Các chi tiết bị coi là sai lệch lịch sử, văn hóa và tinh thần dân tộc trong bộ phim này rất đa dạng, bao gồm:
I. Sai lệch về tinh thần dân tộc và sự kiện lịch sử trọng đại
- Nội dung chính của phim không tập trung vào sự kiện dời đô: Bộ phim có tên là Lý Công Uẩn, đường tới thành Thăng Long với 19 tập, nhưng chỉ có tập 19 (và chỉ một phần của tập này) đề cập đến việc dời đô từ Hoa Lư đến Đại La.
- Mô tả sai lệch về "Loạn 12 sứ quân":Phim miêu tả cảnh phi ngựa, chém giết dài dặc, đổ máu rùng rợn trong suốt 18 tập phim.
- Sự thật lịch sử bị bỏ qua: Thực chất, loạn 12 sứ quân chỉ là các thủ lĩnh thời đó cát cứ. Trong hơn 20 năm, chỉ có 3 cuộc giao tranh, chủ yếu là chiêu hàng, mua chuộc, chứ không có cảnh chém giết dã man giữa anh em trong triều đình.
- Cảnh huynh đệ tương tàn rùng rợn:Bộ phim tập trung quá mức vào cảnh đầu rơi máu chảy, với nhiều trường đoạn về việc Đinh Liễn giết Hạng Lang (bằng những chiếc chông xuyên lên mặt, trán, má) và Lê Long Đĩnh giết Lê Cung Việt.
- Phản ánh sai tinh thần dân tộc: Những mô tả này được cho là không phù hợp với tinh thần hòa hiếu của dân tộc Việt Nam, vốn lấy thu phục làm chính. Khung cảnh giết chóc dã man, số lượng người chết quá lớn (40 vạn người), xương tan thịt nát, là những cảnh thường thấy trong lịch sử Trung Quốc (như thời Tần Thủy Hoàng), và ê-kíp làm phim người Trung Quốc đã gán ghép lịch sử của họ vào lịch sử Việt Nam.
- Phủ nhận chiến thắng Kháng chiến chống Tống lần 1:Phần nói về cuộc kháng chiến chống Tống lần 1 của Lê Hoàn được miêu tả hoàn toàn sai lệch.
- Chi tiết sai lệch về trận đánh: Trận đánh được miêu tả diễn ra ở một ngọn núi tên là Chu Tước (?) — một địa danh không có thật trong lịch sử — với cảnh Lê Hoàn kéo quân lên đỉnh núi còn giặc ở chân núi. (Sau này, dù được góp ý, địa danh này chỉ được đổi thành Ải Chi Lăng, vẫn không đúng với lịch sử, có vẻ cố tránh địa danh Bạch Đằng oai hùng).
- Thông điệp "án binh bất động": Trước khi Lê Hoàn ra trận, sư Vạn Hạnh dặn dò chớ có đánh, vì sau 21 ngày quân Tống sẽ tự rút, thậm chí đưa cẩm nang ghi "án binh bất động, giặc tự mà tan". Thậm chí, Lê Hoàn còn ra lệnh chém đầu quân sĩ nào đánh giặc.
- Mâu thuẫn với truyền thống yêu nước: Chi tiết này mâu thuẫn với truyền thống yêu nước, kiên cường bất khuất của dân tộc Việt Nam (ví dụ như hội nghị Diên Hồng đời Trần, vạn người hô "đánh"). Nó bị cho là chuyển tải thông điệp phủ nhận lịch sử oai hùng đánh tan giặc Tống, giữ yên bờ cõi.
- Giễu cợt quyết định dời đô: Phần kết bộ phim khiến khán giả hiểu rằng việc Lý Công Uẩn dời đô chỉ là học theo nhà Chu bên Trung Quốc.
II. Sai lệch về văn hóa, trang phục và ngôn ngữ (Thiếu "Hồn Việt")
- Thiếu vắng "hồn Việt": Gần như toàn bộ ê-kíp làm phim là người Trung Quốc, khiến bộ phim bị nhận xét là "Trung Quốc nói tiếng Việt" do trang phục và cảnh trí thuần Trung Quốc.
- Ngôn ngữ không thuần Việt:Trong phim sử dụng các đại từ xưng hô xa lạ với người Việt Nam thời xưa:
- Sử dụng "huynh - muội" thay cho "anh - em".
- Lý Công Uẩn và nhiều nhân vật gọi người đối thoại (như ông chủ quán) là "tiểu huynh đệ".
- Sử dụng từ "đăng cơ" thay cho "lên ngôi" khi nói về sự kiện vua nước Việt lên ngôi.
- Kiến trúc cung điện:Cung điện Việt Nam ở Hoa Lư và Thăng Long cách đây 9/10 thế kỷ vốn giản dị, nhưng trong phim lại dựa theo cung điện thời Tần Hán trở về trước.
- Chi tiết vô lý: Cung điện nhà Lý trong phim được sơn đỏ chót, trong khi một số nhà nghiên cứu cho rằng ngay cả điện Minh Thành trong lăng Gia Long đầu thế kỷ XIX vẫn còn để mộc.
- Ngôi chùa Lục Tổ ở Tiêu Sơn (Bắc Ninh) trong phim là ngôi chùa điển hình của Trung Quốc.
- Địa lý sai lệch: Lý Công Uẩn đứng trước vách núi sừng sững và vài mảnh ruộng nhưng lại nói là đang đứng giữa đất Đại La có thế bằng phẳng, rộng rãi.
- Trang phục không đúng lịch sử:
- Kỵ binh: Đội kỵ binh mặc trang phục như người Hán.
- Kiểu tóc: Người Việt trong phim búi tóc ngược lên đỉnh đầu rồi buộc khăn, kiểu búi tóc đặc trưng của người Trung Quốc.
- Phụ nữ: Phụ nữ trong phim mặc quần với áo cài khuy kiểu Trung Quốc, trong khi phụ nữ thời Lý, Trần thường mặc váy.
- Mũ vua: Mũ Bình Thiên của vua Lý có chùm tua phía trước y chang mũ vua nhà Tống.
III. Trách nhiệm và Vấn đề Kịch bản
Các nhà sử học, tiêu biểu là Giáo sư Lê Văn Lan (thành viên Hội đồng Duyệt phim Quốc gia), cho rằng những sai lệch trên đã làm tổn hại nghiêm trọng đến tính xác thực của lịch sử Việt Nam.
Giáo sư Lê Văn Lan, người được ghi là "cố vấn lịch sử" trong phim, đã khẳng định việc đề tên ông là
không hợp pháp. Ông cho biết đã ký hợp đồng thẩm định và yêu cầu sửa chữa kịch bản kỹ càng theo chính sử, bao gồm việc sửa đổi những tình tiết hoàn toàn sai lệch như "trận Chu Tước". Tuy nhiên, phía Công ty Trường Thành đã không nghe theo những góp ý và chỉnh sửa của ông, và ông hoàn toàn không tham gia hay chứng kiến quy trình làm phim sau khi bàn giao kịch bản đã chỉnh sửa.
Một chi tiết đáng lưu ý về nguồn gốc kịch bản là khi chuyển cho GS Lan chỉnh sửa, có tập còn nguyên tiếng
Trung Quốc, và có tập bị gửi muộn với lý do "bên Trung Quốc gửi sang chậm". Điều này củng cố quan điểm rằng ê-kíp làm phim Trung Quốc đã đưa lịch sử nước họ vào lịch sử Việt Nam.
“Lý Công Uẩn, đường tới thành Thăng Long”: Đâu rồi, niềm tự hào dân tộc?
cand.com.vn
phim cổ trang em thấy có "Đêm hội Long trì" xem hay, nhưng bối cảnh ít.
