Thời gian vừa qua, em thấy cũng có khá nhiều ý kiến đóng góp và phản hồi về việc thu phí của Bộ GT nhằm hạn chế phương tiện cá nhân. Là dân viễn thông, em xin phép nhìn từ góc độ bên ngành em để mạn đàm một chút.
1. Một cái nhìn từ bưu chính viễn thông:
- các bác đều biết, việc kinh doanh bưu chính là lỗ, và kinh doanh viễn thông của các nhà mạng tại Việt Nam chỉ có lãi chừng 20 tỉnh (trong đó nhiều tỉnh lãi lớn), chừng 40 tỉnh còn lại hòa vốn hoặc lỗ. Các nhà mạng phải tự cân đối nội bộ trong đơn vị mình.
- tuy vậy, bác bưu tá vẫn cặm cụi đưa tưn lá thư với giá trị tem chỉ 1-2 ngàn đến tận bản làng, và mạng viễn thông VN có thể nói vẫn rất phát triển đồng bộ và hiện đại ko thua kém các nước tiên tiến trên thế giới.
- làm được như vậy, ngoài việc các nhà mạng có những quyết định đầu tư hợp lý tại những địa bàn khác nhau, còn có một yếu tố quan trọng khác, đó là quỹ viễn thông công ích. Theo đó, quỹ này đc các nhà mạng đóng góp và khi thực hiện những nhiệm vụ công ích cần bù lỗ, sẽ phải lấy quỹ này để bù đắp.
2. Giao thông hiện nay tệ hại do đâu:
Các bác đều biết, giao thông hiện nay tệ hại do quá nhiều vấn đề:
- đô thị ko đc quy hoạch đồng bộ với hạ tầng giao thông: quá nhiều nhà cao tầng trong phố (những người làm nhà ko hề mở rộng đường dẫn đến tòa nhà), hạ tầng giao thông vụn nát manh mún chỗ to chỗ bé và do vậy vừa chỗ tắc chỗ ko, ko thể đầu tư đc mạng giao thông công cộng.
- tăng dân số cơ học đổ dồn vào thành phố
- tại thành phố, tập trung những đối tượng dân cư không nhất thiết phải đặt ở đây:
+ trường đại học,
+ các bệnh viện địa phương thì để tại địa phương, nhưng bệnh viện trung ương (viện K, bạch mai, lao phổi, sẩn C, ung bướu, 108...) để tại thành phố vừa ô nhiễm, đông đúc, vừa làm người bệnh từ các vun quê lên sẽ khổ sở vì chi phí sinh hoạt đắt đỏ.
+ hàng loạt các nhà máy, công ty như dệt may, xà phòng thuốc lá...
- cuối cùng mới là việc gia tăng phương tiện cá nhân
3. Giải quyết vấn đề giao thông cần điều gì:
- quản lý nhà nc khác với làm doanh nghiệp. Có vẻ như Bộ Giao thông hiện nay đang thực hiện kiểu làm doanh nghiệp, thấy cái gì đánh quả đc là đánh quả để có doanh thu, lợi nhuận mà ko biết rằng thương vụ đó có thể trả giá đắt và người trả giá là người dân. Quản lý nhà nước đòi hỏi phải có chiến lược tổng thể, giải quyết tận gốc những nguyên nhân ở trên, từ chiến lược mới có các chiến thuật cụ thể, từ chiến thuật mới đánh quả như bộ GT hiện nay.
- để làm đc vấn đề chiến lược, đòi hỏi phải có bản phương án được tất cả các bộ ngành và cơ quan quản lý nhà nước thống nhất và phối hợp thực hiện đồng bộ, có lộ trình cụ thể nhằm giải quyết:
+ chuyển trường đại học, nhà máy, bệnh viện và các cquan, tập đoàn, tổng công ty không nhất thiết đặt tại đô thị ra khỏi thành phố. Đối tượng này chuyển đi sẽ bớt đi hàng triệu người sinh sống trực tiếp tại HN, hàng vài trăm ngàn người phụ vụ, thầy giáo, bác sĩ... sẽ đi theo. Hàng ngàn chuyến ô tô hàng hóa đến/ đi tù các nhà máy, hàng ngàn nông dân tiểu thương hàng ngày đem rau quả thịt cá vào nội đô bán cho đối tượng này. Những gđình các đối tượng này đi làm xa sẽ ko mua nhà HN nữa mà tự dịch chuyển dần về phía gần nơi công tác -> tự nhiên se hình thành các thành phố vệ tinh. Tổng dân cư ko giảm nhưng mật độ giảm, luồng giao thông dồn vào nội đô sẽ quay ngược tản ra ngoại đô.
+ giảm dân số cơ học
+ phát triển giao thông công cộng
+ hạn chế phương tiện cá nhân khi phương tiện công cộng đủ đáp ứng yêu cầu của dân
4. Nên làm như thế nào:
- không phải các cquan quản lý nhà nước ở VN ko thấy đc các vấn đề trên, nhưng khi thực hiện lại manh mún, làm ngược từ dưới lên (hạn chế phương tiện cá nhân trc khi giao thông công cộng đủ đáp ứng); còn những vấn đề khác gần như ko làm hoặc kêu là ko làm đc do thiếu tiền, do này nọ... nên:
+ không chuyển đc các trường đại học ra ngoại đô vì: thiếu quỹ đất, thiếu tiền, chuyển xong không biết các cơ sở vật chất hiện tại trong nội đô của các trương sẽ dùng làm gì.
+ cũng tương tự lý do ấy với các bệnh viện và nhà máy, công sở... (nhiều đại biểu quốc hội có ý kiến ấu trĩ là bệnh viện phải gần dân nên ko đc chuyển vì chuyển đi thì sao kịp thời cấp cứu co dân, chữa bệnh cho dân đc. Xin thưa, những viện địa phương do HN, HCM quản lý thì để lại, các viện TW thì đặt tại HN làm gì)
+ không những thế, do manh mún và không đồng bộ, những nguyên nhân tắc đường vẫn hàng ngày gia tăng: hàng loạt nhà cao tầng vẫn xây trong nội đô. Ví dụ tòa nhà tại 56 Nguyễn Chí Thanh - HN vừa đc Sun Group khởi công khi họ ko hề mở rộng đường NCT, khi mà đã quyết tâm cấm xây nhà cao tầng trong phố; Hàng loại các trường đại học mới đc thành lập..., sinh viên các tỉnh lên học khi ra trường vẫn ở lại nội đô vì có trụ sở hay nhà máy nào ở ngoại đô để về đó làm???
- nhìn sang các nước bạn, đơn giản nhất là seoul, họ quyết tâm "không động đến seoul" cũ, xây dựng seoul mới bên cạnh, chuyển trụ sở, ban ngành, cty... sang nơi mới. Tự nhiên giá đất khu cũ hạ, không ai muốn ở khu cũ nữa. Họ quay lại tái thiếu khu cũ với giá rất rẻ (vì chi phí đền bù quá rẻ - niềm mơ ước của Hn, HCM).
5. Làm thế nào cho khả thi ở VN:
- chung quy lại vấn đề ở VN, có thể tóm lược lại 2 vấn đề:
+ không đồng bộ giữa các cq quản lý nhà nc. Bộ trưởng Thăng chỉ manh mún về phương tiện, không có kế hoạch về hạ tầng, chính quyền HN, HCM, các bộ ngành không tham gia vào hạn chế nhà cao tầng, chuyển dịch dân số ko cần thiết...
+ không có đủ tiền
Vậy, nhìn từ lĩnh vực viễn thông bên em (với tự hào là theo kịp thế giới), em thấy rất cần:
- có một tổng chỉ huy, xây dựng một bản chiến lược tổng thể có nhiều giai đoạn, có sự tham gia của mọi đối tượng liên quan. Mỗi giai đoạn phải có kết quả cụ thể, có mốc tgian cụ thể. Ví dụ, đến 2013 phải xong cái gì, ai làm, làm ntnao. Theo đó, các cquan theo trách nhiệm của mình phải làm xong (miễn lý do chậm trễ). Tránh tình trạng hỏi bao giờ hết tắc hoặc giảm tắc bao nhiêu %, điều chỉnh giờ học iamr tắc bao nhiêu mà Bộ trưởng cũng ko trả lời đc.
- đưa ra các chế tài cụ thể để CÓ QUỸ KINH PHÍ cho giao thông. Ví dụ:
+ đại gia nào muốn xây nhà chung cư, trụ sở... trong nội đô, giá trị tòa nhà là 100 tỉ thì nộp thêm vào quỹ giao thông 100 tỉ; nếu xây từ vành đai 2 vào vành đai 1 thì nộp 70 tỉ; từ vành đai 3 vào 2 là 30 tỉ, ngoài vành đai 3 đc miễn, xây trên Hòa Lạc, Hưng Yên... (thành phố vệ tinh) thì được lấy từ quỹ công ích 50% kinh phí... Em đảm bảo vài năm là sẽ có tiền ngay.
+ không chuyển đc ngay các trường học, bệnh viện ... ra ngoại đô thì phải chuyển từng bước. Theo đó, hàng năm có hàng trăm tỉ để mở rộng bệnh viện, trường học (bộ trưởng y tế hôm qua vừa nói sẽ xây thêm mấy tòa nhà cho bạch mai) thì mang tiền này xây ở ngoại đô rồi chuyển nguyên 1 khoa nào đó về đấy. Các trường đại học mới thành lập phải bắt buộc ko đc ở nội đô.
- việc hạn chế phương tiện theo kiểu thu phí phải đúng đối tượng và mục đích. Ví dụ, hạn chế phương tiện các nhân là hạn chế tăng mới, chứ phương tiện đã có thì nó đã có, thu phí thêm có giảm đc đâu. Vậy nên, chỉ những sẽ đăng ký mới hoặc sang tên đổi chủ mới phải nộp 20-50 triệu, còn xe đang chạy rồi, nộp phí này thì chỉ hạn chế đc khi chủ xe đập nát xe đi, ko đi nữa, chứ đâu giảm đc.
(Nhân tiện việc thu phí với xe đã mua, e thấy nó vô lý vì giống như những bác đã ở nhà chung cư cao tầng trong phố, mà nhà cao tầng làm tắc đường. Không lẽ Bộ trưởng Thăng bắt người dân đã có nhà chung cư trong phố này đi nộp phí)
- hạn chế dân số cơ học bị tăng hàng năm, trc mắt từ đối tượng học sinh, sinh viên tốt nghiệp ở lại. Ví dụ, trừ các cq trung ương, còn mọi cquan, ban ngành địa phương, phải có hộ khẩu HN mới đc xin việc ở HN, và cấm nhập khẩu HN ới snh viên ở tỉnh thành lên HN học (cái này là ví dụ thôi)
Em mạn bàn một tí vì vợ đang cằn nhằn đi xe như con nghiện, còn cậu em có cái xe Toy cũ, theo biểu thuế thì sẽ phải nộp hơn 50 triệu/ năm, mà xe này trị giá chắc 120 triệu, giờ mà thu phí thì bán chả ai mua xe rẻ mà chi phí hàng ngày đắt thế, để đi thì ko có tiền nộp kiểu thế. Có lẽ cậu em phải mang ra cân sắt vụn.
1. Một cái nhìn từ bưu chính viễn thông:
- các bác đều biết, việc kinh doanh bưu chính là lỗ, và kinh doanh viễn thông của các nhà mạng tại Việt Nam chỉ có lãi chừng 20 tỉnh (trong đó nhiều tỉnh lãi lớn), chừng 40 tỉnh còn lại hòa vốn hoặc lỗ. Các nhà mạng phải tự cân đối nội bộ trong đơn vị mình.
- tuy vậy, bác bưu tá vẫn cặm cụi đưa tưn lá thư với giá trị tem chỉ 1-2 ngàn đến tận bản làng, và mạng viễn thông VN có thể nói vẫn rất phát triển đồng bộ và hiện đại ko thua kém các nước tiên tiến trên thế giới.
- làm được như vậy, ngoài việc các nhà mạng có những quyết định đầu tư hợp lý tại những địa bàn khác nhau, còn có một yếu tố quan trọng khác, đó là quỹ viễn thông công ích. Theo đó, quỹ này đc các nhà mạng đóng góp và khi thực hiện những nhiệm vụ công ích cần bù lỗ, sẽ phải lấy quỹ này để bù đắp.
2. Giao thông hiện nay tệ hại do đâu:
Các bác đều biết, giao thông hiện nay tệ hại do quá nhiều vấn đề:
- đô thị ko đc quy hoạch đồng bộ với hạ tầng giao thông: quá nhiều nhà cao tầng trong phố (những người làm nhà ko hề mở rộng đường dẫn đến tòa nhà), hạ tầng giao thông vụn nát manh mún chỗ to chỗ bé và do vậy vừa chỗ tắc chỗ ko, ko thể đầu tư đc mạng giao thông công cộng.
- tăng dân số cơ học đổ dồn vào thành phố
- tại thành phố, tập trung những đối tượng dân cư không nhất thiết phải đặt ở đây:
+ trường đại học,
+ các bệnh viện địa phương thì để tại địa phương, nhưng bệnh viện trung ương (viện K, bạch mai, lao phổi, sẩn C, ung bướu, 108...) để tại thành phố vừa ô nhiễm, đông đúc, vừa làm người bệnh từ các vun quê lên sẽ khổ sở vì chi phí sinh hoạt đắt đỏ.
+ hàng loạt các nhà máy, công ty như dệt may, xà phòng thuốc lá...
- cuối cùng mới là việc gia tăng phương tiện cá nhân
3. Giải quyết vấn đề giao thông cần điều gì:
- quản lý nhà nc khác với làm doanh nghiệp. Có vẻ như Bộ Giao thông hiện nay đang thực hiện kiểu làm doanh nghiệp, thấy cái gì đánh quả đc là đánh quả để có doanh thu, lợi nhuận mà ko biết rằng thương vụ đó có thể trả giá đắt và người trả giá là người dân. Quản lý nhà nước đòi hỏi phải có chiến lược tổng thể, giải quyết tận gốc những nguyên nhân ở trên, từ chiến lược mới có các chiến thuật cụ thể, từ chiến thuật mới đánh quả như bộ GT hiện nay.
- để làm đc vấn đề chiến lược, đòi hỏi phải có bản phương án được tất cả các bộ ngành và cơ quan quản lý nhà nước thống nhất và phối hợp thực hiện đồng bộ, có lộ trình cụ thể nhằm giải quyết:
+ chuyển trường đại học, nhà máy, bệnh viện và các cquan, tập đoàn, tổng công ty không nhất thiết đặt tại đô thị ra khỏi thành phố. Đối tượng này chuyển đi sẽ bớt đi hàng triệu người sinh sống trực tiếp tại HN, hàng vài trăm ngàn người phụ vụ, thầy giáo, bác sĩ... sẽ đi theo. Hàng ngàn chuyến ô tô hàng hóa đến/ đi tù các nhà máy, hàng ngàn nông dân tiểu thương hàng ngày đem rau quả thịt cá vào nội đô bán cho đối tượng này. Những gđình các đối tượng này đi làm xa sẽ ko mua nhà HN nữa mà tự dịch chuyển dần về phía gần nơi công tác -> tự nhiên se hình thành các thành phố vệ tinh. Tổng dân cư ko giảm nhưng mật độ giảm, luồng giao thông dồn vào nội đô sẽ quay ngược tản ra ngoại đô.
+ giảm dân số cơ học
+ phát triển giao thông công cộng
+ hạn chế phương tiện cá nhân khi phương tiện công cộng đủ đáp ứng yêu cầu của dân
4. Nên làm như thế nào:
- không phải các cquan quản lý nhà nước ở VN ko thấy đc các vấn đề trên, nhưng khi thực hiện lại manh mún, làm ngược từ dưới lên (hạn chế phương tiện cá nhân trc khi giao thông công cộng đủ đáp ứng); còn những vấn đề khác gần như ko làm hoặc kêu là ko làm đc do thiếu tiền, do này nọ... nên:
+ không chuyển đc các trường đại học ra ngoại đô vì: thiếu quỹ đất, thiếu tiền, chuyển xong không biết các cơ sở vật chất hiện tại trong nội đô của các trương sẽ dùng làm gì.
+ cũng tương tự lý do ấy với các bệnh viện và nhà máy, công sở... (nhiều đại biểu quốc hội có ý kiến ấu trĩ là bệnh viện phải gần dân nên ko đc chuyển vì chuyển đi thì sao kịp thời cấp cứu co dân, chữa bệnh cho dân đc. Xin thưa, những viện địa phương do HN, HCM quản lý thì để lại, các viện TW thì đặt tại HN làm gì)
+ không những thế, do manh mún và không đồng bộ, những nguyên nhân tắc đường vẫn hàng ngày gia tăng: hàng loạt nhà cao tầng vẫn xây trong nội đô. Ví dụ tòa nhà tại 56 Nguyễn Chí Thanh - HN vừa đc Sun Group khởi công khi họ ko hề mở rộng đường NCT, khi mà đã quyết tâm cấm xây nhà cao tầng trong phố; Hàng loại các trường đại học mới đc thành lập..., sinh viên các tỉnh lên học khi ra trường vẫn ở lại nội đô vì có trụ sở hay nhà máy nào ở ngoại đô để về đó làm???
- nhìn sang các nước bạn, đơn giản nhất là seoul, họ quyết tâm "không động đến seoul" cũ, xây dựng seoul mới bên cạnh, chuyển trụ sở, ban ngành, cty... sang nơi mới. Tự nhiên giá đất khu cũ hạ, không ai muốn ở khu cũ nữa. Họ quay lại tái thiếu khu cũ với giá rất rẻ (vì chi phí đền bù quá rẻ - niềm mơ ước của Hn, HCM).
5. Làm thế nào cho khả thi ở VN:
- chung quy lại vấn đề ở VN, có thể tóm lược lại 2 vấn đề:
+ không đồng bộ giữa các cq quản lý nhà nc. Bộ trưởng Thăng chỉ manh mún về phương tiện, không có kế hoạch về hạ tầng, chính quyền HN, HCM, các bộ ngành không tham gia vào hạn chế nhà cao tầng, chuyển dịch dân số ko cần thiết...
+ không có đủ tiền
Vậy, nhìn từ lĩnh vực viễn thông bên em (với tự hào là theo kịp thế giới), em thấy rất cần:
- có một tổng chỉ huy, xây dựng một bản chiến lược tổng thể có nhiều giai đoạn, có sự tham gia của mọi đối tượng liên quan. Mỗi giai đoạn phải có kết quả cụ thể, có mốc tgian cụ thể. Ví dụ, đến 2013 phải xong cái gì, ai làm, làm ntnao. Theo đó, các cquan theo trách nhiệm của mình phải làm xong (miễn lý do chậm trễ). Tránh tình trạng hỏi bao giờ hết tắc hoặc giảm tắc bao nhiêu %, điều chỉnh giờ học iamr tắc bao nhiêu mà Bộ trưởng cũng ko trả lời đc.
- đưa ra các chế tài cụ thể để CÓ QUỸ KINH PHÍ cho giao thông. Ví dụ:
+ đại gia nào muốn xây nhà chung cư, trụ sở... trong nội đô, giá trị tòa nhà là 100 tỉ thì nộp thêm vào quỹ giao thông 100 tỉ; nếu xây từ vành đai 2 vào vành đai 1 thì nộp 70 tỉ; từ vành đai 3 vào 2 là 30 tỉ, ngoài vành đai 3 đc miễn, xây trên Hòa Lạc, Hưng Yên... (thành phố vệ tinh) thì được lấy từ quỹ công ích 50% kinh phí... Em đảm bảo vài năm là sẽ có tiền ngay.
+ không chuyển đc ngay các trường học, bệnh viện ... ra ngoại đô thì phải chuyển từng bước. Theo đó, hàng năm có hàng trăm tỉ để mở rộng bệnh viện, trường học (bộ trưởng y tế hôm qua vừa nói sẽ xây thêm mấy tòa nhà cho bạch mai) thì mang tiền này xây ở ngoại đô rồi chuyển nguyên 1 khoa nào đó về đấy. Các trường đại học mới thành lập phải bắt buộc ko đc ở nội đô.
- việc hạn chế phương tiện theo kiểu thu phí phải đúng đối tượng và mục đích. Ví dụ, hạn chế phương tiện các nhân là hạn chế tăng mới, chứ phương tiện đã có thì nó đã có, thu phí thêm có giảm đc đâu. Vậy nên, chỉ những sẽ đăng ký mới hoặc sang tên đổi chủ mới phải nộp 20-50 triệu, còn xe đang chạy rồi, nộp phí này thì chỉ hạn chế đc khi chủ xe đập nát xe đi, ko đi nữa, chứ đâu giảm đc.
(Nhân tiện việc thu phí với xe đã mua, e thấy nó vô lý vì giống như những bác đã ở nhà chung cư cao tầng trong phố, mà nhà cao tầng làm tắc đường. Không lẽ Bộ trưởng Thăng bắt người dân đã có nhà chung cư trong phố này đi nộp phí)
- hạn chế dân số cơ học bị tăng hàng năm, trc mắt từ đối tượng học sinh, sinh viên tốt nghiệp ở lại. Ví dụ, trừ các cq trung ương, còn mọi cquan, ban ngành địa phương, phải có hộ khẩu HN mới đc xin việc ở HN, và cấm nhập khẩu HN ới snh viên ở tỉnh thành lên HN học (cái này là ví dụ thôi)
Em mạn bàn một tí vì vợ đang cằn nhằn đi xe như con nghiện, còn cậu em có cái xe Toy cũ, theo biểu thuế thì sẽ phải nộp hơn 50 triệu/ năm, mà xe này trị giá chắc 120 triệu, giờ mà thu phí thì bán chả ai mua xe rẻ mà chi phí hàng ngày đắt thế, để đi thì ko có tiền nộp kiểu thế. Có lẽ cậu em phải mang ra cân sắt vụn.
