Em là người từng làm LED trong phòng thí nghiệm (cùng 4 đồng nghiệp khác) từ 1978, và được thực tập sản xuất LED công nghiệp ở hãng TESLA-Vrchlabi năm 1988. Em xin trình bày chi tiết lý do LED "chết bất đắc kỳ tử"
1) LED khác đèn dây tóc ở chỗ nào
Về điện áp: Đèn dây tóc độ sáng tăng dần theo điện thế. Thí dụ 50V thì hơi hồng mầu cà chua, 100 V thì như đom đóm, 180 V mới tạm gọi là soi được, đúng chuẩn là 220 V thì bóng sáng bình thường, 230 V thì sáng hơn, nếu 240 V thì đèn sẽ sáng hơn nhưng chóng tèo hơn, còn 250V, 260V…. thì khỏi nói, bóng sẽ sáng trắng và tèo, nhưng không phải ngay lập tức mà cũng cần thời gian vài giờ hoặc vài chục phút
LED thì khác. Do cấu tạo nên ngưỡng phát sáng bắt đầu từ 1,85 V. Dưới 1,85 V thì không có tác dụng, nghĩa là không có dòng điện chạy qua, chứ không phải sáng lờ mờ như đèn dây tóc
Thêm nữa, khi điện áp tăng 1% thì dòng điện chạy qua đèn dây tóc tăng cũng chỉ 1%. Khi điện áp tăng 10% thì dòng điện qua đèn dây tóc tăng 10%, như thế là tăng tuyến tính
LED thì không vậy, do cấu tạo của nó giống đi-ốt ổn áp, nên khi điện áp tăng 1% thì dòng tăng đột ngột 10%, khi điện áp tăng 10% thì dòng chạy qua tăng lên đến 100-200% so với dòng ban đầu. Điện áp chỉ tăng 10% mà dòng tăng không tuyến tính lên đến 100-200% thì đèn nào chịu được
Vì thế điện áp đặt cho đèn LED phải tuyệt đối ổn định. Để điện thế ổn định không gì bằng sử dụng ắc quy, đảm bảo điện áp không thăng giáng
Đèn LED của chúng ta đang dùng cắm vào lưới điện áp xoay chiều 220V, rồi biến đổi thành một chiều với điện áp tương thích 24V, 32V, 45V
Cái gì xảy ra nếu điện áp nguồn của chúng ta tăng 5%, không phải là 220V mà là 230V. Lập tức điện áp một chiều tăng lên 5%, nhưng dòng qua LED tăng 100%, LED sẽ tèo trong một thời gian ngắn, hoặc tối dần rồi tèo
Quan trọng nhất với đèn LED là BỘ NGUỒN. Những bộ nguồn tốt phải đảm bảo khi điện áp lưới thăng giáng thì điện áp cấp cho LED không được thay đổi. Bộ nguồn đó rất đắt tiền, trong khi những đèn thương mại bị khống chế giá cả. Trên thị trường nhiều đèn LED trôi nổi. Em mua ở những cửa hàng lớn thấy sử dụng OK, mua ở những cửa hàng nhỏ lẻ thì chỉ được 3 tháng là tèo
Bây giờ một số đèn trong nhà em sử dụng ắc quy 12V, em đảm bảo với các cụ rằng LED sẽ rất bền vì không lo thăng giáng điện áp
2) Tuổi thọ của đèn LED
"Life time" của đèn mà các cụ nói là 30.000 giờ được hiểu như thế nào
Nhiều cụ hiểu đó là sau 30.000 thì đèn tèo, có phải không?
Nhà sản xuất họ không nói như bạn hiểu
Thí dụ
Nhà sản xuất nói đảm bảo chip LED , ngưỡng tối thiểu độ sáng (quang thông) 800 lumens có thời gian sống (Life time) là 30.000 giờ, có nghĩa là bạn luôn nhận được độ sáng 800 lumens cho tới lúc bạn sử dụng tới 30.000 giờ. Nhà sản xuất không đảm bảo sau 30.000 giờ đèn vẫn còn cho bạn 800 lumens nữa (dù đèn vẫn sáng 800 lumens hoặc hơn)
Bảng thông số kỹ thuật của nhà sản xuất chip để cho nhà sản xuất bóng đèn (khách hàng) lựa chọn. Còn bạn chỉ là khách hàng thứ cấp
Tuỳ thuộc vào "lương tâm" của nhà sản xuất đèn mà có những tình huống sau
Cũng chip đó, nếu tăng điện áp lên để tạo ra 850 lumens, thì nhà sản xuất đèn chỉ đảm bảo thời gian sống là 20.000 giờ (em ví dụ thế), chứ không phải 30.000 giờ
Vì vậy, nhà sản xuất đèn phải cẩn thận khi công bố những thông số kỹ thuật đèn, thí dụ để có ngưỡng minimum (tối thiểu) 800 lumens thì họ phải chọn lựa những chip có 900 lumens (trở lên), để sau 30.000 giờ đèn sẽ yếu đi (chắc chắn) nhưng không thấp dưới 800 lumens như đã hứa
Nhà sản xuất đèn, nếu chọn chip 1.200 lumens, nhưng họ chỉ hứa ngưỡng tối thiểu 800 lumens thì chắc chắn sau 30.000 giờ đèn có thể xuống tới 1000 lumens, còn cách ngưỡng tối thiểu đã hứa là 200 lumens
Với những nhà sản xuất đèn khác, chíp chỉ sáng 900 lumen, nên sau 30.000 giờ giảm xuống 800 lumens, không sai nhưng chắc chắn không tốt bằng hãng trên (tất nhiên), nhưng bù lại rẻ hơn vì chip 900 lumens rẻ hơn chip 1200 lumens
Với những hãng sản xuất đèn lởm khởm, thì họ sử dụng chip 700 lumens và hứa 800 lumens sau 30.000 giờ, thì làm cách nào?
Họ sẽ tăng điện áp vào chíp để đèn sáng hơn. Lúc mới mua, đèn sáng đúng 800 lumens, dần dà đèn sẽ tối đi, nhưng người tiêu dùng tặc lưỡi "dùng lâu đèn phải kém đi chứ". Chính vi tặc lưỡi của người tiêu dùng mà nhà sản xuất hảng kém chất lượng mới có chỗ đứng. Nếu đúng luật, sau 30.000 giờ sử dụng, bạn mang đèn ra cửa hàng mà không đạt 800 lumens thì cửa hàng phải đổi. Nhưng mấy ai làm được điều này.
Người mua thích sử dụng bóng đèn LED của những nước phát triển Đức, Anh, Mỹ, Nhật…. vì họ rất tôn trọng những gì họ công bố. Dĩ nhiên hàng của họ đắt hơn nhiều lần so với hàng Trung Quốc mà bạn đang mua ở Việt Nam
