Nhà cháu gần Bondi. Từ nhà cháu chạy xe cuối tuần đường vắng tới Bondi chỉ 10-15 phút. Văn phòng cháu làm ngay tại Bondi Junction, cách bãi biển Bondi 2km. Sắp nhỏ nhà cháu tuần ít nhất 2-3 ngày tự lái xe ra bãi biển Coogee gần Bondi chơi với bạn. Bondi là một bãi biển đẹp tuyệt. Úc là một đất nước yên bình bậc nhất trong những nước phát triển. Súng được kiểm soát rất chặt và văn hoá súng đạn không có chỗ đứng trong cuộc sống thường ngày ở Úc. Nên vụ xả súng này đối với dân Sydney nói riêng và dân Úc nói chung cực kỳ shocked. Bài viết này của cháu tương đối dài. Mục đích là phân tích tình hình và nêu ra một số thực trạng xã hội Úc để các cụ mợ có cái nhìn rộng mở. Cháu xin khuyến cáo các cụ mợ anh hùng núp trên OF nếu lấy ý từ bài viết của cháu đề nghị trích dẫn nguyên văn, đầy đủ và ghi nguồn từ Otofun. Cháu xin cảm ơn.
Khái quát sơ qua về Úc.
Úc là một đất nước non trẻ. Ngoài thổ dân Úc, những người đã tới Úc 10,000 năm trước, những cư dân đầu tiên nhập cư tới Úc từ châu Âu là vào thế kỷ 19. Những cư dân này đa số là dân “có án”. Úc những năm đầu thế kỷ 19 là một thuộc địa nghèo đói, cực kỳ khó khăn của Anh. Khí hậu khắc nghiệt, mùa hè trên 40 độ, khí hậu khô. Kiếm đủ cái bỏ mồm cực kỳ nan giải. Trộm cắp bị xử tử đủ thấy tình hình khó khăn như thế nào. Xuất phát điểm cực kỳ khó khăn và cực kỳ “thấp kém” về mọi mặt nên người Úc nhìn chung tự biết thân biết phận, tự lực tự cường, cực kỳ cố gắng, tính chịu đựng và thích nghi cao hơn rất nhiều so với dân da trắng châu Âu Mỹ và rất thương nhau. Người Úc hiện đại những năm đầu thế kỷ 19, và những năm cho tới 1975 phần đông đến từ châu Âu, và gần đây đến từ châu Á: Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Hàn, Nhật, Indo, Thái, Cam, Lào… Theo thống kê của Phòng Lưu trữ Úc thì dân Úc khoảng 30% sinh ra ở nước ngoài. Tỷ lệ này ở Sydney là gần 40%.
Do là thuộc địa của Anh, Úc có một mối liên hệ rất với quốc mẫu Anh Quốc nên Úc tham gia khá nhiều vào các cuộc chiến trên thế giới: Thế chiến thứ Nhất, thứ Hai, chiến tranh ở VN, chiến tranh vùng Vịnh, Úc đều gửi quân tham gia. Khác Mỹ, Úc tham gia các cuộc chiến tranh với tư cách đồng minh và hầu như không nhằm mục đích hưởng lợi gì từ các cuộc chiến tranh. Mất mát thì nhiều. Rất nhiều người Úc hy sinh trong các cuộc chiến.
Do lịch sử “tù tội” và hành trình vượt lên rất nhiều khó khăn và đạt nhiều thành công trong việc xây dựng một nước Úc hiện đại, thịnh vượng, dân Úc từ sâu thẳm rất có lòng thương người, bao dung, công bằng, cực kỳ can đảm, phóng khoáng, tính chính trực, ý thức công bằng xã hội, tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, với xã hội rất cao. Lối sống và cách suy nghĩ này là nguyên nhân cho các hoạt động nhân đạo của Úc trong suốt thời gian 50 năm qua. Úc là một trong những nước phương Tây phát triển có chính sách mở rộng nhập cư cho những người tỵ nạn chiến tranh: người Việt, người Trung Đông…
Cùng với tấm lòng rộng mở với người nhập cư, Úc còn có chính sách khuyến khích người dân nhập cư giữ gìn bản sắc văn hoá “hoà nhập mà không hoà tan”. Người Việt được khuyến khích sử dụng tiếng Việt và giữ gìn bản sắc văn hoá Việt qua những lễ hội truyền thống Việt như Tết, Trung Thu. Người Trung Đông mặc dù gần đây bị kỳ thị vì những hoạt động khủng bố trên toàn thế giới nhưng Úc (loay hoay) tìm cách thuần hoá dân Úc gốc Trung Đông thay vì ra những chính sách cứng nhắc có tính cưỡng ép. Điều này về lâu dài và về lý tưởng thì tốt, nhưng mọi chuyện không phải lúc nào cũng perfect như khi hoạch định.
Khái quát về Bondi.
Bondi là một khu cư dân - giống như một phường - ở Sydney. Bondi cách khu trung tâm tài chính CBD (Central Business Dictrict) của Sydney chừng 6-7km. Để dễ hình dung, nếu khu trung tâm Sydney là nhà hát con sò Sydney Opera House với vịnh Sydney tuyệt đẹp cũng như trung tâm Hà Nội với tháp Rùa, thì Bondi cũng tương tự như khu phía nam của Hồ Tây và đường Thanh Niên. Chỉ khác nhau ở chỗ đường Thanh Niên ở Hà Nội không có nhà riêng, còn Bondi thì chủ yếu là nhà dân. Bondi tạm được chia làm 3 khu vực chính:
- Bãi biển Bondi: là một trong những, thậm chí đa số dân Úc coi Bondi là bãi biển nổi tiếng nhất ở Úc. Bãi biển Sydney đẹp nhờ vị trí địa lý gần trung tâm thành phố, bãi biển chính dài chừng 1km. Cát mịn và trắng. Vào những ngày nắng, trời xanh thăm thẳm và biển cũng xanh thăm thẳm. Sóng đủ mạnh để những người yêu thích lướt sóng coi đây là một trong hàng chục bãi biển quanh Sydney rất tuyệt cho môn thể thao này. Dọc bãi biển là hàng quán sang chảnh. Bất động sản Bondi thuộc vào diện đắt đỏ nhất Sydney, và đắt nhất Úc. Một căn hộ thuộc kiểu “chung cư mini“ không thang máy, không hồ bơi, không bảo vệ, thậm chí không có chỗ đỗ xe giá trung bình $1.5 triệu đô Úc, tương đương 26-27 tỷ. Nếu có chút view ra bãi biển thì 2 triệu/34 tỷ. Có chỗ đỗ xe, có bể bơi, có bảo vệ thì trên dưới chục triệu. Căn hộ penthouse giá 20-30 triệu không hiếm. Nhả riêng thì vài triệu đô đổ lên. Những căn sat biển vài chục triệu. Cư dân hiện tại ở Bondi phần đông là rất giàu và siêu giàu. Hoặc ít tiền nhưng chịu chi.
- Khu sau bãi biển là những căn nhà có nhiều gia đình gốc Do Thái sinh sống.
- Khu hành chính Bondi Junction nơi có khu shopping Westfield Bondi và hai tháp văn phòng hiện đại.
Khái quát dân gốc Do Thái và dân gốc Trung Đông ở Úc.
Người Úc gốc Do Thái tới Úc đông nhất vào thời gian sau thế chiến thứ 2. Họ có gốc Do Thái nhưng tới từ Nga, Hungary, Ba Lan, Đức, Israel, Pháp, Anh… Họ mang theo tới Úc những thứ quý giá nhất: khát vọng sống, khát vọng xây dựng cuộc sống, kỹ năng tay nghề, và…tiền. Tất nhiên rất nhiều người Do thái đã mất tất cả trong chiến tranh nhưng vẫn còn những người bảo tồn được chút vốn liếng tuy không nhiều nhưng vô cùng quan trọng và cần thiết để gây dựng một cuộc sống mới ở một miền đất mới cực kỳ khắc nghiệt như Úc. Người Do Thái do đặc điểm lịch sử họ rất đoàn kết bao bọc nhau và cực kỳ khôn khéo trong kinh doanh. Một trong những đặc tính của người Do Thái bên ngoài Israel là họ ít manh động. Họ công bằng với những người xung quanh nếu lợi ích của chính họ được bảo toàn trên hết. Họ làm vậy không sai, nhưng bởi lối sống và suy nghĩ như vậy họ khó tránh được sự đố kỵ của các dân tộc khác. Ở một đất nước tương đối an toàn và có điều kiện để tạo dựng gia sản như ở Úc thời kỳ những năm 60s-70s của thế kỷ trước, người Do Thái dần có chỗ đứng và trên thực tế, cũng như ở Mỹ, họ là nhóm dân thiểu số có sức mạnh bậc nhất trong xã hội: mạnh về tài chính, về ảnh hưởng trong xã hội.
Người Do Thái khôn ngoan và biết nhìn xa đã chọn Bondi là nơi họ sinh sống ở Sydney. Cùng với đà phát triển của đời sống hiện đại, bất động sản của người Do Thái ở Bondi trở nên có giá trị rất cao. Họ bán dần và chuyển tới những khu vực khác của Sydney. Đồng thời con cháu họ, qua các mối liên hệ xã hội, hôn nhân đã dần đồng hoá và tản mát vào các khu vực và các cộng đồng sắc tộc khác ở Sydney. Những người Do Thái còn trụ lại ở Bondi hầu hết là những người không cần tiền và có ý tưởng bảo tồn văn hoá Do Thái rất mạnh mẽ. Vụ việc xảy ra ở bãi biển Bondi hôm qua cho thấy cộng đồng Do Thái đã quá chủ quan, tổ chức một sự kiện lớn ngoài trời, nơi mà có rất nhiều khoảng trống và rất khó bảo toàn vấn đề an ninh, trong khi tình hình xung đột giữa Israel và người Palestine ở Trung Đông vẫn còn rất nóng. Ngược lại, 2 trường chuyên Do Thái ở gần Bondi thì lại luôn trong tình trạng an ninh cực cao: bảo vệ gác cổng trường học là bảo vệ dạng hợp đồng chuyên nghiệp có giấy phép mang súng và luôn đeo súng. Cổng điện có gài điện, hàng trăm camera và chuông báo động 24/7.
Người Úc gốc Trung Đông, trong khi đó, tới Úc phần lớn dưới dạng nhập cư nhân đạo và tỵ nạn chiến tranh trong chừng 20 năm gần đây. Tại sao họ được Úc tiếp nhận thì như cháu đã nói ở trên. Người Úc ý thức rất cao về trách nhiệm của họ với thế giới và trong chừng mực có thể đã giang rộng vòng tay cho những người tỵ nạn chiến tranh khó khăn nhất. 100% dân nhập cư tới Úc những năm gần đây là dân nhập cư chính thức tức đã được sàng lọc kỹ. Rất nhiều dân tị nạn chiến tranh tới Úc từ Trung Đông. Rất ít người trong số họ có tài sản, có kiến thức, kỹ năng, tay nghề. Từ rất lâu trong lịch sử người Do Thái và người A Rập theo đạo Hồi là hai sắc dân có nhiều mâu thuẫn sâu sắc, khó hoà giải. Ở Sydney, người Do Thái khôn ngoan “chiếm cứ” khu Đông Sydney, nơi có bãi biển Bondi nổi tiếng, nơi cuộc sống và nhà cửa đắt đỏ hơn những khu mới phía Tây Sydney. Người Hồi giáo gốc Trung Đông đa số sống tại khu “đối lập”: Tây Sydney. Bình thường hai sắc dân này ở Sydney ít khi đụng độ trực diện vì dân gốc Do Thái vốn “có tiền và có quyền” thường tránh đụng độ. Họ thường dùng các kênh chính thống như chính quyền quản lý, luật lệ và tầm ảnh hưởng để xoay chuyển xã hội theo ý họ. Trong khi đó người Hồi giáo thường chọn cách xung đột bạo động (manh động) để giải quyết mâu thuẫn.
Về mặt quan hệ xã hội, nhiều người người gốc Do Thái có tài chính và vị chí chính trị vững mạnh là chủ các doanh nghiệp vừa và lớn, và như vậy họ là những chủ thuê mướn lao động lớn trong xã hội. Người gốc Do Thái cũng thân thiện với các sắc dân khác nên người gốc Âu, gốc Á rất đông người làm cho các doanh nghiệp này. Vì vậy quan hệ xã hội của dân Úc gốc Do Thái với xã hội Úc tương đối dễ chịu, cởi mở. Trong khi đó, do đặc thù văn hoá người Úc gốc Trung Đông thường không được thoải mái trong giao tiếp công việc. Họ cũng không chiếm nhiều vị trí cao trong các doanh nghiệp vừa và lớn, ít thuê mướn người Úc gốc Âu, Á, nên dân Úc gốc Trung Đông nói chung không được “ưa chuộng” với dân Úc gốc Âu, Á. Điều này càng làm sự ngăn cách và chia rẽ sự khác biệt giữa dân Úc gốc Trung Đông với dân Úc có nguồn gốc Âu, Á, Mỹ, Nam Mỹ thậm chí gốc Phi.
Khủng bố ở Úc.
Vào năm 2014, vụ khủng bố ở quán cafe Lindt ở trung tâm Sydney là vụ xả súng khủng bố đầu tiên ở Sydney. 3 người chết trong đó có thủ phạm. Vụ này rúng động Sydney và toàn Úc. Sau vụ này, cùng với Covid, khu trung tâm Sydney đã mất dần chỗ đứng số 1 trong thị trường bất động sản văn phòng sang chảnh ở Sydney. Các chủ doanh nghiệp giàu có dần chuyển khỏi trung tâm Sydney, và Bondi Junction với 2 toà tháp văn phòng Westfield được nhiều người lựa chọn.
Westfiled Bondi là một khu phức hợp mua sắm và văn phòng nằm cách bãi biển Bondi 2km. Khu mua sắm này được nâng cấp sang chảnh năm 2004 và thường xuyên được nâng cấp, bảo dưỡng kỹ lưỡng. Đây là khu phức hợp hiện đại với hàng ngàn chỗ đỗ xe (vốn cực kỳ hiếm và quý giá ở Sydney). Các cửa tiệm từ sang trọng như Dior, Chanel cho tới bình dân như Levi’s, Nike, Uniglo, Kmart… và 2 siêu thị Coles, Wooworths. Hai toà tháp văn phòng có giá thuê cao nhất Sydney nhưng luôn kín chỗ. Westfiled Bondi có thể hình dung như một sự kết hợp giữa Tràng Tiền Plaza, Lotte Mall Tây Hồ và Aeon Mall Long Biên, rất đông khách mua sắm.
Cho tới tháng 4/2024, một thủ phạm mắc bệnh tâm thần đã dùng sao sát hại 6 người ở trung tâm mua sắm Westfield Bondi trước khi bị bắn chết bởi một nữ cảnh sát. Vụ tấn công tàn bạo ngoài việc khiến cư dân bàng hoàng, còn khiến khu trung tâm mua sắm Westfiled Bondi rơi vào trạng thái trầm cảm. Khách mua sắm né tránh. Khách văn phòng mang cơm hộp từ nhà. Mất hơn 1 năm để dân Sydney lấy lại tự tin, mua sắm lại tại Westfield Bondi. Tưởng tạm yên, thì lại xảy ra khủng bố ngày 14/12/2025 ở bãi biển Bondi.
Sáng 15/12 thứ 2 cháu đi làm, đường phố gần khu Bondi vắng hơn ngày thường. Cả 4 tầng đỗ xe dưới hầm và 4 tầng đỗ xe trên mái của Westfield Bondi đều vắng tanh mặc dù mùa mua sắm cuối năm thường luôn bận rộn nhất cả năm. Toàn bộ khu vực bãi biển Bondi vẫn bị phong toả. Ở văn phòng, đồng nghiệp, sếp trên quyền, ngang quyền và dưới quyền, nhân viên đều chung một tâm trạng: bàng hoàng, shocked, buồn và không muốn tin vào những gì đã xảy ra. Cha mẹ thì lo cho tụi nhỏ, con lo cho cha mẹ, vợ cho cho chồng, chồng lo cho vợ, bạn bè đồng nghiệp lo cho nhau, khi mà mọi chuyện đều có thể xảy ra với bất cứ ai, vào bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu, không cần có nguyên nhân. Những giá trị đạo đức, xã hội, tình người…đều vô nghĩa.
Cũng như hầu hết những cư dân Sydney khác, cháu không thể, không muốn thoả hiệp, không muốn “tự bảo vệ mình và người thân” bằng cách cấm tụi trẻ không được ra biển, hay đến chỗ đông người. Mặt khác cháu cũng khá bối rối, không biết cần phải đổ lỗi cho ai trong vụ xả súng hôm qua. Cấm súng? Úc đã cấm súng và quản lý súng chặt. Chặt hơn Mỹ rất rất nhiều. Cấm dân nhập cư gốc Trung Đông? Vậy những người gốc Trung Đông nhập cư vào Úc từ 20 năm trước thì sao? Không thể trục xuất hết họ. Không phải dân gốc Trung Đông nào cũng xấu, làm sao để sàng lọc, giáo dục nhận thức, quản lý những thành phần cực đoan?
Đây là điều mà cháu nghĩ là đáng lưu tâm: nước Úc, chính quyền và người dân Úc cần phải làm gì để những vụ việc đau lòng như hôm qua sẽ không xảy ra nữa? Siết chặt luật? Có gì nữa để mà xiết? Giáo dục công dân? Thoả hiệp với cái xấu?
Về phần cháu, sau khi đồng nghiệp an ủi nhau bằng những cái ôm, những giọt nước mắt chia sẻ, cốc cà phê nóng, hay tách trà, chúng cháu động viên nhau cùng sống tốt hơn, làm việc hết mình bởi còn có thể làm việc, còn có thể cống hiến phần mình vào tiến trình của xã hội là còn thấy niềm vui “được sống”. Và trên hết là luôn trân trọng từng khoảnh khắc bên người thân, bằng lời nói yêu thương, bằng việc làm, sự quan tâm chăm sóc. Để nếu có chuyện bất ngờ xảy ra ở bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào, với bất cứ ai, chúng ta cũng sẽ không phải nuối tiếc vì đã không hết lòng “sống và yêu”.
Cháu cảm ơn các cụ mợ đã quan tâm và bỏ công đọc bài của cháu.
Cháu up vài bức ảnh chụp bãi biển Bondi thời gian trước khi có vụ xả súng.
Ảnh chụp Westfield Bondi cháu chụp sáng nay 15/12/2025.