PXL_20241231_175605623 by
Hieu Tran, on Flickr
Lông của chim quetzal là một trong những biểu tượng linh thiêng và quý giá nhất trong văn hóa Maya (và sau này là cả Toltec và Aztec). Nó không chỉ là một vật trang sức đẹp mắt, mà còn mang ý nghĩa tôn giáo, xã hội, và triết học sâu sắc.
Chim quetzal là loài chim sinh sống trong rừng nhiệt đới vùng cao nguyên Trung Mỹ, đặc biệt là Guatemala và nam Mexico – vùng trung tâm của nền văn minh Maya. Chim trống có bộ lông đuôi dài màu xanh ngọc lấp lánh, phản chiếu ánh sáng mặt trời rực rỡ, được người Maya coi là biểu tượng của ánh sáng, sự sống và linh hồn thiêng liêng. Trong nhiều ngôn ngữ Maya, tên loài chim này bắt nguồn từ những từ có nghĩa “thần linh của rừng” hoặc “linh hồn tự do”.
Đối với người Maya, lông quetzal là vật liệu quý nhất, thậm chí quý hơn vàng và ngọc bích. Người ta không bao giờ giết chim quetzal để lấy lông; thay vào đó, họ bắt sống, nhổ vài chiếc lông đuôi, rồi thả tự do. Việc làm tổn hại hay giết loài chim thiêng này bị coi là xúc phạm thần linh.
Trong xã hội Maya, chỉ vua chúa, thủ lĩnh tôn giáo và chiến binh anh hùng mới được phép mang lông quetzal. Các vương miện, áo choàng, khiên, và trang sức nghi lễ thường được gắn lông quetzal dài xanh biếc để biểu trưng cho sức mạnh thần thánh và quyền lực tối thượng. Một vương miện phủ lông quetzal được xem là biểu tượng của “người được thần linh lựa chọn” – người đại diện cho trời trên mặt đất. Trong nghi lễ đăng quang, lông quetzal thường được dâng hiến như lễ vật thiêng, tượng trưng cho sự bảo trợ của thần Kukulcán và Huracán (thần gió).
PXL_20241231_175351054 by
Hieu Tran, on Flickr
PXL_20241231_175348579.MP by
Hieu Tran, on Flickr
Lông quetzal gắn liền với thần Kukulcán – “Rắn lông vũ”, vị thần sáng tạo của người Maya. Trong hình tượng này, lông quetzal tượng trưng cho bầu trời, gió và tinh thần, còn rắn tượng trưng cho đất, nước và sự sống. Sự kết hợp của “rắn” và “lông chim quetzal” tạo nên biểu tượng hòa hợp giữa trời và đất, giữa thế giới vật chất và thế giới linh hồn. Vì thế, lông quetzal không chỉ là vật trang trí mà là vật dẫn linh khí, giúp con người kết nối với thần linh trong các nghi lễ.
PXL_20241231_175412351.MP by
Hieu Tran, on Flickr