Xu hướng chung: Điều hành đập theo dữ liệu, xả nước trước lũ
Nhiều mô hình quốc tế cho thấy, chìa khóa nằm ở dữ liệu thời gian thực, mô hình dự báo lũ, công nghệ điều hành liên hồ và một hệ thống cảnh báo sớm.
Tổ chức Năng lượng quốc tế (IEA) nhiều lần nhấn mạnh vai trò của hồ thủy điện như hạ tầng điều tiết nước đa mục tiêu: phát điện, cắt lũ, chống hạn, điều tiết dòng chảy cho hạ du.
Một hệ thống đập thủy điện ở Nhật Bản (Ảnh: Getty).
Theo Research Gate, ở nhiều lưu vực lớn tại châu Âu, Nam Mỹ, châu Á, các hồ đã được thiết kế hoặc cải tạo để vừa phát điện vừa cắt đỉnh lũ, dựa trên hệ thống dự báo và hỗ trợ quyết định vận hành theo kịch bản cụ thể.
Dù mỗi nước một điều kiện, các mô hình hiện đại đều chia sẻ ba “lớp” công nghệ chung:
Quan trắc thời gian thực: Mưa, mực nước, lưu lượng được đo liên tục bằng mạng lưới cảm biến, trạm đo tự động, camera, radar thời tiết, cập nhật về trung tâm điều hành vài phút một lần.
Theo Science Direct, các nghiên cứu về hệ thống IoT cảnh báo lũ cho thấy, việc đo mưa và mực nước liên tục, kết hợp truyền dữ liệu qua mạng di động, giúp nhà vận hành “nhìn thấy” diễn biến lũ theo từng phút, thay vì chỉ dựa vào vài trạm đo thưa thớt.
Tại Nhật Bản, hệ thống thủy văn quốc gia có hàng nghìn trạm mưa, mực nước, nhiều loại được cập nhật 5 đến 10 phút một lần, dùng cho cả dự báo lũ và điều hành đập.
Mô hình dự báo lũ, dòng chảy: Dữ liệu quan trắc được đưa vào mô hình thủy văn, thủy lực, thậm chí kết hợp trí tuệ nhân tạo, để dự báo lượng nước đổ về hồ trước vài giờ đến vài ngày.
Đây là cơ sở để quyết định “xả sớm”, dành dung tích đón lũ, thay vì chờ nước dâng đến ngưỡng báo động mới buộc phải mở đồng loạt cửa xả.
Nhật Bản, Thụy Sĩ hay Hàn Quốc đều tích hợp dự báo khí tượng độ phân giải cao với mô hình dòng chảy để tính toán trước lượng nước vào hồ và kịch bản xả cần thiết.
Hệ thống cảnh báo sớm cho cộng đồng: Thông tin về mực nước hồ, lưu lượng xả, dự báo lũ được gửi đến chính quyền, người dân hạ du qua tin nhắn, ứng dụng, hệ thống loa công cộng, biển báo điện tử, giúp người dân có đủ thời gian di dời người và tài sản.
...
(Dân trí) - Tranh cãi về trách nhiệm và quy trình vận hành thủy điện một lần nữa bùng lên. Vậy thế giới đang vận hành đập, xả lũ như thế nào để cân bằng giữa phát điện và an toàn cho cộng đồng?
dantri.com.vn