Nếu chẻ ra để chê thì lôi bất cứ 1 phim lịch sử nào của thế giới ra tôi cũng chê được như cụ.Trưa nay cả nhà em đi xem. Em đã chuẩn bị tinh thần trước để đón nhận tình hình kiểu đại úy Quang người Huế nhưng nói tiếng Xì goòng và còi tàu tê tê chứ không tu tu. Nhưng vào muộn một tí nên lỡ mất tiếng còi tàu, chỉ kịp nhìn thấy cái toa tàu được ốp gỗ vào cho giống toa tàu ngày xưa, nên thành toa tàu dày cộp, phải dày gấp 3 lần cái thành toa tàu gỗ hồi ấy.
Thôi thì của khôn người khó, bỏ qua cái thành tàu đi, em dẫn cả nhà mò tìm ghế để ngồi xuống. Rồi bắt đầu vào chương trình. Dòng chữ in trên màn hình: Mùa khô năm 1972.
Ủa, mùa khô năm 1972 là cái lúc nào, chứ tháng 7-10 khúc đầu miền Trung mưa thấy bọ thấy mệ chứ khô là khô ra răng. Thôi bỏ qua, xem tiếp.
ĐƯỢC:
Em thích nhất là lời thoại trong phim không có cái kiểu một câu mà ngắt hai ba lần, nghe rất là nguy hiểm vì del giống đời thật. Có lẽ phần này là có tính phim nhất trong phim.
Nhân vật Tạ do Phương Nam diễn có lẽ là được nhất trong phim này. Nói gần như chuẩn tiếng xứ Thanh, thật thà vô tư, trung thành và trách nhiệm như người nông dân, ánh mắt lúc nào cũng thẳng, sáng, không vẻ suy tư nguy hiểm như nhạc sĩ kiêm võ sĩ nhân vật chính.
Phim dựng lại sự khốc liệt của chiến tranh khá được. Em nói là khá được thôi. Nó thể hiện sự khốc liệt máu me bằng nhiều các đoạn tay chân vương vãi trong và ngoài chiến hào, và thương binh mất chi trong trạm xá. Nhiều hơn bất kỳ bộ phim nào khác của VN làm từ trước tới giờ. Điều này gây ảnh hưởng tâm lý mạnh đối với phụ nữ, nhất là hội sinh những năm 1980 về sau, và do đó dễ khiến các mợ phải rơi nước mắt khi các chiến sĩ hy sinh. Gấu nhà em thì bắt đầu sụt sịt sau trận đánh thứ 2, không phải vì họ hy sinh, mà vì họ hy sinh khi còn trẻ quá, “như tuổi con mình bây giờ”. Nhưng đây lại là cái điểm mà em thấy thiếu.
THIẾU:
Tiếp mạch trên, điểm mà em thấy thiếu ngay khi vào phim là các tân binh trông…già quá. Như Tú chưa tốt nghiệp cấp 3 mà vẫn già khoẳm. Các chiến sĩ của mình khi đấy lên đường tuổi 17-18. Kể cả sinh viên đại học đi nữa thì nhìn vẫn rất trẻ. Họ không phải phơi với đủ thứ đủ trò bây giờ nên không mang vẻ già đời như lũ trẻ bây giờ. Thỉnh thoảng có lúc xem hình ảnh những chiến sĩ (quân chính quy) bị bắt hay hy sinh, điều khiến em đau lòng, xót xa nhất là họ còn quá trẻ, khuôn mặt vẫn chưa hết nét của tuổi thiếu niên, ánh mắt vẫn rất ngây thơ và hồn nhiên. Các tân binh của chúng ta trong phim thì nhìn già câng, ánh mắt cũng già câng.
Xem xong cả phim rồi vẫn thấy thiếu thiếu. Trận chiến được đặt vào trong bối cảnh của cuộc hòa đàm Paris. Hình ảnh của hội nghị này xuyên xuốt từ đầu tới cuối phim, làm tiền đề cho cuộc chiến, cho trận đánh khốc liệt, và hậu kỳ/thành công của chận triến. Nghĩa là cuộc chiến mang ý nghĩa chiến lược lớn, ảnh hưởng tới cục diện chiến tranh. Nhưng ý nghĩa chiến lược đấy bị bó hẹp trong một tiểu đội, và loanh quanh với mâu thuẫn chính của một chiến sĩ (người HN?) tài hoa bị một đại úy biệt kích dù mê gái muốn đánh đòn ghen. Cuộc chiến tầm chiến lược bị bóp bẹp dí vì một cô gái, Hồng, được nhét vào một cách rất là truyện, và nâng thành tầm kịch trong phim. Tự nhiên em lại thấy đồng tình với lão Kiên Khùng , vì khi xem tới đây em cũng muốn chửi bố nó lên.
Trở lại khúc đầu phim, các chiến sĩ vượt sông. Địa bàn quân ta bị vây 3 mặt, còn mặt giáp sông để tiếp viện, nhưng bị khống chế bằng pháo. Em không hy vọng một đại cảnh hay trường đoạn dài mười mấy phút như cảnh quân đồng minh đổ bộ lên Omaha beach trong phim Saving Private Ryan, nhưng em chờ đợi một sự khốc liệt. Một phần rất lớn trong tổn thất của quân ta ở trận TCQT là hy sinh trong lúc vượt sông. Bởi vậy nên mới là ‘Đáy sông còn đó bạn tôi nằm’. Bởi vậy nên đây phải là một đại cảnh, một trường đoạn để khắc họa sự khốc liệt và sự can đảm, sự hy sinh của quân ta. Nhưng không. Các chiến sĩ thì đứng lố nhố trên bờ, nói qua nói lại ông ổng. Cũng có vài viên đạn pháo lúc qua sông. Chắc là cũng có thương vong. Cảnh vượt sông pháo nổ đâu chắc cũng phải dài đến hơn 1 phút. Cái chính cảnh này là để anh hùng nhảy xuống sông cứu đồng đội, và mỹ nhân thì tìm cách cứu anh hùng. Bởi thế mới dẫn tới việc anh hùng bị lãnh đòn thù vì ghen mà del biết là bị đánh ghen.
THỪA mà THIẾU:
Cái này cũng phải nhắc lại một chút. Ở trên em đã nói là dựng lại sự khốc liệt khá được. Chiến trận đầy các đoạn chân tay. Nhưng do chỉ có chân tay nên lại thành thừa và thiếu. Một chiến sĩ phải gánh 100 quả bom, 200 quả pháo, chân tay đứt ra là do đây. Nhưng chân tay đó thì trước đấy cũng gắn với cả những bộ phận khác. Nên nếu chỉ có chân tay mà không có hình ảnh trực tiếp hoặc hàm ý tới các bộ phận khác thì việc sử dụng nhiều đoạn chân tay như vậy thành thừa và giảm bớt tính chân thực, bớt sự khốc liệt đi nhiều.
THỪA:
Xem phim thấy toàn trai đẹp. Nhìn thoáng phát thấy những cái hàm vuông, rắn rỏi do…tập gym, chứ không phải do quốc đất, hay hành quân chiến đấu dài ngày. Cái nét mặt với khuôn người do tập gym nó khác hẳn với kiểu lực điền kéo cày hay tiều phu đốn củi. Nhưng thôi bỏ qua khúc này. Các cháu tre trẻ bảo phải cho hợp thời đại thì thôi thế cũng được. Để vậy cho các cháu ngắm.
Lại trở lại khúc đầu phim. Đại úy Quang đang dẫn đầu đoàn quân hành quân ra chiến tuyến. Bỗng thấy bóng áo tím. Rồi đại úy đẹp chai nhào tới bé em bé đang khóc bên xác mẹ cùng lúc với bóng áo tìm (Hồng) vừa lao tới, rồi hai người chạy đi khi đạn nổ, Hồng bị thương… Đại úy tự nhiên lên cơn mê gấy, vứt mịa nó đoàn quân đấy, phi xe đưa gấy đến một chỗ đồng không mông quạnh hoàng hôn yên tĩnh rất lãng mạn. Nguồn gốc của đòn ghen bắt đầu từ đây. Biệt kích dù nổi tiếng thiện chiến, lì lợm, quân kỷ nghiêm minh. Chỉ huy thì ngửi thấy mùi thuốc súng là lên cơn hăng máu. Nhưng mùi thuốc súng bị hóa giải bởi mùi của gấy. Pháo nổ bên cạnh mà đại úy không lên cơn hăng máu mà lên cơn mê gấy, bỏ luôn cuộc hành quân. Đạo diễn dựng nên một cảnh hết sức lãng mạn và nghệ thuật với tính chất câu viu câu lai và không nhất thiết phản ánh đúng thực tế. Bởi thế cái cảnh này ngay từ đầu nó khoác cho bộ phim cái mùi truyện nâng tầm lên kịch.
Chắc có lẽ xử lý đại úy Quang rất dễ. Chỉ cần cho Quang cái áo con của Hồng là Quang sẽ hiền như cún con. Nhưng Hồng từ đâu ra? Hồng đưa cha mẹ đi di tản, nghĩa là ở hậu phương quân địch, và bởi thế nên mới gặp Quang. Đùng cái Hồng teleport ra bến sông, lại ở hậu phương quân ta, để lái đò đưa quân ta qua sông, mà bởi thế nên mới gặp Cường. (Rồi không giới thiệu gì nhưng lần gặp thứ hai Hồng đã biết tên Cường. Phụ nữ tài thật). Rồi đùng cái Hồng lại thành y tá, cầm trym cho Cường tè. Thế là yêu nhau. Nhưng Hồng là một phụ nữ còn lạ lùng hơn Quang. Quang người Huế, nói tiếng Xì gòn còn có thể giải thích là do đi học võ bị rồi ở lâu trong Xì phố nên nói tiếng Xì phố. Còn Hồng là con gái trong khung cửi, ở Quảng Trị luôn (tiễn cha mẹ đi di tản mà), chẳng đi đâu cả, mà nói tiếng Nam rặt luôn mới lạ. Cả phim có mỗi cô gái người Quảng Trị thì lại del nói cái thứ tiếng líu lo mà chỉ có dân Bình Trị Thiên mới hiểu nổi, đem bắt nói tiếng Nam. Cả phim hình như không có một giọng Quảng Trị nào luôn mới tài. Tới cuối phim, Hồng ôm cái ba lô đứng bên bờ sông khóc ‘Mình ơi’ cái là em thở hắt ra. ‘Mình’ là tiếng dân Bắc và dân miền Tây gọi bạn đời, mà phải là sau khi đã gắn bó với nhau một thời gian rồi. Dân Quảng Bình Quảng Trị thì gọi Eng ơi chứ lấy đâu ra Mình ơi Mình hỡi? À mà cũng phải, Hồng nói tiếng Nam mà, có khi là girl miền Tây ra Quảng Trị làm kinh tế mới (không biết thời ngụy gọi là gì ta?) thật.
Hay là em bị trơ mịa nó với các thủ đoạn thao túng cảm xúc rồi nhỉ???!!!
Em chém cái tiểu tiết cầm trym đi tè nói trên một xíu. Cụ mợ nào có trym hoặc đã cho người lớn có trym đi tè trên giường bệnh sẽ hiểu là cho tè nằm dễ hơn tè ngồi. Đơn giản là khi ngồi dậy thì cái vòi đấy nó bị đưa xuống thấp gần tới mặt giường. Trong phim thì để thao túng cảm xúc của…Cường (phải không nhỉ?) thì đạo diễn bắt Cường phải ngồi dậy để xi. Nằm tè vào cái bầu con vịt đã khó. Đằng này Cường phải ngồi xi vào một cái ca thủy tinh giống như cái cốc các cụ hay uống bia hơi – đại khái là như thế, nhưng không loe mà thẳng đuột, cái miệng nó to đùng. Xi vào cái cốc như thế thì nó chảy mịa nó hết ra ngoài, chứ chưa nói tới đoạn lại còn tay cầm trym mặt quay đi. Có lẽ em trong hoàn cảnh của Cường sẽ không thể trào khỏi cốc được, vì lần đầu được gấy cầm trym xi như thế thì chắc 30 giây em sẽ phun được cỡ 2,5mL xong phim. Mà như thế là yêu được rồi đấy.
DỞ NGƯỜI:
Nhắc lại là ở TCQT, một chiến sĩ lĩnh 100 quả bom và 200 quả đạn pháo. Mặc dù vậy, đạo diễn vẫn tìm ra được một mảnh đất bằng phẳng cỡ 40-50 m2 để cho hai nhân vật chính đánh nhau. Em nghĩ trong hoản cảnh bom đạn như thế, mỗi một mét vuông bằng phẳng chắc phải có giá ngang giá nhà đất ven hồ Gươm. Nhưng không sao, tới đoạn này thì em đã chấp nhận đây là truyện lên level thành kịch rồi. Mọi thứ đều có thể. Tỉ dụ như khi hai trai đẹp nằm xuống, cái khăn rằn của Hồng lại xếp thành hình chữ S và đứt đôi ở giữa. Bỏ qua cái đoạn đánh nhau tít mù rồi thì cái khăn nó không thể bung xỏa thành đường cong mềm mại như thế cho nó đỡ tiểu tiết.
Bà con thì bắt đầu ca ngợi hàm ý hình ảnh chữ S của đất nước, hình ảnh nhân văn,…rồi nọ rồi kia, hình ảnh đất nước bị chia cắt. Em thì chẳng hiểu sao lại thành hình ảnh đất nước bị chia cắt nữa? Không lẽ đất nước bị chia cắt vì một anh chiến sĩ thay vì cứ để Tấn bắn hạ thằng Quang cho nhanh còn rút, lại quăng súng chạy lên đấu tay bo với nó cho thỏa cái nỗi căm thù cá nhân? Hay đất nước bị chia cắt vì một thằng ngụy mê gấy quyết đi đánh tay bo với tình địch cho phê, rồi cố giằng cho được một mảnh khăn của gấy? Hàm ý ví von thế thì đất nước của em bị ví thành cái gì ý nhở?
Rồi tới đoạn rút quân. Trong phim thì ra tới bờ sông rồi loãnh đạo mới hô ai tình nguyện ở lại chặn hậu. Ơ, quân chính quy đánh nhau bao nhiêu năm rồi mà còn lộn xộn bừa bãi như thế, rút lui không tổ chức chặn hậu trước. Không biết đạo diễn định tăng thêm kịch tính để thao túng cảm xúc, mua nước mắt khi Hồng khóc ‘Mình ơi’, hay là định bôi nhọ đồng chí chỉ huy nào của trận TCQT. Trên thực tế khi rút thì các đơn vị chặn hậu đã được bố trí tổ chức trước chứ không phải ra bờ sông mới nghĩ ra. Công tác chiến đấu cũng được tổ chức chặt chẽ chứ không phải là để bị địch dí vào đánh giáp lá cà như vậy. Khi địch vào được hết Thành Cổ thì ta đã rút sạch rồi.
Thôi em đi ngủ đã. Giờ này mà em còn rì viu thì chắc em khùng gần cỡ lão Kiên Khùng . Để phần còn lại cho lão chửi nốt.
Đính chính: chỗ bôi đậm kia em nhầm. Lúc đấy không phải Quang mà là cái thằng đểu đểu cấp dưới của Quang.
Thoáng thoáng lên đê.
