Đúng là người Việt mình mà làm lao động phổ thông ở Séc thì lương không được cao, mối tháng chỉ bỏ ra được khoảng 10 tới 20 triệu, sau khi trừ hết các khoản phải đóng. Nhưng bù lại thì họ có được một số các tiện ích sau.
Thứ nhất là vẫn là vấn đề y tế. Mọi người khi bị bệnh đều có quyền lợi như nhau. Nghĩa là khi anh cảm thấy bị ốm thì đi khám bác sỹ khu vực miễn phí. Ở Séc thì không tới nỗi phải đợi lâu như các nước Tây Âu. Thường là buổi sáng tới phòng khám xếp hàng và chờ tới lượt, gần như không phải hẹn. Bác sỹ với y tá tất nhiên luôn ưu tiên người có lịch hẹn. Chỉ là nếu đông quá không tới lượt mà hết giờ thì có thể vào thẳng bệnh viện để khám với tiền lệ phí là 90 ngàn VND trên toàn bộ hệ thống bệnh viện tại Séc.
Khi vào viện điều trị hay phải phẫu thuật, thậm chí chạy thận mỗi ngày thì cũng được bảo hiểm chi trả toàn bộ. Tất nhiên có nhiều người không có bảo hiểm dành cho người vĩnh trú, nghĩa là họ chỉ có bảo hiểm thoả thuận thì sẽ gặp khá nhiều rắc rối. Bảo hiểm có quyền từ chối chi trả và đơn phương cắt hợp đồng. Lúc đó người mắc bệnh phải tìm các cách khác để điều trị, như tự trả tiền hoặc nhờ tới các hiệp hội phi chính phủ giúp đỡ.
Em nói tiếp về những quyền lợi của người lao động phổ thông nước ngoài sống ở Séc.
Vấn đề ưu tiên thứ 2 là giáo dục. Mọi công dân và người có cư trú tại CH Séc theo bất cứ mục đích gì (bao gồm cả vấn đề tị nạn) thì đều có quyền được tới trường học. Theo luật dân sự, trẻ em từ 5 tuổi bắt buộc phải tới trường, nếu không thì người bảo hộ sẽ vi phạm pháp luật và quyết định truy tố sẽ do uỷ ban nhân dân ở khu vực đó đưa ra.
Toàn bộ học sinh được miễn học phí đối với trường công. Những ai muốn học trường tư thì phải đóng phí theo lệ phí của trường. Hệ thống trường công lập tại Séc khá cơ bản và không có sự chênh lệch về chất lượng nhiều ở thành phố với nông thôn, nhất là đối với cấp 1 và 2.
Như cháu út nhà em tháng 9 vừa rồi vào lớp 1 ở một trường trên thành phố cách nhà 12 km. Ngày nhập học em chỉ phải đóng 100 ngàn VND tiền phụ mua sách vở cả năm cho cháu cùng 100 ngàn tiền nước uống trong lớp cũng cho cả năm. Hoa quả và sữa thì mỗi tuần có 2 suất miễn phí do nhà trường và thành phố chu cấp. Muốn thêm thì phải nộp tiền.
Trong trường có các lớp ngoại khoá để học sinh có thể tới học và chơi, trong lúc chờ bố mẹ đi làm về tới đón. Thường các lớp này mở từ 6h tới 8h và 12h tới 16h. Như cháu lớp 1 nhà em thì tham gia lớp 12h tới 16h. Anh nhỡ học xong khi nào thì tới đón em, rồi anh em đưa nhau ra xe bus để đi về nhà. Tiền lệ phí cho lớp học ngoại khoá này là 160 ngàn VND mỗi tháng.
Anh thứ 2 học lớp 5 và anh lớn nhất học lớp 9 cũng chỉ mất khoảng 300 ngàn VND đóng lúc đầu năm cho cả năm học (chủ yếu là tiền mua sách vở, vì nhà trường hỗ trợ chủ yếu về kinh phí). Tiền ăn mỗi cháu thì vào khoảng 30 ngàn VND mỗi bữa, cái đó thì cứ nạp tiền vào thẻ học sinh, ăn suất nào thì đặt và quẹt thẻ trừ tiền suất ấy.
