Núi Sam còn có tên gọi khác là Học Lãnh Sơn nghĩa là ngọn núi có hình con sam. Tương truyền, cách đây hơn 6 ngàn năm,vùng đất này là biển và núi Sam là một hòn đảo nhỏ trên biển Đông quanh năm sóng vỗ. Theo thời gian, hiện tượng biển lùi và lục địa lấn dần, hòn Sam trở thành núi Sam. Tên gọi hòn Sam vì có hình giống con sam đang bơi mà cái đầu là đồi Bạch Vân. Một truyền thuyết khác là ngày xưa có rất nhiều con sam, chúng bắt cặp bám đầy quanh hòn nên người ta gọi là hòn Sam. Thời Thoại Ngọc Hầu trấn nhậm nhà Nguyễn lấy tên ông đặt cho núi Sập, gọi là Thoại Sơn, và lấy tên bà vợ chánh của ông đặt cho núi Sam nên còn có tên là Vĩnh Tế Sơn.
Núi Sam là ngọn núi duy nhất của thành phố Châu Đốc, trước kia toạ lạc tại xã Vĩnh Tế, nay là phường Núi Sam, cao 230 mét, chu vi 5 km, là nơi du ngoạn lý tưởng cho du khách với độ cao vừa phải và chỉ cách trung tâm thành phố 5 km. Núi Sam còn có một hệ thống kênh rạch bao quanh, cùng với hệ thống đền, chùa, am, miếu cổ kính trên sườn núi tạo nên một phong cảnh đẹp giữa vùng đồng bằng trù phú. Không chỉ hấp dẫn bởi cảnh quan hữu tình mà nơi đây còn sở hữu nhiều di tích kiến trúc, văn hóa, lễ hội đã khắc sâu vào tâm linh người dân An Giang và cả khu vực đồng bằng Nam Bộ mà tiêu biểu nhất là bốn di tích văn hoá lịch sử được xếp hạng cấp quốc gia là chùa Tây An, Miếu Bà Chúa Xứ, Lăng Thoại Ngọc Hầu và chùa Hang (Phước Điền tự), Lễ Hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, Lễ Hành Binh (Lễ Nghinh Ông), Lễ giỗ ông Thoại Ngọc Hầu, Lễ giỗ Phật Th
