Đúng vậyNhiều cụ phê phán "kinh tế kế hoạch" vì nó tệ hại, nhưng chắc ko biết ngành Nông nghiệp Nhật chính là một nền kinh tế kế hoạch vẫn còn tồn tại đấy!
Trồng cây gì, quy hoạch đất ruộng bao nhiêu, sản lượng thế nào, giống loại nào, thu mua ra làm sao.... đều do liên minh hợp tác xã (JA), được sự hậu thuẫn của CP, ra quyết định.
Khủng hoảng gạo là do đầu cơ. Đầu cơ từ trên xuống dưới. Gạo 2023 mất mùa, 2024 lại được mùa.
CP giải phóng gạo dự trữ để giảm giá thị trường. Nhưng thay vì khống chế giá bán thì lại dùng cách bỏ thầu giá mua. Chỉ một vài công ty mua được gạo dự trữ, nhưng ko đổ ra thị trường mà tích trữ lại. Vậy mà TT thì kêu là ko biết gạo đi đâu, Phó Tổng JA thì kêu giá tăng 2500% là vẫn rẻ, còn BT NN thì kêu tôi ko phải mua gạo mà còn thừa gạo để bán vì cử tri đem tặng.
Giờ giá tăng cao quá thì người dân cũng tích trữ, đầu cơ, lừa đảo bán lại trục lợi, thậm chí là ăn cắp.
Gạo dự trữ được tung ra không đi kèm với kiểm soát giá bán lẻ.
Đấu thầu giá mua gạo dự trữ tạo điều kiện cho một số công ty lớn trúng thầu nhưng lại đầu cơ, không xả hàng.
Cơ quan điều hành (JA, chính phủ, các bộ ngành) né tránh trách nhiệm và đổ lỗi cho nhau.
Hệ quả là người dân hoảng loạn tích trữ, giá tăng 2500% trong một số khu vực. Còn có tranh cướp, lừa đảo, ăn cắp gạo xảy ra, điều cực kỳ hiếm thấy trong xã hội Nhật.
Nói chung đây là hậu quả của một hệ thống nửa vời bác ạ, kế hoạch không ra kế hoach, thị trường không ra thị trường, kết hợp 2 cái lại cũng không đúng cách. Kết quả là không đủ thị trường để cho cạnh tranh và minh bạch giá, nhưng cũng không đủ kế hoạch hóa để kiểm soát khủng hoảng.
Chi tiết thêm cho 1 số bạn thích tìm hiểu, và cũng để làm rõ hơn ý trên
Ngành nông nghiệp Nhật Bản là sự kết hợp của kế hoạch hóa + thị trường, đặc biệt qua hệ thống Liên minh hợp tác xã nông nghiệp Nhật Bản (JA hay Japan Agricultural Cooperatives).
Vai trò của JA là lập kế hoạch sản xuất (quy hoạch đất, chọn giống, khuyến cáo sản lượng), cũng như thu mua nông sản, định hướng tiêu dùng, trợ giá và đảm bảo sinh kế cho nông dân. Họ cũng là cầu nối giữa 3 thực thể: nông dân – thị trường – nhà nước.
Nói chung đây là một dạng tổ chức nửa công nửa tư, mang tính xã hội hóa cao, vận hành theo nguyên tắc hợp tác xã kết hợp với ảnh hưởng rất lớn về chính sách trung ương.
Ý tưởng kết hợp kế hoạch với sự can thiệp mạnh từ nhà nước, với thị trường cho nông nghiệp của Nhật là tốt, nhưng thực hiện thì nửa vời, không hiệu quả