Tây Tạng có địa hình phần lớn là núi đá, đất đai đóng băng vĩnh cửu, rất khó để đào huyệt. Cây cối khan hiếm khiến việc hỏa táng trở nên xa xỉ (chỉ dành cho các Lạt ma cao cấp). Thủy táng (thả trôi sông) thì làm ô nhiễm nguồn nước. Vì vậy, thiên táng là phương thức phù hợp nhất với điều kiện tự nhiên nơi đây.
Thiên táng là một nghi lễ được chuẩn bị và thực hiện vô cùng cẩn trọng bởi các chuyên gia được gọi là
Rogyapa (thầy táng). Quy trình có thể khác biệt đôi chút giữa các vùng, nhưng về cơ bản sẽ diễn ra như sau:
Giai đoạn 1: Chuẩn bị trước khi đưa thi thể đến nơi thiên táng
- Tư thế thi thể: Khi một người vừa tắt thở, thi thể sẽ được buộc chặt trong tư thế ngồi của thai nhi, tượng trưng cho việc rời khỏi thế giới này giống như khi họ đã đến. Thi thể được quấn trong vải trắng.
- Tụng kinh: Các Lạt ma sẽ tụng kinh cầu nguyện bên cạnh thi thể trong nhiều ngày (thường là 3, 5 hoặc 7 ngày) để giúp linh hồn người chết tách khỏi thể xác và hướng đến sự tái sinh tốt đẹp. Trong thời gian này, gia đình không được khóc lóc quá đau thương vì sợ rằng sẽ khiến linh hồn người chết lưu luyến, khó siêu thoát.
- Lựa chọn ngày lành: Các Lạt ma sẽ dựa vào tử vi, ngày tháng của người quá cố để chọn ra thời điểm tốt nhất để tiến hành thiên táng.
Giai đoạn 2: Tại Điểm Thiên Táng (Durtrö)
- Địa điểm: Điểm thiên táng thường nằm trên một ngọn đồi cao, thoáng đãng, xa khu dân cư. Đây là những nơi linh thiêng, được chỉ định rõ ràng.
- Di chuyển: Thi thể được gia đình và bạn bè khiêng lên điểm thiên táng. Việc này phải được thực hiện trước khi mặt trời mọc.
- Nghi thức cầu nguyện cuối cùng: Khi đến nơi, các Lạt ma tiếp tục tụng kinh và đốt cây bách xù (juniper) để tạo ra làn khói thơm. Khói này vừa có ý nghĩa dâng lễ lên các vị thần, vừa là tín hiệu để gọi những con kền kền từ xa bay tới.
Giai đoạn 3: Nghi thức chính - Sự Bố thí
- Công việc của Rogyapa (Thầy táng): Đây là những người có kỹ năng đặc biệt và được kính trọng trong xã hội Tây Tạng. Họ mặc những bộ quần áo đặc trưng và sử dụng các dụng cụ riêng.
- Tháo quần áo: Thi thể được tháo bỏ lớp vải quấn.
- Thực hiện vết cắt: Rogyapa dùng một con dao lớn và sắc để thực hiện những vết cắt trên thi thể. Theo truyền thống, họ sẽ cắt lưng, sau đó đến các phần chi thể.
- Nghiền nát xương: Sau khi phần thịt được cắt ra, các Rogyapa sẽ dùng búa để nghiền nát bộ xương, trộn lẫn với bột ngũ cốc (tsampa) để tạo thành một hỗn hợp dễ ăn cho những con kền kền.
- Mời chim ăn: Họ rời xa thi thể một khoảng cách. Những con kền kền, vốn đã đậu kín xung quanh chờ đợi, sẽ lao đến và ăn toàn bộ phần thi thể đã được chuẩn bị.
Giai đoạn 4: Kết thúc
- Dấu hiệu của sự thành công: Một thiên táng được coi là viên mãn và tốt đẹp khi toàn bộ thi thể được những con kền kền ăn hết một cách nhanh chóng. Điều này được tin là linh hồn người chết đã được siêu thoát, không còn vướng bận trần gian và đã thực hiện được hành động bố thí cuối cùng một cách trọn vẹn.
- Xử lý phần còn lại: Nếu còn sót lại một ít xương thịt, các Rogyapa sẽ thiêu chúng để khói bay lên trời, hoàn tất nghi lễ. Gia đình không thu nhặt bất kỳ thứ gì còn sót lại.
Nhà em đến nơi chắc là buổi sáng hôm đó họ vừa làm nghi lễ thiên táng, những con kền kền vẫn đang đậu trên chiền núi cạnh ngay khu thiên táng
DSC06899 by
Hieu Tran, on Flickr
Phía dưới vẫn thấy khói nghi ngút, chắc là vẫn đốt phần còn lại của thi thể
DSC06901 by
Hieu Tran, on Flickr