Cuộc trò chuyện giữa Tổng thống V.Putin và Tổng thống G.Bush xoay quanh Ukraina, Nga và NATO. Bản dịch tiếng Việt nội dung một số trang tài liệu được Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đã ghi chép và công bố:
Tổng thống Putin: Okay. Bây giờ tôi muốn nhắc lại điều tôi đã nói với bà Condi và ông Gates ở Moscow về việc NATO mở rộng. Điều này sẽ không mới đối với ngài, và tôi cũng không mong đợi một phản hồi. Tôi chỉ muốn nói điều đó một cách công khai. Tôi muốn nhấn mạnh rằng việc một quốc gia như Ukraine gia nhập NATO sẽ tạo ra, về lâu dài, một vùng xung đột cho cả ngài và chúng tôi, một sự đối đầu dài hạn.
Tổng thống Bush: Vì sao?
Tổng thống Putin: Có mười bảy triệu người Nga đang sống ở Ukraine — tức khoảng một phần ba dân số. Ukraine là một nhà nước rất phức tạp. Đây không phải là một quốc gia được hình thành theo cách tự nhiên. Nó là một quốc gia mang tính nhân tạo, được tạo ra từ thời Liên Xô. Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Ukraine có được lãnh thổ từ Ba Lan, Romania và Hungary — về cơ bản đó là toàn bộ miền tây Ukraine. Trong những năm 1920 và 1930, Ukraine có được lãnh thổ từ Nga — đó là phần phía đông của đất nước. Năm 1956, bán đảo Crimea được chuyển giao cho Ukraine.
Đây là một quốc gia châu Âu tương đối lớn với dân số khoảng 45 triệu người. Dân cư ở đây có những hệ tư tưởng rất khác nhau. Nếu ngài đến miền tây Ukraine, ngài sẽ thấy những ngôi làng mà ngôn ngữ duy nhất được nói là tiếng Hungary và người dân đội những chiếc mũ truyền thống đó. Ở miền đông, người ta mặc vest, thắt cà vạt và đội những chiếc mũ lớn. NATO được một bộ phận lớn dân chúng Ukraine nhìn nhận là một tổ chức thù địch.
Điều này tạo ra những vấn đề sau đây cho Nga. Nó tạo ra mối đe dọa về việc các căn cứ quân sự và các hệ thống quân sự mới được triển khai gần biên giới Nga. Nó tạo ra những bất định và mối đe dọa cho chúng tôi. Và dựa vào các lực lượng chống NATO ở Ukraine, Nga sẽ phải tìm cách tước bỏ khả năng mở rộng của NATO. Nga sẽ liên tục tạo ra các vấn đề. Để làm gì? Ý nghĩa của việc Ukraine trở thành thành viên NATO là gì? NATO và Hoa Kỳ được lợi gì từ điều đó?
Chỉ có thể có một lý do cho việc này, đó là củng cố vị thế của Ukraine như một phần của thế giới phương Tây, và đó sẽ là logic đằng sau nó. Tôi không nghĩ đó là logic đúng; tôi đang cố gắng để hiểu. Và với những quan điểm rất khác biệt giữa các khu vực dân cư về tư cách thành viên NATO, đất nước này hoàn toàn có thể bị chia cắt. Tôi luôn nói rằng có một bộ phận thân phương Tây nhất định và một bộ phận thân Nga nhất định. Hiện nay quyền lực đang nằm trong tay các nhà lãnh đạo thân phương Tây. Ngay khi họ lên nắm quyền, họ đã làm đất nước bị chia rẽ.
Tổng thống Putin: Điều đó đã được thống nhất. Bây giờ cho phép tôi quay lại vấn đề NATO mở rộng. Ngài biết lập trường của chúng tôi. Ngài đã đưa ra một tuyên bố quan trọng khi nói rằng Nga không phải là kẻ thù. Điều ngài nói về 50 năm tới là rất quan trọng. Nga là một quốc gia châu Âu và đa sắc tộc, giống như Hoa Kỳ. Tôi có thể hình dung rằng chúng ta sẽ trở thành đồng minh. Nhu cầu cấp bách duy nhất có thể khiến chúng ta liên minh với người khác. Nhưng chúng tôi cảm thấy bị loại ra khỏi NATO. Nếu Nga không phải là một phần của tiến trình này, thì tất nhiên chúng tôi sẽ cảm thấy bị gạt ra ngoài. Vì sao lại cần NATO mở rộng?
Năm 1954, Liên Xô đã nộp đơn xin gia nhập NATO. Tôi có tài liệu này.
Tổng thống Bush: Điều đó thật thú vị.
Tổng thống Putin: NATO đã đưa ra câu trả lời phủ định với bốn lý do cụ thể: thiếu một giải pháp kiểu Áo, thiếu một giải pháp kiểu Đức, sự kiểm soát toàn trị ở Đông Âu, và nhu cầu Nga phải hợp tác với tiến trình giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc. Giờ đây tất cả những điều kiện đó đều đã được đáp ứng. Có lẽ Nga có thể trở thành một đồng minh.
Tổng thống Putin: Tôi hài lòng khi chấp nhận một khuôn khổ quan hệ rộng hơn. Phải có sự trung thực trong quan hệ của chúng ta. Tôi được ủng hộ ở Nga và tôi sẽ nói cho ngài biết lý do — bởi vì tôi nắm bắt được tình hình. Người dân Nga cảm thấy bị lừa dối bởi những thay đổi quy mô lớn mang lại nhiều tự do hơn nhưng họ lại không thể tận hưởng. Không chỉ người nghèo, mà cả tầng lớp tinh hoa cũng cảm thấy thất vọng.
Điều gì thực sự đã xảy ra? Thiện chí của Liên Xô đã thay đổi thế giới, một cách tự nguyện. Và người Nga đã từ bỏ hàng nghìn kilômét vuông lãnh thổ, một cách tự nguyện. Điều chưa từng có. Ukraine — bị cho đi. Kazakhstan — bị cho đi. Vùng Kavkaz cũng vậy. Thật khó tưởng tượng, và điều đó đã được thực hiện bởi các lãnh đạo đảng.
