Loạt UAV xâm nhập phơi bày lỗ hổng phòng không NATO
NATO dùng vũ khí đắt đỏ để hạ UAV giá rẻ bay vào Ba Lan, phương án không bền vững và cho thấy liên minh thiếu sẵn sàng.
Giới chức Ba Lan cho biết 19 máy bay không người lái (UAV) đã xâm nhập không phận nước này khi Nga tiến hành cuộc tập kích hiệp đồng vào miền tây Ukraine rạng sáng 10/9. Phần lớn UAV rơi ở tỉnh miền đông Lubelskie, song hai chiếc bay tới địa điểm cách biên giới hơn 300 km.
Lực lượng phòng không Ba Lan và các đơn vị đồn trú của NATO đã bắn hạ ít nhất 4 phi cơ, những chiếc còn lại dường như đã tự rơi sau khi cạn nhiên liệu.
Ba ngày sau, Bộ Quốc phòng Romania cho biết "UAV Nga" đã xâm phạm không phận nước này, giữa lúc Moskva mở đợt tập kích các hạ tầng miền tây Ukraine. Không quân Romania triển khai hai tiêm kích F-16 để ứng phó, sau đó thêm hai tiêm kích Typhoon Đức được huy động hỗ trợ.
Tiêm kích F-16 Romania triển khai hôm 13/9, dường như để đối phó UAV Nga. Video:
RBC
Bộ trưởng Quốc phòng Romania Ionut Mosteanu nói phi công F-16 "suýt bắn hạ" UAV Nga khi nó bay thấp, trước khi phi cơ đổi hướng về phía Ukraine. "Mọi thông tin cho thấy máy bay đã rời không phận Romania và sang Ukraine", ông nói.
Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki nhận định các vụ UAV xâm nhập là nỗ lực nhằm thử thách năng lực và phản ứng của NATO. "Nga muốn kiểm tra cơ chế hành động và khả năng phản ứng của liên minh", ông nói.
Ulrike Franke, chuyên gia cấp cao về chính sách tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu (ECFR), cũng đồng quan điểm khi cho rằng đây là phép thử về chính trị và quân sự từ Nga. "Quân đội Ba Lan phát hiện và hạ được các UAV là điều rất tốt", ông cho hay.
Tuy nhiên, phản ứng của NATO được đánh giá là kém hiệu quả hơn nhiều so với Ukraine, quốc gia thường tuyên bố đạt tỷ lệ đánh chặn UAV Nga lên tới 80-90%, dù đối mặt với số lượng phi cơ lớn hơn nhiều. Ngoài tỷ lệ đánh chặn, phương pháp đối phó là điểm khác biệt nữa giữa NATO và Ukraine.
Xác vật thể được cho là UAV Gerbera trên lãnh thổ Ba Lan hôm 10/9. Ảnh:
Lublin 24
Tờ
Politico cho biết 5 UAV đã bay thẳng về hướng căn cứ NATO trên lãnh thổ Ba Lan trong ngày 10/9, trước khi bị các tiêm kích tàng hình F-35 Hà Lan bắn hạ. Một máy bay tiếp dầu NATO, một máy bay cảnh báo sớm Italy cũng tham gia hỗ trợ phi đội F-35 trong trận đánh này.
Giới chức Hà Lan không tiết lộ loại vũ khí được dùng để bắn hạ UAV. Hình ảnh và thông tin do truyền thông địa phương công bố cho thấy nhiều khả năng phi đội F-35 đã khai hỏa tên lửa đối không tầm trung AIM-120C-7 và tầm ngắn AIM-9X, có giá lần lượt là hơn 2 triệu USD và khoảng 500.000 USD mỗi quả.
Trong khi đó, UAV rơi xuống Ba Lan dường như là phi cơ mồi bẫy Gerbera, được làm từ vật liệu giá rẻ như gỗ và xốp nhựa, có chi phí xuất xưởng không quá 10.000 USD.
"Đó không phải cách đối phó hợp lý. Tất nhiên, NATO phải làm mọi thứ để đảm bảo an toàn cho người dân, nhưng xét về tổng thể và cách tác chiến, đó không phải là phương án phù hợp", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhận xét.
Chuyên gia Franke cũng cho rằng cách phản ứng tốn kém của NATO trong vụ UAV xâm nhập Ba Lan không phải là giải pháp bền vững. "Chúng ta sẽ làm gì đây, lần nào cũng triển khai tiêm kích F-16 và F-35 hay sao? Đó không phải phương án lâu dài. Chúng ta cần được tăng cường hệ thống chống UAV", bà nói.
Phòng không từ lâu đã được coi là một trong các lỗ hổng chính trong năng lực quân sự NATO. Liên minh châu Âu (EU) đang khuyến khích các thành viên phân bổ một phần số tiền nhận được từ SAFE, chương trình cho vay trị giá hơn 170 tỷ USD, để đầu tư vào vũ khí phòng không. Dù vậy, phần lớn số tiền này được dùng để mua các tổ hợp đắt đỏ như Patriot.
Trong khi đó, Ukraine không phụ thuộc vào những hệ thống như vậy để chặn các đợt tập kích quy mô lớn bằng UAV của Nga. Kiev đã xây dựng và triển khai lưới phòng không nhiều lớp, trong đó có súng máy gắn trên xe tải, thiết bị gây nhiễu, trực thăng vũ trang và mới nhất là drone đánh chặn.
Mảnh tên lửa đối không AIM-120C-7 nghi rơi xuống Ba Lan ngày 10/9. Ảnh:
X/Dawid Kamizela
Tên lửa phòng không đắt đỏ được Ukraine dành để đối phó tên lửa đạn đạo hoặc hành trình có uy lực lớn, thường được Nga phóng kèm với UAV. Tổng thống Zelensky cho rằng các nước NATO nên học hỏi và áp dụng chiến lược trên. "Hiện chỉ có chúng tôi và Nga triển khai như thế này", ông nói.
Vấn đề cũng được nêu ra tại cuộc gặp giữa Tổng thư ký NATO Mark Rutte và các đại sứ EU tại Brussels hôm 11/9, một ngày sau khi xảy ra vụ loạt UAV xâm nhập lãnh thổ Ba Lan. Đây là lần đầu tiên Tổng thư ký NATO tham dự một hội nghị như vậy.
Theo Politico, những người tham gia cuộc gặp lo ngại rằng cách phản ứng của NATO cho thấy phương Tây chưa sẵn sàng đối mặt mối đe dọa như UAV, do họ không thể thường xuyên triển khai chiến đấu cơ như F-35 làm nhiệm vụ trên. "Ông Rutte đưa ra kết luận đó và không có ai phản đối", một nhà ngoại giao cho hay.
Charly Salonius-Pasternak, lãnh đạo viện nghiên cứu Văn phòng Tây Bắc Âu có trụ sở ở Phần Lan, cho rằng NATO phải thay đổi phương án ứng phó UAV Nga từ lâu, chứ không phải "đợi nước đến chân mới nhảy".
"Có bài học nào về cách tiêu diệt hàng loạt UAV giá rẻ mà không cần dùng đến những tên lửa trị giá hàng triệu USD hay không? Đương nhiên là có, đó không phải bài học mới. Giới chính trị châu Âu đã làm gì vậy?", ông đặt câu hỏi.
Chuyên gia này cho biết một số quốc gia đang điều chỉnh lại kho vũ khí để xây dựng phương án phản ứng tốt hơn, song sẽ mất một thời gian để biến quyết định phân bổ ngân sách thành hành động cụ thể.
Một số doanh nghiệp quốc phòng lớn của châu Âu đang tìm cách thích ứng với mối đe dọa từ drone. Tập đoàn Saab của Thụy Điển tháng trước công bố tên lửa giá rẻ Nimbrix, được thiết kế để vô hiệu hóa mục tiêu bay thấp và có kích thước nhỏ như UAV.
Cơ quan mua sắm quốc phòng Pháp cũng đặt hàng nguyên mẫu hệ thống laser chống UAV từ nhóm công ty gồm MBDA, Safran, Thales và Cilas.
Bệ phóng tên lửa Patriot tại Ba Lan hồi tháng 1. Ảnh:
BQP Ba Lan
Theo Franke, có hai thách thức lớn trong nỗ lực đối phó UAV. Đầu tiên là công nghệ trong lĩnh vực này thay đổi rất nhanh chóng, tạo thành cuộc chạy đua không ngừng nghỉ giữa bên tấn công và bên phòng thủ.
Tiếp đó là không hệ thống nào có thể chống lại tất cả mối đe dọa. Điều này đòi hỏi xây dựng lưới phòng thủ nhiều lớp, kết hợp giữa tác chiến điện tử và phá hủy mục tiêu bằng vũ khí truyền thông, tương tự cách Ukraine đang áp dụng.
Cựu tham mưu trưởng quân đội Pháp Thierry Burkhard chỉ ra rằng các nước châu Âu cần thay đổi tư duy mua sắm truyền thống, vốn coi trọng chất lượng hơn số lượng, để theo kịp tình hình mới.
"Đối với một số thiết bị, tốt hơn là mua theo lô 10, 15, 20 hoặc thậm chí 50 sản phẩm. Công ty sản xuất không thể cung cấp dịch vụ bảo trì trong vòng 20 năm cũng không phải vấn đề, vì thiết bị này sẽ bị phá hủy trên chiến trường hoặc trở nên lỗi thời chỉ sau một năm", ông nêu quan điểm.
NATO dùng vũ khí đắt đỏ để hạ UAV giá rẻ bay vào Ba Lan, phương án không bền vững và cho thấy liên minh thiếu sẵn sàng.
vnexpress.net
vnexpress.net
