[Funland] Ý nghĩa tên phố, địa danh ở Hà Nội

[Jochi Daigaku]

Đồng Lầm - nghề nhuộm vải nâu.
Không phải là có nhiều ao hồ đầm mà gọi là Đồng Lầm.

Tên chính thức của Ô Đồng Lầm là Ô Kim Hoa (sau đổi thành Kim Liên).
Kim Hoa sau này kỵ húy tên mẫu thân của Vua Thiệu Trị (bà Hồ Thị Hoa) nên đổi thành Kim Liên (chính là khu vực Kim Liên ngày nay).
Mấy làng bên rìa Kim Liên làm nghề nhuộm vải nâu (đồng lầm) cho nên tên dân dã của Ô Kim Liên là Ô Đồng Lầm.

 

[Trục]

E bít ô cầu dền và ô chợ dừa
2 ô kia lần đầu nghe ạ
Thanks cụ
Đúng là kiến thức là biển

Dạ, đó chỉ là các cửa Ô được tìm thấy, số còn lại thì sẽ tiếp tục được đặt tên lại trong tương lai.
Em nghe đồn có tận 21 Ô, cụ cứ từ từ tìm hiểu ợ.

 

[dpl]

Hôm qua mưa gió rỗi việc nên em lần sờ được một bài (quên luôn ở trang nào rồi ) giới thiệu rằng từ ô trong cửa ô đã có từ thời nhà Trịnh. Sau khi đuổi quân nhà Mạc khỏi Thăng Long thì chúa Trịnh cho đắp lại thành đất cũ theo vòng thành ngoài của Thăng Long và từ ô xuất hiện từ khi đó. Gọi là ô môn hay ô như trong chữ ô môn gì đó.
Nếu như vậy thì từ ô này đã có từ trước khi Pháp qua và không liên quan tới porte và cách phát âm của nó là ‘pô’ - cụ Bastion.P và bé Jochi Daigaku

Bên thớt trịnh - nguyễn kia cũng đang hay
Để e vác sang đó hỏi ạ
Thanks cụ

 

[dpl]

Dạ, đó chỉ là các cửa Ô được tìm thấy, số còn lại thì sẽ tiếp tục được đặt tên lại trong tương lai.
Em nghe đồn có tận 21 Ô, cụ cứ từ từ tìm hiểu ợ.

Vâng để e hỏi thử các sử gia of ạ
Chúc cụ ngủ ngon

 

[Trục]

Vâng để e hỏi thử các sử gia of ạ
Chúc cụ ngủ ngon

Vâng Cụ, em a-ma-tơ thôi, mấy cái em biết là do lê la đất HN mà biết, sau đó tìm bài để đọc.
Chứ trước đó, chỉ biết có 5 cửa Ô, trong một bài hát "Tiến Về Hà Nội" thôi ạ.

 

[hairyscary]

Vâng để e hỏi thử các sử gia of ạ
Chúc cụ ngủ ngon

Cụ quay ngược lại 1-2 trang trước, em nhớ cụ Bastion.P đã đưa ra một số tên cửa ô rồi

 

[dpl]

Cụ quay ngược lại 1-2 trang trước, em nhớ cụ Bastion.P đã đưa ra một số tên cửa ô rồi

Vâng e đang lội thớt

 

[dpl]

Vâng Cụ, em a-ma-tơ thôi, mấy cái em biết là do lê la đất HN mà biết, sau đó tìm bài để đọc.
Chứ trước đó, chỉ biết có 5 cửa Ô, trong một bài hát "Tiến Về Hà Nội" thôi ạ.

Thì đúng là đẻ ra thuộc mỗi câu
HN đó thênh thang 5 cửa ô
Nên cứ nghỉ HN có mỗi 5 ạ

 

[Jochi Daigaku]

Hôm qua mưa gió rỗi việc nên em lần sờ được một bài (quên luôn ở trang nào rồi ) giới thiệu rằng từ ô trong cửa ô đã có từ thời nhà Trịnh. Sau khi đuổi quân nhà Mạc khỏi Thăng Long thì chúa Trịnh cho đắp lại thành đất cũ theo vòng thành ngoài của Thăng Long và từ ô xuất hiện từ khi đó. Gọi là ô môn hay ô như trong chữ ô môn gì đó.
Nếu như vậy thì từ ô này đã có từ trước khi Pháp qua và không liên quan tới porte và cách phát âm của nó là ‘pô’ - cụ Bastion.P và bé Jochi Daigaku

Hán Nôm là Hộ Môn (戶 門).
Hộ là cái cửa (cổng) có một cánh.
Môn là cái cửa (cổng) có hai cánh.

Hộ Môn đọc trại thành Ô Môn (tránh hiểu lầm là Hậu Môn), rồi rút gọn thành Ô (tuy nhiên đây vẫn chỉ là một giả thiết).

 

[Trục]

Thì đúng là đẻ ra thuộc mỗi câu
HN đó thênh thang 5 cửa ô
Nên cứ nghỉ HN có mỗi 5 ạ

Trang trước có cụ minh họa rồi đó Cụ.

 

[Jochi Daigaku]

Thanks cụ
Thế còn Ô nào nữa ko cụ ngoài Ô đồng lầm, ô đông mác, ô quan trưởng ???

Ô Yên Hoa (ngã ba Yên Phụ - Thanh Niên).
Ô Yên Tĩnh (đoạn đê đối diện Cửa Bắc).
Ô Thạch Khối (dốc Hàng Than).
Ô Phúc Lâm (đầu phố Hàng Đậu).
Ô Quan Chưởng.
Ô Trừng Thanh (đầu phố Chợ Gạo).
Ô Mỹ Lộc (đầu phố Hàng Mắm).
Ô Đông An (đầu phố Hàng Thùng).
Ô Tây Luông (chính là vị trí Nhà Hát Lớn).
Ô Nhân Hòa (cuối đường Trần Hưng Đạo).
Ô Thanh Lãng (Ô Đống Mác).
Ô Yên Ninh (Ô Cầu Dền).
Ô Kim Hoa (Ô Đồng Lầm - hồ Ba Mẫu).
Ô Thịnh Quang (Ô Chợ Dừa).
Ô Thanh Bảo (đầu phố Nguyễn Thái Học).
Ô Thụy Chương (đầu phố Hoàng Hoa Thám).

Còn thiếu 05 cửa ô nữa, nhưng không có sách nào nói đến (kể cả Bắc thành dư địa chí, là cuốn cổ hơn Đại Việt địa dư toàn biên, cũng không thấy liệt kê 05 cửa ô còn thiếu này ạ).

 

[dpl]

Ô Yên Hoa (ngã ba Yên Phụ - Thanh Niên).
Ô Yên Tĩnh (đoạn đê đối diện Cửa Bắc).
Ô Thạch Khối (dốc Hàng Than).
Ô Phúc Lâm (đầu phố Hàng Đậu).
Ô Quan Chưởng.
Ô Trừng Thanh (đầu phố Chợ Gạo).
Ô Mỹ Lộc (đầu phố Hàng Mắm).
Ô Đông An (đầu phố Hàng Thùng).
Ô Tây Luông (chính là vị trí Nhà Hát Lớn).
Ô Nhân Hòa (cuối đường Trần Hưng Đạo).
Ô Thanh Lãng (Ô Đống Mác).
Ô Yên Ninh (Ô Cầu Dền).
Ô Kim Hoa (Ô Đồng Lầm - hồ Ba Mẫu).
Ô Thịnh Quang (Ô Chợ Dừa).
Ô Thanh Bảo (đầu phố Nguyễn Thái Học).
Ô Thụy Chương (đầu phố Hoàng Hoa Thám).

Còn thiếu 05 cửa ô nữa, nhưng không có sách nào nói đến (kể cả Bắc thành dư địa chí, là cuốn cổ hơn Đại Việt địa dư toàn biên, cũng không thấy liệt kê 05 cửa ô còn thiếu này ạ).

Vậy làm sao biết thiếu 5 ô nữa ạ?
Thanks cụ

 

[Jochi Daigaku]

Vậy làm sao biết thiếu 5 ô nữa ạ?
Thanks cụ

Cuốn Bắc thành dư địa chí (do Tổng trấn Bắc thành Lê Công Chất biên soạn vào khoảng 1840) nói đến con số 21 cửa ô ạ, nhưng chỉ liệt kê ra tên 16 cửa ô. (Tổng trấn Bắc thành tương đương như Chủ tịch UBND TP Hà Nội ngày nay). Nghĩa là vào thời điểm soạn sách (những năm 1840), Thăng Long có 16 cửa ô còn tồn tại và 05 cửa ô còn trong lời kể của dân gian.

Ghi chú: Thăng Long lúc đó (1840) mang ý nghĩa Hưng Thịnh (昇隆), không còn mang ý nghĩ Rồng Bay (昇龍).

 

[dpl]

Cuốn Bắc thành dư địa chí (do Tổng trấn Bắc thành Lê Công Chất biên soạn vào khoảng 1840) nói đến con số 21 cửa ô ạ, nhưng chỉ liệt kê ra tên 16 cửa ô. (Tổng trấn Bắc thành tương đương như Chủ tịch UBND TP Hà Nội ngày nay)

Vâng để mai e lên Nguyễn Xí tìm thử cuốn này
1 lần nữa cảm ơn cụ ạ

 

[hairyscary]

Hán Nôm là Hộ Môn (戶 門).
Hộ là cái cửa (cổng) có một cánh.
Môn là cái cửa (cổng) có hai cánh.

Hộ Môn đọc trại thành Ô Môn (tránh hiểu lầm là Hậu Môn), rồi rút gọn thành Ô (tuy nhiên đây vẫn chỉ là một giả thiết).

Ông Nguyễn Tá Nhí lại cho là 'ô' này:

Từ Cửa ô trong tiếng Việt vốn được dịch từ Ô môn trong tiếng Hán. Từ song âm tiết Ô môn (塢門)do hai từ đơn âm ô và môn ghép lại. Từ môn có nghĩa là cửa là từ rất thông dụng, thiết nghĩ không cần nói thêm cho dài. Riêng về từ ô trong tiếng Hán được viết bằng chữ 塢. Đây là loại chữ hài thanh, được cấu tạo bởi hai bộ phận là: bộ thổ ghi ý nghĩa, bộ ô ghi âm đọc. Các bộ Từ thư trong tiếng Hán như Khang Hi tự điển, Từ nguyên, Từ hải, Hán ngữ từ điển, Tân Hoa từ điển, đều có giải thích ý nghĩa của từ ô, còn âm đọc là ổ, tựu trung có 3 nghĩa chính là:
– Khu đất trũng, bốn chung quanh đắp cao tạo thành vật che chắn.
– Nơi cư trú của các loài vật, như ổ gà, ổ chó.
– Lũy đất đắp bên ngoài bao vây lấy làng xóm để ngăn chặn sự xâm phạm từ bên ngoài vào, như thôn ổ, trúc ổ.

và:

Sách Đại Việt sử ký tục biên cho biết, ...c húa Trịnh Doanh liền nghe theo kế sách của quần thần, học theo cách làm của họ Mạc thời trước cho đắp lại thành Đại La. Nhân dân ở tứ trấn lại được điều động về đắp lũy đất vây quanh thành Thăng Long, dựa theo quy mô lũy đất thời Mạc. Sau khi đắp xong chúa liền cho mở tám cửa để giao tiếp với các trấn bên ngoài. Đồng thời triều đình cho mở cửa phụ ở hai bên tả hữu gọi là Ô

Lịch sử hình thành các cửa ô ở kinh thành Thăng Long

Theo đó thì 'Ô' như lũy đất cũng hợp lý, vì Ô Môn là cửa của lũy đất

Nhưng mà đúng là không biết chữ Hán, Nôm, lại chẳng được sờ đến mấy cuốn sách này, nên đọc của các nhà nghiên cứu thì cũng chỉ biết tới vậy.

 

[Hitchhiker]

Ông Nguyễn Tá Nhí lại cho là 'ô' này:

Từ Cửa ô trong tiếng Việt vốn được dịch từ Ô môn trong tiếng Hán. Từ song âm tiết Ô môn (塢門)do hai từ đơn âm ô và môn ghép lại. Từ môn có nghĩa là cửa là từ rất thông dụng, thiết nghĩ không cần nói thêm cho dài. Riêng về từ ô trong tiếng Hán được viết bằng chữ 塢. Đây là loại chữ hài thanh, được cấu tạo bởi hai bộ phận là: bộ thổ ghi ý nghĩa, bộ ô ghi âm đọc. Các bộ Từ thư trong tiếng Hán như Khang Hi tự điển, Từ nguyên, Từ hải, Hán ngữ từ điển, Tân Hoa từ điển, đều có giải thích ý nghĩa của từ ô, còn âm đọc là ổ, tựu trung có 3 nghĩa chính là:
– Khu đất trũng, bốn chung quanh đắp cao tạo thành vật che chắn.
– Nơi cư trú của các loài vật, như ổ gà, ổ chó.
– Lũy đất đắp bên ngoài bao vây lấy làng xóm để ngăn chặn sự xâm phạm từ bên ngoài vào, như thôn ổ, trúc ổ.

và:

Sách Đại Việt sử ký tục biên cho biết, ...c húa Trịnh Doanh liền nghe theo kế sách của quần thần, học theo cách làm của họ Mạc thời trước cho đắp lại thành Đại La. Nhân dân ở tứ trấn lại được điều động về đắp lũy đất vây quanh thành Thăng Long, dựa theo quy mô lũy đất thời Mạc. Sau khi đắp xong chúa liền cho mở tám cửa để giao tiếp với các trấn bên ngoài. Đồng thời triều đình cho mở cửa phụ ở hai bên tả hữu gọi là Ô

Lịch sử hình thành các cửa ô ở kinh thành Thăng Long

Theo đó thì 'Ô' như lũy đất cũng hợp lý, vì Ô Môn là cửa của lũy đất

Nhưng mà đúng là không biết chữ Hán, Nôm, lại chẳng được sờ đến mấy cuốn sách này, nên đọc của các nhà nghiên cứu thì cũng chỉ biết tới vậy.

Hay quá cụ, em thấy lý giải hợp lý đấy

 

[Hự.]

Em thắc mắc sao có phố Cửa Bắc, Cửa Nam, Cửa Đông mà thiếu Cửa Tây nhỉ?

 

[xe đạp 3 bánh]

Một con phố Hàng nằm xa các Hàng khác, gây nhầm lẫn khi dân xứ khác về tìm đường.
Hàng Chuối, không nằm trên khu phố Cổ.

Lần đầu em lên phố này là phi lên bờ hồ hỏi thăm, bị chỉ ngược về Yéc Xanh cứ ko tin bảo dân mất dạy chỉ đểu

 

[vdtours]

Em thắc mắc sao có phố Cửa Bắc, Cửa Nam, Cửa Đông mà thiếu Cửa Tây nhỉ?

Có cửa Tây mà cụ. Đền voi phục chỗ Thủ Lệ thì phải

 

[Hự.]

Có cửa Tây mà cụ. Đền voi phục chỗ Thủ Lệ thì phải

Ý cụ là Tây Trấn. Ko, em đang nói tên phố cơ