Trong kịch bản cầu nội địa vẫn rất thấp dù được giảm thuế (giả sử VAT giảm từ 10% xuống 8%), các biện pháp đa dạng hóa xuất khẩu mất thời gian (có thể 1-2 năm để thấy kết quả rõ rệt), và Việt Nam phải bơm tiền để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong khi thuế đối ứng từ Mỹ giả sử đàm phán thành công xuống 25%, thì việc bơm tiền sẽ là động lực chính để thúc đẩy kinh tế. Dưới đây là phân tích về cách thực hiện và dự báo lạm phát trong tình huống này.
Giả định và cách bơm tiền
• Quy mô bơm tiền: Để bù đắp cho cầu nội địa yếu và xuất khẩu chưa kịp phục hồi, NHNN có thể bơm khoảng 400-600 nghìn tỷ VND (tương đương 16-24 tỷ USD) vào nền kinh tế trong năm 2025. Đây là mức bơm tiền lớn nhưng thấp hơn kịch bản “rất mạnh” (500-700 nghìn tỷ VND) trước đó.
• Công cụ:
◦ Giảm lãi suất tái cấp vốn xuống 2-3% để khuyến khích vay vốn.
◦ Tăng trưởng tín dụng lên 16-18% (so với mức 12-14% thông thường).
◦ Mua trái phiếu chính phủ hoặc bơm tiền trực tiếp qua các gói hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.
• Mục tiêu: Thúc đẩy đầu tư công, hỗ trợ doanh nghiệp, và kích thích tiêu dùng trong nước để đạt tăng trưởng 8%.
Các biện pháp bổ trợ
1 Tăng đầu tư công:
◦ Đẩy nhanh giải ngân 100% vốn đầu tư công (khoảng 800 nghìn tỷ VND), tập trung vào các dự án hạ tầng giao thông, logistics để tạo hiệu ứng lan tỏa ngắn hạn, bù đắp cho xuất khẩu chậm.
2 Hỗ trợ doanh nghiệp:
◦ Cung cấp vay ưu đãi lãi suất 0-2% cho các ngành xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi thuế 25% (dệt may, da giày, điện tử) để duy trì sản xuất.
◦ Tạm hoãn nợ hoặc gia hạn thanh toán cho các doanh nghiệp gặp khó khăn.
4 Kiểm soát dòng tiền:
◦ Hạn chế tiền chảy vào bất động sản và chứng khoán bằng cách tăng lãi suất huy động (5-6%) hoặc áp dụng biện pháp hành chính.
◦ Can thiệp tỷ giá để giữ VND/USD dưới 26.500 VND/USD, tránh lạm phát nhập khẩu.
Dự báo lạm phát
Khi bơm tiền lớn trong bối cảnh cầu nội địa yếu và đa dạng hóa xuất khẩu chưa hiệu quả, lạm phát sẽ tăng đáng kể do lượng tiền dư thừa không được hấp thụ tốt bởi nền kinh tế. Dưới đây là các yếu tố và dự báo:
1 Áp lực lạm phát:
◦ Tiền dư thừa: Với cầu nội địa thấp, lượng tiền bơm ra không chuyển hóa hết thành tiêu dùng hoặc đầu tư hiệu quả, dẫn đến tăng giá hàng hóa. CPI có thể tăng 2-3% từ yếu tố này.
◦ Chi phí sản xuất: Thuế đối ứng 25% làm tăng giá nguyên liệu nhập khẩu và hàng xuất khẩu, đẩy CPI tăng thêm 1-1,5%.
◦ Tỷ giá: VND có thể mất giá 4-6% (đạt 26.200-26.500 VND/USD) do nhu cầu ngoại tệ tăng để trả nợ hoặc nhập khẩu, góp phần làm CPI tăng 1-1,5%.
◦ Hiệu ứng lan tỏa: Giá xăng dầu, điện (dự kiến tăng 4,8% từ tháng 10/2024) và thực phẩm có thể tăng thêm, đẩy CPI tăng 1-2%.
2 Dự báo cụ thể:
◦ Lạm phát có thể dao động trong khoảng 7-9% trong năm 2025 nếu bơm tiền ở mức 400-600 nghìn tỷ VND và không có biện pháp hút tiền về hiệu quả.
◦ Nếu NHNN kiểm soát tốt dòng tiền (bằng cách phát hành trái phiếu dài hạn hoặc tăng dự trữ bắt buộc), lạm phát có thể được kiềm chế ở mức 6,5-8%.
◦ Trong trường hợp xấu (giá dầu thế giới vượt 90 USD/thùng hoặc cầu nội địa tiếp tục giảm sâu), lạm phát có thể chạm 9-10%.
3 Rủi ro:
◦ Lạm phát đình trệ: Tăng trưởng 8% đạt được nhưng đi kèm lạm phát cao và sức mua yếu, làm giảm chất lượng tăng trưởng.
◦ Nợ xấu: Tín dụng tăng nhanh trong khi doanh nghiệp khó khăn có thể làm nợ xấu ngân hàng tăng lên 4-5% (so với mức 3% hiện tại).
Đánh giá tổng quan
Để đạt tăng trưởng 8% trong bối cảnh thuế đối ứng 25%, cầu nội địa yếu, và đa dạng hóa xuất khẩu mất thời gian, việc bơm tiền (400-600 nghìn tỷ VND) là giải pháp khả thi nhưng sẽ đẩy lạm phát lên khoảng 7-9%, cao hơn đáng kể so với mục tiêu 4,5%. Đây là cái giá phải trả để duy trì tăng trưởng ngắn hạn, nhưng nếu kéo dài, nền kinh tế có thể đối mặt với bất ổn vĩ mô (lạm phát cao, tỷ giá mất kiểm soát). Do đó, song song với bơm tiền, Việt Nam cần đẩy nhanh đầu tư công và tìm cách cải thiện cầu nội địa (dù khó), đồng thời đặt nền tảng cho đa dạng hóa xuất khẩu trong trung hạn để giảm phụ thuộc vào giải pháp tiền tệ.
E về cày duộng.
