa Thu, ra chiếu chỉ cho Lan Châu đoàn luyện sứ Tôn Toàn Hưng 孫全興, bát tác sử Trương Tuyền張璿, tả giám môn vệ tướng quân Thôi Lượng lấy binh mã các bộ, sử dụng quân bộ, tập hợp tiến quân theo đường Ung Châu邕州.

Ngày Đinh Vị tháng 7, mùa Thu [ngày 19 tháng 8 năm 980], phong Hầu Nhân Bảo làm Giao Châu Thủy lục chuyển vận sứ 交州路水陸轉運使; Đoàn luyện sứ Lan Châu Tôn Toàn Hưng, Bát tác sứ Hác Thủ Tuấn 郝守濬, Án bí khố sứ Trần Khâm Tộ 陳欽祚, Tả giám môn vệ tướng quân Thôi Lượng, tổng phối trí lộ binh mã Ung Châu. Thứ sử Ninh Châu Lưu Trừng 劉澄, Quân khí khố phó sứ Giả Thực賈湜, Cung phụng quan cáp môn chi hầu Vương Soạn 王僎, Tổng phối trí lộ binh mã Liêm Châu 廉州; thủy lộ cùng tiến đánh dẹp.

Ngày Canh Tuất [ ngày 22 tháng 8] bọn [Tôn] Toàn Hưng vào từ biệt; ra lệnh cho Tiến sứ Lương Quýnh 梁迥 tiễn tướng sĩ hành doanh tại vườn Ngọc Tân 玉津.

Bấy giờ quan tại Lạng Châu [Lạng Sơn] nước ấy [Đại Việt] nghe tin quân [ Tống] sắp kéo sang, liền làm tờ tâu báo về. Lúc ấy, Thái hậu sai Lê Hoàn mang quân đi đánh giặc, dùng người ở Nam Sách Giang là Phạm Cư Lạng 范巨倆 làm đại tướng quân. Khi đang bàn kế hoạch xuất quân, Cự Lạng cùng các tướng quân khác đều mặc áo trận đi thẳng vào Nội phủ, nói với mọi người rằng:

- Thưởng người có công, giết kẻ trái lệnh là phép sáng để thi hành việc quân. Nay chúa còn trẻ con, bọn ta dẫu hết sức liều chết để chặn giặc ngoài, may có chút công lao, thì có ai biết cho? Chi bằng trước hãy tôn lập ông Thập đạo làm Chúa công, sau đó sẽ xuất quân thì hơn.

Quân sĩ nghe vậy đều hô:

- Vạn tuế!

Thái hậu thấy mọi người vui lòng quy phục bèn sai lấy áo khoác lên người Lê Hoàn, mời lên ngôi. Từ đó Hoàn lên ngôi Vương, đổi niên hiệu là Thiên Phúc天福, năm thứ nhất [980], giáng Đinh Toàn làm Vệ Vương.
 

Thang N.

Xe tăng
Biển số
OF-51172
Ngày cấp bằng
19/11/09
Số km
1,561
Động cơ
433,265 Mã lực
Nơi ở
Hà Nội
Em kê sẵn ghế ngồi ngay ngắn đây rồi cụ Doc nhé.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày Canh Tý tháng 11 [10/12/980], Lê Hoàn sai Nha hiệu Giang Cự Sâm江巨瀮 [sử ta gọi là Giang Cự Vọng], Vương Thiệu Tộ 王紹祚 mang sản vật địa phương đến cống; vẫn lấy tên Đinh Toàn dâng biểu, tự bảo rằng theo lời tỉnh cầu của tướng sĩ, quan lại, dân xin cho lĩnh [chức] Tiết độ hành quân Tư mã, tạm lãnh việc quân vụ; xin triều đình chính thức ban mệnh. Bấy giờ quân Tôn Toàn Hưng đã khởi hành, vua [Tống] xét ý Hoàn muốn hoãn binh, nên dìm đi không hồi đáp.

Ngày Tân Mão tháng 12 [30/1/981], hành doanh Giao Châu báo phá hơn vạn quân giặc, chém 2.345 thủ cấp.

Năm Thái Bình Hưng Quốc thứ 6 [981]

Tháng 3, hành doanh Giao Châu báo đánh phá quân giặc 1 vạn 5 ngàn tại cửa sông Bạch Đằng 白藤江, chém hơn 1.000 thủ cấp, lấy được 200 chiến thuyền, áo giáp hàng vạn. Ngay lúc đó Hầu Nhân Bảo đốc suất tiền quân tiến trước; bọn Tôn Toàn Hưng đóng quân tại Hoa Bộ 花步 70 ngày để đợi Lưu Trừng, Hầu Nhân Bảo đốc thúc nhưng không đi. Khi Trừng đến, cùng theo đường thủy bộ đến thôn Đa La 多羅村 nhưng không gặp giặc, lại tự tiện trở về Hoa Bộ. Giặc hứa đầu hàng để dụ Nhân Bảo; Nhân Bảo tin nên bị giết chết tại trận.

Có 2 quân thua trận chạy về ấp chợ, đoạt tiền dân, bị Chuyển vận sứ Chu Vị 周渭 bắt chém; những kẻ đến sau đều ra lệnh cởi áo giáp đi vào, dân mới yên. Lúc bấy giờ quân trải qua lam sơn chướng khí, lại có nhiều binh lính chết; Chuyển vận sứ Hứa Trọng Tuyên 許仲宣 cho ngựa gấp chuyển thư tâu Nhân Bảo tử trận, lại xin rút quân; không đợi hồi đáp, chia quân đồn trú tại các châu, mở kho ban thưởng, cấp cho thuốc men; rồi bảo rằng:

- Nếu mà chờ cho phép, thì mấy vạn quân đều chất thây nơi đồng rộng mất rồi.

Tiếp đó dâng sớ tự đàn hặc [ các tướng đi đánh Giao Chỉ], [vua ban] chiếu thư khen [Trọng Tuyên] và chấp thuận [rút quân]; sai sứ hỏi tội bọn Lưu Trừng và bọn tướng sĩ dưới quyền. Kịp lúc Vương Soạn王僎 bị bệnh chết, Lưu Trừng và Giả Thực bị giết phanh thây tại chợ Ung Châu. Bắt bọn Toàn Hưng vào ngục, Hưng nhận hết tội, [nhà vua bèn] xử tử Toàn Hưng; Trần Khâm Tộ, Hác Thủ Tuấn, Thôi Lượng đều bị trách phạt, [giáng xuống] giao cho chức Đoàn luyện phó sứ, Khâm Tộ tại Khánh Châu 慶州; Thủ Tuấn tại Từ Châu 磁州; Lượng tại Lam Châu 嵐州. Truy tặng Hầu Nhân Bảo chức Thị lang bộ Công, cho 2 con ra làm quan.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày Nhâm Dần tháng 9 [ngày 8 tháng 10 năm 981], dùng Điền Tích làm Chuyển vận phó sứ Hà Bắc nam lộ, Tích vào triều từ biệt, nhân tiến dâng mật tấu như sau:

- Nay Giao Chỉ chưa lấy được, quân sĩ không lập được công, sách Xuân Thu chép “Quân mệt, phí tiền tài [lão sư phí tài 老師費財]” binh thư viết “quân lính yếu nhụt, nhuệ khí tổn thương [độn binh tỏa nhuệ 鈍兵挫銳]”. Thần nghe thánh nhân không ham mở rộng cương thổ, chỉ mong mở rộng đức nghiệp; nếu thanh danh giáo hóa vươn ra, thì kẻ phương xa tự tìm đến. Thần đọc Hàn Thi Ngoại Truyện 韓詩外傳 chép thời Chu Thành Vương 周成王, sứ Việt Thường 越裳 trải qua mấy lần thông dịch đến cống. Chu Công hỏi lý do, thì bảo rằng:

“Nước tôi 3 năm nay không thấy gió bão, mưa lụt, biển không có sóng giữ. Chắc Trung Quốc có thánh nhân, nên đến triều kiến.”

Như vậy thấy rằng không cần dùng thêm binh, tự nhiên nội phụ. Giao Châu ở nơi biển lam chướng, chiếm được như thu hoạch ruộng đá. Xin Bệ hạ nghĩ đến chinh chiến quân lính lao khổ, phải tiêu dùng nhiều, thương người, tiếc sức, không đồn trú binh khiến tiêu phí của cải; tu sửa đức, khai phục đất hoang, không vơ vét trong nước để lo chinh chiến bên ngoài, gấp ban chiếu cho họ, khoan hồng bỏ việc đánh dẹp; hà tất phải mệt nhọc giận dữ đối với bọn Man nhỏ bé phương Nam; đó là một trong những điều đại thể….”

Vua tức thì ban cho chiếu thư viết:

- Xét nội dung tấu thư đưa lên, dùng điển tích cũ để can gián việc hiện tại, có những điều phạm bề trên nhưng không che dấu, ở địa vị phải trình bày những điều nên làm, hoặc cải bỏ, can đảm dám nói, phản tỉnh suy tư, đáng khen. Nhưng việc nước là đại sự, xét có những nguyên nhân. Trẫm cho rằng Giao Chỉ xưng là phiên thần, đời đời lo chức cống; mới đây nghe tin tặc thần soán đoạt, hại cả gia đình chủ soái, bèn cử binh để cứu giúp; không phải vì tham đất đai, nay bỏ việc can qua….”.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Thái Bình Hưng Quốc thứ 7 [982].

Vào cuối năm Thái Bình Hưng Quốc thứ 4 [979], sau khi Bộ Lĩnh bị giết; con rể là Phò mã Ngô Nhật Khánh 吳日慶. Do Bộ Lĩnh lấy mẹ Nhật Khánh làm vợ, nên y thù hận; thừa dịp Bộ Lĩnh mất, xui người Chiêm Thành vào cướp phá, Ngô Nhật Khánh dẫn thuyền quân Chiêm Thành hơn nghìn chiếc vào cướp, muốn đánh thành Hoa Lư 華閭 , theo hai cửa biển Đại Ác [còn gọi là cửa Đại Nha, cửa biển ở xã Nam Điền, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định, là nơi sông Đáy đổ ra biển, sau đổi thành cửa biển Đại An] và Tiểu Khang [tức là cửa biển Thần Phù,Cửa Thần Phù ngày nay đã bị phù sa bồi đắp và trở thành vùng đất nằm cách bờ biển hơn 10 km, là một vùng có đoạn kênh nhà Lê chảy qua, thuộc ranh giới giữa 2 xã Yên Lâm, Yên Mô, Ninh Bình và Nga Điền, Nga Sơn, Thanh Hóa. Khu vực Thần Phù nay ở thượng nguồn lưu vực sông Càn] qua một đêm, gặp gió bão nổi lên, thuyền đều lật đắm, Nhật Khánh cùng bọn người Chiêm đều chết đuối, chỉ có thuyền của vua Chiêm thoát trở về nước. Nhật Khánh là cháu của Ngô Quyền, trước xưng là An Vương, cùng 12 sứ quân mỗi người chiếm giữ một vùng. Bộ Lĩnh dẹp yên, lấy mẹ Khánh làm hoàng hậu, lấy em gái Khánh làm vợ cho Đinh Liễn, còn lo sinh biến, lại đem công chúa gả cho Khánh, ý muốn dập hết lòng oán vọng của hắn. Nhật Khánh bề ngoài cười nói như không, nhưng trong lòng vẫn bất bình, bèn đem cả vợ chạy sang Chiêm Thành, đến cửa biển Nam Giới [ còn gọi là cửa Sót, Nam Giới hải môn, nay thuộc Thạch Hà, Hà Tĩnh] rút đao ngắn xẻo má vợ kể tội rằng:

- Cha mày lừa dối ức hiếp mẹ con ta, lẽ nào ta vì mày mà quên tội ác của cha mày hay sao? Cho mày trở về, ta đi đằng khác tìm kẻ có thể cứu ta.

Nói xong bèn đi. Đến đây nghe tin Bộ Lĩnh chết, Khánh dẫn người Chiêm vào cướp.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm thứ 7 [982]

Lê Hoàn thân đi đánh Chiêm Thành, thắng được. Trước đó Hoàn sai Từ Mục, Ngô Tử Canh sang sứ Chiêm Thành, bị người Chiêm bắt giữ. Hoàn giận, sai đóng chiến thuyền sửa binh khí, tự làm tướng đi đánh, chém vua Chiêm Thành là Tốt Lợi Đà Bàn Ấn Đồ tại trận [ tên tiếng Phạn là Paramesvaravarman, sử ta gọi là Ba Mỹ Thuế] tại trận. Chiêm Thành thua to. Bắt sống được quân sĩ nhiều vô kể, cùng là kỹ nữ trong cung trăm người và một nhà sư người Thiên Trúc [ Ấn Độ], lấy các đồ quý đem về, thu được vàng bạc của báu kể hàng vạn, san phẳng hết thành trì [ kinh thành Panduranga, Phật Viện Đồng Dương...] phá hủy hết sạch tông miếu, tàn phá cướp bóc vừa một năm thì trở về.

Tháng 12 nhuận, trước đó Giao Châu muốn đem 93 người Chiêm Thành bị nước này bắt, đem hiến [Trung Quốc]. Thiên tử lệnh cho Quảng Châu giữ những người này lại, cấp cho y phục, lương thực trở mà về nước, cùng chiếu dụ Vương nước này. Đến nay nước Chiêm Thành sai sứ cửi voi đến cống sản vật địa phương; chiếu thư cho giữ voi tại Nam Hải.

Tháng 3, trước đó Chuyển vận sứ Lĩnh Nam Hứa Trọng Tuyên 許仲宣 phân điều các quân chinh phạt phương Nam; rồi thảo hịch dụ Giao Châu, trình bày rõ uy tín quốc gia, hẹn sẽ tái phát binh. Lê Hoàn cũng sợ triều đình sẽ mang quân đánh dẹp, ngày Giáp Dần [18/4/982] lại nhân danh Đinh Toàn dâng biểu tạ tội và cống sản vật địa phương.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Thái Bình Hưng Quốc thứ 8 [983]

Quý Mùi, năm thứ 8 [ 983] Hoàn cho đào kênh mới trên đường biển làm xong. Khi Hoàn đi đánh Chiêm Thành, qua núi Đồng Cổ [ trên sông Mã] đến sông Bà Hòa [nay là Tĩnh Gia], thấy đường núi hiểm trở khó đi, người ngựa mỏi mệt, đường biển thì sóng to khó đi lại, bèn sai người đào kênh. Đến đây đào xong, thuyền bè đi lại đều được thuận-tiện
.
Ngày Canh Ngọ [ngày 28 tháng 6 năm 983], Lê Hoàn sai Nha tướng Triệu Tử Ái 趙子愛 mang sản vật địa phương đến cống, tự xưng Quyền Giao Châu tam sứ lưu hậu 權交州三使留後. Biểu ghi:
- Tháng 10 năm ngoái, Đinh Toàn cùng mẹ đốc suất quan dân mang ấn và giây thao đưa cho Hoàn, Hoàn bèn lĩnh chức cai quản phủ sự.

Vua [Tống] đành phải sai Cung phụng sứ Trương Tông Quyền 張宗權 đến đưa chiếu dụ, nói:

- Họ Đinh truyền ngôi đã 3 đời, coi-sóc bảo-vệ một phương; khanh là kẻ thân-cận, làm tâm-phúc trọng yếu, hãy theo lời xin của người trong nước, đừng phụ lòng của họ Đinh. Trẫm muốn cho [ Đinh] Toàn trên danh nghĩa Thống soái, riêng khanh giữ chức phó, nhưng mọi việc do một tay Khanh trông coi. Đợi Đinh Toàn đến tuổi Nhược quan [tuổi có thể đội mũ, khoảng 20 trở đi] có thể tự lập, với sự phụ tá của khanh, vận nước trở nên sáng sủa; thì việc tưởng thưởng lòng trung-thành, Trẫm đâu có tiếc. Nhược bằng Đinh Toàn không có tài làm tướng, vẫn trẻ con như cũ, không thể tiếp tục nối dõi; thì đáng xả bỏ cờ Tiết Việt, giáng xuống như quân lính. Theo lý làm như vậy cũng không tiện, nhưng tiếp tục cho giữ chức cũng không yên! Vậy lúc chiếu thư đến, khanh nên đem mẹ con Đinh Toàn cùng cả gia đình đến triều đình, đợi khi đến nơi, đắn đo sẽ xuống chiếu, rồi trao Tiết Việt cho khanh. Hai con đường, khanh nên thẩm định chọn một. Đinh Toàn đến kinh đô được ban thêm ưu lễ. Nay sai Cung phụng sứ Trương Tông Quyền đưa chiếu dụ, nói lên lòng mong mỏi của Trẫm.

Rồi đưa cho Toàn chiếu thư giống như vậy; nhưng Lê Hoàn vẫn chuyên quyền chiếm nước, không tuân mệnh.

Ngày Đinh Mão tháng 9 [23/10/983], Lê Hoàn tại Giao châu sai sứ đến cống sản vật địa phương.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Ung Hy 雍熙 [niên hiệu của Tống Thái Tông] thứ 2 [985], sai bọn Nha hiệu Trương Chiêu Phùng 張紹馮, Nguyễn Bá Trâm 阮伯簪 đến cống phương vật, cùng dâng biểu cầu xin chính-thức ban Tiết việt trấn thủ.

Ngày Canh Thân tháng 10 [29/11/986], [phong] cho Lê Hoàn làm Tĩnh hải Tiết độ sứ 靜海節度使; hạ lệnh cho Tả bổ khuyết Lý Nhược Chuyết 李若拙, Quốc tử [giám] bác sĩ 國子博士 Lý Giác 李覺 mang chiếu thư đi sứ. [mặc dù biết] Hoàn có chế độ tiếm quyền, khi Nhược Chuyết vào nước, bảo tả hữu cẩn thận giữ nghi lễ bề tôi; riêng Hoàn bái chiếu rất cung-kính. Trong ngày yến tiệc, đem hàng hóa đồ vật kỳ-lạ bày ra trước mặt sứ thần, nhưng Chuyết không để mắt tới; lại khước từ lễ vật, chỉ nhận sứ giả Đặng Quân Biện 鄧君辨 trước kia bị bắt, mang trở về. Hoàn lại bảo bọn Lý
Giác rằng:

- Đất này sông núi xa xôi hiểm-trở, người Trung Quốc vừa mới trải qua [ cuộc chiến tranh], không mệt ư?

Giác đối đáp lại, nói:

- Quốc gia [Trung Hoa] có đất phong vạn lý, quận đến 400; đất có chỗ bình dị, có chỗ hiểm-trở, xưa nay vẫn thế; một phương bên này hùng cứ đã đi đến đâu mà đáng nói đến?

Hoàn im lặng, mặt xịu xuống.

Chế thư ban cho Lê Hoàn như sau:

Bậc Vương giả xây-dựng gường cột hoàng gia, ân sủng vỗ về các phiên quốc; dựng dinh phủ [cho các vua chư hầu] tại kinh sư giúp cho lễ hội đồng long trọng; ban cấp đất đai biểu dương quyền tiết chế quần hùng. Nhân Giao Chỉ, đất chim diều hâu rơi thời Mã Viện, chăm lo việc triều cống, muốn thay đổi tướng soái, nhắm lợi lạc việc phong hầu, lòng cung kính không quên thỉnh mệnh, bèn ban ân điển thưởng công. Nay quyền Tri châu Tam sứ lưu hậu 權知交州三使留後Lê Hoàn, tư chất nghĩa-dũng, bản tính trung-thuần, được lòng dân trong nước, kính giữ tiết lễ phiên thần. Trước đây Đinh Toàn nhân tuổi trẻ thơ, không biết cách cai-trị; Hoàn là người tâm-phúc, chuyên nắm việc quân lữ, hiệu lệnh tự ban ra, uy vũ cùng thi hành. Nay bãi bỏ chức Tam sứ của [Đinh] Toàn, thuận theo lòng mong muốn của dân chúng. Người xa biểu lộ lòng thành, xin ban Tiết việt. Bắt chước Sĩ Nhiếp cứng mạnh, thay đổi phong tục Việt; Uý Đà cung thuận, tuân chiếu [nhà] Hán chẳng trái lời. Cần xứng chức nguyên nhung, dự hàng chư hầu tôn quí; khống chế Man di, biểu dương Thiên triều ân điển. [Cho Hoàn giữ chức] Kiểm hiệu Thái bảo 檢校太保, Sử trì tiết 使持節, Đô đốc Giao Châu chư quân sự 都督交州諸軍事, An Nam đô hộ 安南都護, sung Tĩnh hải quân Tiết độ sứ 靜海軍節度, Giao Châu quản nội quan sát xử trí đẳng sứ 交州管內觀察處置等使, phong Kinh Triệu quận hầu 京兆郡侯, thực ấp 3.000 hộ, còn được ban hiệu Suy thành thuận hoá công thần 推誠順化功臣. Nay sai Tả bổ khuyết Lý Nhược Chuyết, Quốc tử [ giám] bác sĩ Lý Giác [ thay mặt vua] ban chế thư.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Đinh Hợi, năm thứ 8 [987, Quốc tử bác sĩ Lý Giác sang sứ. Khi Giác đến chùa Sách Giang, [trên sông Thương], Lê Hoàn sai pháp sư tên là Thuận ra đón. Lý Giác rất thích nói chuyện văn thơ. Lúc ấy nhân có hai con ngỗng lội trên mặt nước, Giác vui ngâm rằng:

鵝鵝兩鵝鵝
仰面向天涯
Nga nga lưỡng nga nga,
Ngưỡng diện hướng thiên nha.
(Nga Nga, một đôi thiên nga
Ngước nhìn về hướng xa xa chân trời).
Thuận đương cầm chèo, theo vần làm nối đưa cho Giác xem:
白毛鋪綠水
紅棹擺青波
Bạch mao phô lục thủy,
Hồng trạo bãi thanh ba.
(Nước xanh, lông trắng thảnh thơi,
Cát vàng chân đỏ cùng bơi bồng bềnh).
Lý Giác càng lấy làm lạ, khi về đến sứ quán, làm thơ gửi tặng:

贈法順禪師
幸遇明時贊盛猶,
一身二度使交州。
東都兩別心尤戀,
南越千重望未休。
馬踏煙雲穿浪石,
車辭青嶂泛長流。
天外有天應遠照,
溪潭波靜見蟾秋.

Phiên âm:
Tặng Pháp Thuận thiền sư
Hạnh ngộ minh thì tán thịnh du,
Nhất thân nhị độ sứ Giao Châu.
Đông Đô lưỡng biệt tâm lưu luyến,
Nam Việt thiên trùng vọng vị hưu.
Mã đạp yên vân xuyên lãng thạch,
Xa từ thanh chướng phiếm trường lưu.
Thiên ngoại hữu thiên ưng viễn chiếu.
Khê đàm ba tĩnh kiến thiềm thu.

Nghĩa là:

May mắn được gặp thời thịnh trị giúp được nhiều mưu,
Một thân hai lượt đi sứ châu Giao.
Hai lần từ biệt Đông đô, lòng càng lưu luyến,
Đất Nam Việt xa xôi nghìn trùng, tôi ngóng trông hoài.
Chân ngựa đạp khói mây, băng qua đá lởm chởm,
Bánh xe từ giã núi xanh, rồi lại lênh đênh tiếp trên sông dài.
Ngoài trời lại có trời, nên soi sáng xa,
Để khe đầm sóng lặng, được thấy bóng trăng thu.

Dịch thơ:

May gặp thời bình được giúp mưu,
Một mình hai lượt sứ Giao Châu.
Đông Đô mấy độ còn lưu luyến,
Nam Việt nghìn trùng vẫn ước cầu.
Ngựa vượt khói mây xuyên đá chởm,
Xe qua rừng biếc vượt dòng sâu.
Ngoài trời lại có trời soi nữa.
Sóng lặng khe đầm bóng nguyệt thâu.
Thuận đem thơ này dâng lên. Hoàn cho gọi sư Ngô Chân Lưu 吳真流, vốn hậu duệ triều trước [ chỉ Ngô Quyền] đến xem. Khuông Việt nói:

- Thơ này khen bệ hạ.

Hoàn khen ý thơ, tặng cho [ Lý Giác] rất hậu.
 

doctor76

Xe ba gác
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
23,806
Động cơ
689,160 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Năm Đoan Củng 端拱 thứ nhất [988, một niên hiệu của Tống Thái Tông] gia phong Hoàn chức Kiểm hiệu thái uý 檢校太尉, hưởng ấp 1.000 nhà, thực phong 500 hộ, sai Lang trung bộ hộ Nguỵ Tường 魏庠, Viên ngoại lang trực sử quán Lý Độ 李度đi sứ.

Bấy giờ có Dương Tiến Lộc, làm chức Quản giáp, vâng mệnh đi thu thuế ở Hoan Châu và Ái Châu [Thanh Hóa, Nghệ An]. Nhân đó, Lộc cầm đầu hai châu ấy nổi lên làm phản, rồi xin theo về với Chiêm Thành; nhưng người Chiêm Thành không nhận. Hoàn bèn đem quân đi đánh bắt giết được Tiến Lộc và giết người hai châu ấy không biết bao nhiêu mà kể.

Mùa hè năm Thuần Hoá 淳化 thứ nhất [990, một niên hiệu của Tống Thái Tông] gia phong cho Hoàn đặc tiến ấp 1.000 hộ, thực phong 400 hộ; lại sai Tả chính ngôn trực sử quán Tống Cảo 宋鎬, Hữu chính ngôn trực sử quán Vương Thế Tắc 王世則 đi sứ. Tháng 6 năm sau trở về kinh đô, Thiên tử lệnh trình bày hình thế sông núi, cùng sự tích về Lê Hoàn, bọn Cảo dâng tấu tâu đầy đủ như sau:

Mùa thu năm ngoái đến biên giới Giao Châu, Hoàn sai Nha nội Đô chỉ huy sứ Đinh Thừa Chính 丁承正 điều 9 chiếc thuyền, 300 quân đến đón tại Thái Bình quân 太平軍 [sau đổi là Liêm Châu tức tỉnh Quảng Đông, quân là đơn vị hành chính đầu thời Tống]. Từ cửa biển vào biển lớn, trải qua bao ngày sóng gió nguy hiểm; đi nửa tháng thì đến sông Bạch Đằng, qua Hải Nghĩa 海義 [có lẽ là Nghĩa Hải, Nghĩa Hưng???] lựa theo thuỷ triều mà đi. Phàm những nơi thuyền đậu để ghé nghỉ, đều trú trong nhà lá có 3 gian, có hàng rào tre bao quanh, mái tranh lợp còn mới; nhìn thấy biển đề là quán dịch 館驛. Tới Trường Châu 長州 [ Tràng An, Ninh Bình?], gần với [kinh đô] nước này, Hoàn trưng bày hoành tráng nhưng không thật? nhắm khoa trương ngầm khoe khoang; đem hết thuyến binh chiến cụ ra, gọi là diệu quân 耀軍 [ nghĩa là quân đội lớn, tinh-nhuệ, nhưng cũng có ý khoe-khoang].

Từ đó đi đêm đến bờ biển, nơi cách Giao Châu khoảng khoảng 15 lý [ khoảng hơn 7km], có 5 gian nhà tranh [ nguyên văn: mao đình茅亭], đề chữ: Mao Kính dịch 茅徑驛 [ dịch quán lợp cỏ]. Đến thành khoảng 100 lý [50km], [ Lê Hoàn] cho lùa đàn súc vật của dân xưng càn là trâu bò công; số lượng [ đếm được] chưa đến 1 ngàn, thì nói tăng bốc lên là mấy vạn. Lại điều dân gộp trong quân, y phục màu sắc hỗn-tạp, đi thuyền đánh trống la hét. Núi ở gần thành, treo cờ trắng, lại ra hiệu bày binh khoe voi. Trong khoảng khắc, quân hộ vệ đưa Hoàn tới nơi, làm lễ đón tiếp ngoài thành; Hoàn ghìm ngựa, cúi đầu, sau khi hỏi thăm sức khoẻ Thiên tử, bèn buông cương ngựa cùng sứ thần rảo đi. Lúc bấy giờ có quân hầu đem trầu cau ra mời, nhai trên lưng ngựa; đó là phong-tục hậu đãi tân khách. Thành không có dân cư, chỉ có nhà tre lợp lá trúc [ nguyên văn: mao trúc ốc 茅竹屋] khoảng 1.000 khu, dùng làm quân doanh. Còn phủ thự [của vua] thì mát mẻ yên tĩnh, nhưng hẹp, trước cửa đề: Minh Đức môn 明德門.
Hoàn dáng người thô lậu, lông mọc 2 bên má, mắt lé, người xăm đầy; bảo rằng năm gần đây cùng quân Man tiếp chiến, ngã ngựa bị thương ở chân, nên nhận Chiếu chỉ không thể bái. Sau khi đứng nhận chiếu, bèn trải chiếu trúc mở yến tiệc. Lại đưa [ sứ thần] đến Hải Nghĩa, làm cuộc du ngoạn nhắm vui lòng tân khách. Hoàn chân trần lội xuống nước, cầm gậy xiên nhọn nhắm đâm vào cá; mỗi lần trúng cá, quân lính hai bên đều hô vang nhảy cẫng lên. Phàm dự yến tiệc, kẻ tham dự đều được lệnh cởi thắt lưng, vẫn đội mũ. Hoàn thường mặc áo màu hồng có nhiều bông hoa, mũ trang sức trân châu, có thể tự ca hát mời rượu, [ nhưng chúng tôi] không hiểu lời ca từ. Từng sai mấy chục người vác con rắn lớn dài mấy trượng [ 1 trượng = 3,33m], tặng sứ quán bảo rằng:

- Nếu có thể ăn thịt rắn này, nó trị được bệnh đấy, sẽ làm cỗ đem hiến.

Lại mang đến 2 con cọp không nhốt, bảo là để [sứ thần] xem chơi, nhưng [chúng tôi] đều từ khước không nhận. Quân lính khoảng 3.000 tên, đều khắc trên trán hàng chữ: Thiên tử quân 天子軍. Lương cấp bằng lúa, ra lệnh hàng ngày tự xay giã mà ăn. Binh khí có cung, nỏ, mộc bài, thuẫn, thương, trúc thương; người yếu không khiêng nổi.

Hoàn tính tàn-nhẫn, khinh người, lại thân-cận với tiểu nhân, năm bảy tâm phúc hoạn quan còn trẻ chầu chực xung uống rượu, uống rượu rồi cợt nhả, muốn tấu nhạc liền ra lệnh bằng tay. Phàm quan lại giỏi việc, cất nhắc ngay làm thân cận, bị lỗi nhỏ cũng giết, hoặc đánh roi vào lưng từ 100 đến 200 cái. Bọn phụ tá tả hữu không vừa lòng cũng đánh đòn từ 30 đến 50 gậy, hoặc giáng xuống cấp thấp hay gác cửa; hết giận lại khôi-phục chức vị. Có cái tháp bằng gỗ, chế tác thô lậu; một hôm Hoàn mời chúng tôi lên trên đó để ngắm cảnh. Khí hậu không lạnh, tháng 11 mà vẫn mặc áo kép, dùng quạt.

Tân Mão, Thuần Hóa năm thứ 2 [991]. Mùa xuân, tháng 2, sai Đào Cần sang [nhà Tống] thăm đáp lễ.

Năm Thuần Hóa thứ 3, mùa hạ, tháng 6, Hoàn cho người Chiêm Thành nhận lĩnh hơn 360 người ở thành cũ châu Điạ Lý [lúc ấy đã thuộc Đại Việt] [nay là Lệ Ninh, Quảng Bình] đem về châu Ô Lý.
Muà thu, tháng 8, Hoàn sai Phụ quốc Ngô Tử An đem 3 vạn người đi mở đường bộ từ cửa biển Nam Giới [ nay là chỗ giáp Can Lộc và Thạch Hà] đến Châu Điạ Lý.

Năm Quí Tỵ [993], Trạng nguyên [nhà Tống] Vương Thế Tắc 王世稷 làm Chánh sứ, Lý Cư Giản làm phó sứ đem sách thư sang phong cho Hoàn làm Giao Chỉ Quận Vương.

Năm Giáp Ngọ tháng giêng [994]. Hoàn sai nha hiệu là Phí Sùng Đức费崇德 sang thăm đáp lễ.
 

Homo Deus

Xe tăng
Người OF
Biển số
OF-333
Ngày cấp bằng
6/6/06
Số km
1,244
Động cơ
587,398 Mã lực
Cụ Hoàn thì rất giỏi rồi, mỗi tội không giỏi chuyện chọn con kế vị, dẫn đến các con tàn sát lẫn nhau rồi cơ nghiệp lại rơi vào tay con rể
 

Kurumasuki

Xe container
Biển số
OF-392965
Ngày cấp bằng
19/11/15
Số km
7,900
Động cơ
322,099 Mã lực
Miêu tả cụ Hoàn (1 trong 14 anh hùng dân tộc chính thức) như lưu manh thế này có chết không cơ chứ :D
 

HoaMaudon

Xe tăng
Biển số
OF-344992
Ngày cấp bằng
1/12/14
Số km
1,836
Động cơ
298,246 Mã lực
Hay quá ạ

Em xin một chỗ chờ xem lịch sử từ Cụ doctor76

Em vẫn rất ấn tượng với hình ảnh Lê Hoàn người nhỏ thó, nhanh nhẹn, xăm trổ đầy mình nhảy xuống ao đâm cá ạ :)
 
Thông tin thớt
Đang tải

Bài viết mới

Top