Ông Hàn Nho Quan (60 tuổi), trưởng Ban quản lý Chùa Ông ở Ninh Thuận cho biết, hiện nay chùa là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người Hoa thuộc nhiều bang phái, trong đó chủ yếu là bang phái Hải Nam, Triều Châu và Quảng Đông.
Cũng theo ông Quan, căn cứ vào các bia ký tại chùa cho thấy đồng bào người Hoa từ các tỉnh Phúc Kiến, Triều Châu, Hải Nam di dân đến Ninh Thuận vào đầu thế kỷ XIX.
Cầm trên tay những tư liệu xưa cũ, ông Quan cho biết Chùa Ông trước đây chỉ là một ngôi Miếu nhỏ được xây dựng vào khoảng năm 1831 trên nền diện tích tổng cộng gần 1.220 mét vuông.
Trong đó, phần Miếu có diện tích gần 400 mét vuông, còn lại là phần diện tích xây dựng các lớp học và nơi sinh hoạt cho cộng đồng người Hoa.
Hồi ấy, Miếu nằm ven đường thiên lý Bắc Nam (hồi xưa là Quốc lộ 1 và bây giờ là đường Thống Nhất, con đường trung tâm TP Phan Rang- Tháp Chàm) lại gần khu vực chợ lớn Phan Rang nên rất thuận lợi cho việc đi lại, giao lưu của cộng đồng Hoa kiều.
Khi khởi công xây dựng, thế hệ người Hoa lúc bấy giờ đã mang các vật liệu về từ Trung Quốc với hàng chục khối gỗ, đá san hô, ống nghè (còn gọi là đất nung dạng ống) cùng đội ngũ thợ xây, điêu khắc giỏi nghề từ Trung Hoa sang Việt Nam thực hiện.
Quá trình xây dựng ngôi miếu với hệ thống cột cái, đòn dông, vĩ kèo được các nghệ nhân chạm khắc tinh xảo, phản ảnh đỉnh cao trong nghệ thuật kiến
trúc đình chùa của người Hoa", ông Quan cho biết.
bạn trẻ Huỳnh Trung Nguyên, một trong những thế người Hoa sinh ra tại Ninh Thuận đã đến thăm viếng Chùa Ông.
Ban Huỳnh Trung Nguyên cho biết, cùng với dịp tết âm lịch thì hằng năm dù đi đâu, ở đâu nhưng mỗi độ ngày 13 tháng Giêng (âm lịch) và những ngay lễ lớn, Trung Nguyên và gia đình đều thu xếp công việc để trở về Chùa Ông tham gia lễ vía Đào viên kết nghĩa tại Chùa Ông."
Theo Trung Nguyên, giới trẻ tụi người Hoa ở Ninh Thuận lâu nay xem Chùa Ông như "mái nhà chung và cũng là chốn về"của mình. Mỗi lần đến đây, nhiều bạn trẻ đã cầu khấn Đức Quan Thánh ban cho sự bình an, mạnh khỏe cả sức lực và trí lực...
Ngay từ nhỏ em đã tham gia sinh hoạt tại Chùa Ông và nghe các bậc tiền bối kể về sự trung tín, trọng tình nghĩa của Đức Quan Đế-Quan Vũ nên em cũng lấy đó làm tấm gương để mình phấn đấu. Em cũng rất tự hào về công trình kiến trúc mang tính lịch sử độc đáo và tín ngưỡng của dân tộc mình. Em sẽ kể lại truyền thống tốt đẹp của người Hoa trên vùng đất Ninh Thuận này.. ", Huỳnh Trung Nguyên tâm sự.
