Thế trận quân sự của Mỹ trên toàn cầu
Quân đội Mỹ duy trì hàng trăm căn cứ quân sự cùng hàng vạn binh sĩ ở nhiều nơi trên thế giới với mục đích "bảo vệ nước Mỹ và đồng minh". Tuy nhiên, tình hình thế giới có nhiều thay đổi buộc chính quyền Tổng thống Joe Biden phải hoạch định lại cách bố trí lực lượng quân đội nước này trên thế giới để tập trung nhiều hơn vào đối phó với Nga và Trung Quốc, nhưng không lơ là mối đe dọa an ninh từ khu vực Trung Đông.
Các căn cứ quân sự Mỹ trên thế giới
Quá trình thiết lập các căn cứ quân sự của Mỹ
Căn cứ đầu tiên của Mỹ ở nước ngoài là Guantanamo tại Cuba, là kết quả của cuộc chiến tranh giành thuộc địa giữa Mỹ và Tây Ban Nha. Ngay từ năm 1903, Mỹ đã áp đặt hiệp định thuê mướn Guantanamo vô thời hạn với chính quyền Cuba, bất chấp sự phản đối của La Habana. Guantanamo hiện vẫn là nơi Mỹ bố trí lực lượng đồn trú cùng nhà tù giam giữ các cá nhân mà Washington coi là “nguy hiểm nhất trên thế giới”. Ngoài ra, rất nhiều căn cứ quân sự của Mỹ đã được thiết lập sau chiến tranh Triều Tiên, chiến tranh Việt Nam, cuộc chiến vùng Vịnh và cuộc chiến ở Afghanistan. Căn cứ quân sự của Mỹ trên đảo Okinawa là di sản của sự chiếm đóng Nhật Bản của Mỹ trong giai đoạn Thế chiến Hai.
Căn cứ quân sự Mỹ tại Guantanamo
Căn cứ quân sự Okinawa
Sau chiến tranh, Mỹ đẩy mạnh quá trình hiện diện về quân sự ở nước ngoài, trong bối cảnh do làn sóng đấu tranh giành độc lập của người bản địa, các cường quốc như Anh và Pháp bắt đầu phải từ bỏ các thuộc địa khắp thế giới, đặc biệt ở châu Á. Nước Mỹ trở thành cường quốc sở hữu hệ thống căn cứ quân sự nhiều chưa từng có. Cựu cố vấn chính trị tại Bộ Tham mưu liên binh chủng Mỹ James Blaker cho biết, đến cuối Thế chiến Hai, hệ thống căn cứ của Mỹ được phân bố tại 2.000 địa điểm, được xây dựng tại hơn 100 quốc gia. Blaker tiết lộ: “Bên cạnh sự độc quyền về năng lượng nguyên tử, không có biểu tượng nào phổ quát hơn để thừa nhận ngôi vị cường quốc của Mỹ là hệ thống các căn cứ quân sự tại nước ngoài”. Từ thời điểm Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô (trước đây) nổ ra, việc dấu chân của các đồng minh ngày càng thu hẹp trên phạm vi toàn cầu khiến Mỹ lo sợ họ sẽ mất đi sự kiểm soát đối với thế giới. Tuy nhiên, khi Liên Xô tan rã (năm 1991), Mỹ chẳng những không giảm bớt căn cứ ở châu Âu mà tiếp tục tìm cách mở rộng sự hiện diện về hướng Đông Âu, vốn bao gồm các nước thành viên Hiệp ước Warsaw. Thậm chí, Mỹ đã đàm phán với Bulgaria và Romania về khả năng triển khai hiện diện quân sự thường trực sau khi đạt một số thỏa thuận tương tự với Ba Lan.
Kế hoạch tái bố trí lực lượng
Theo Tờ Politico, hiện nay, Mỹ là quốc gia có sức mạnh quân sự hàng đầu thế giới, với mạng lưới căn cứ quân sự ở nước ngoài nhiều hơn bất cứ nước nào, bất cứ lực lượng nào trong lịch sử nhân loại. Ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Mỹ duy trì 109 căn cứ ở Nhật Bản, 85 căn cứ ở Hàn Quốc. Tại châu Âu, Mỹ có 350 căn cứ; trong đó, 58 căn cứ ở Italia và gần 180 căn cứ trên lãnh thổ Đức...
Hệ thống căn cứ quân sự Mỹ ở nước ngoài như một “mạng nhện khổng lồ” phủ kín địa cầu. Tuy nhiên, cũng có những báo cáo khác cho thấy do tính chất bí mật, thực tế số căn cứ quân sự của Mỹ lớn hơn nhiều. Theo đó, riêng tại Iraq, giai đoạn cao điểm vào năm 2004, Mỹ duy trì khoảng 400 căn cứ, đồn bốt, kho vũ khí. Hệ thống căn cứ quân sự nước ngoài của Mỹ được chia thành ba loại: căn cứ vĩnh cửu; căn cứ phục vụ tác chiến và những căn cứ có đủ những điều kiện cơ bản để cấu thành một căn cứ quân sự khi cần.
Trạm vũ khí Hồ China, Khu vực Randburg Wash của lực lượng Không quân thuộc Hải quân Mỹ: có diện tích 469.729 mẫu, nằm ở bang California
Bãi huấn luyện Cusick của Không quân Mỹ có diện tích 494.250 mẫu, nằm ở bang Washington. Đây là nơi các quân nhân huấn luyện cách sống sót trong các điều kiện khắc nghiệt, chiến thuật lẩn trốn, ngụy trang cùng các kỹ năng sinh tồn khác.
Thao trường Barry M. Goldwater, có diện tích 692.800 mẫu, nằm ở bang Arizona. Đây là khu vực huấn luyện phi công của Thủy quân lục chiến.
Bãi thí nghiệm Yuma của Lục quân Mỹ, nằm ở bang Arizona, có diện tích 1.083.956 mẫu. Đây là một trong những căn cứ quân sự lớn nhất trên thế giới và được 10 nước sử dụng cho việc thử nghiệm vũ khí. Trực thăng Apache, xe tăng M-1 Abrams, hay xe chiến đấu Bradley đều diễn tập tại đây.
Căn cứ Fort Bliss thuộc Lục quân Mỹ ở bang Texas, có diện tích 1.346.659 mẫu. Căn cứ được thành lập từ năm 1848, nằm ở nơi giao cắt giữa bang Texas, New Mexico với Mexico. Căn cứ này còn là nhà của Đơn vị Thiết giáp số 1.
Thao trường Không quân Nellis thuộc lực lượng Không quân Mỹ, nằm ở bang Nevada, có diện tích 3.092.317 mẫu. Căn cứ này phục vụ cho các chiến dịch quân sự thời bình.
Giới chức Mỹ nhiều lần khẳng định, các căn cứ quân sự của nước này ở châu Âu nhằm bảo vệ đồng minh khỏi cái gọi là “mối đe dọa” từ Nga; căn cứ ở Trung Đông bảo đảm dòng chảy tự do của dầu mỏ, chống khủng bố, cực đoan, ngăn chặn nguy cơ Iran gây hấn; các căn cứ ở châu Á thì bảo vệ đồng minh trước nguy cơ hạt nhân từ Triều Tiên và sự trỗi dậy của Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, hiệu ứng răn đe của các căn cứ này thường bị báo chí, truyền thông Mỹ “thổi phồng”.
Trong tình hình mới, cả cựu Tổng thống Mỹ D.Trump và người kế nhiệm Joe Biden đều muốn tái bố trí lực lượng ở nước ngoài nhằm phục vụ chính sách an ninh mới. Về các mối đe dọa, không có quốc gia đối trọng nào thật sự đủ khả năng tiến công Mỹ từ xa, ngoại trừ Nga và Trung Quốc. Theo ông John Glaser, Mỹ và đồng minh nói họ muốn tăng cường hiện diện quân sự gần Nga để chống lại nguy cơ xâm lược từ nước này, song chính bước đi của Mỹ đã đẩy căng thẳng với Moscow lên cao. Trên Tờ Politico, chuyên gia David Vine cũng cho rằng, các căn cứ của Mỹ sát vách các nước có thể dấy lên nguy cơ chạy đua vũ trang.
Trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Mỹ D. Trump, ông chủ trương rút bớt quân đội khỏi các nước vì số tiền chi ra quá lớn so với ngân sách quốc phòng của các đồng minh châu Âu. Từ khi nhậm chức năm 2016, ông Trump nhiều lần nhắc tới khoản ngân sách khổng lồ mà Mỹ phải bỏ ra để vận hành các căn cứ quân sự ở nước ngoài, thường xuyên hối thúc các đồng minh đóng góp nhiều hơn. Tại một loạt sự kiện cấp cao thường niên của NATO, ông Trump yêu cầu các nước chi mạnh tay hơn cho quân sự, song lời đề nghị này đến nay được đáp ứng chưa đáng kể. Đáng chú ý, đầu tháng 6/2020, ông đã ra lệnh cho Quân đội Mỹ rút 9.500/34.500 binh sĩ đồn trú khỏi Đức, động thái sau đó đã vướng chỉ trích của các quan chức Đức và cả Mỹ.
Căn cứ không quân Moron, Tây Ban Nha
Căn cứ không quân Misawa, Nhật Bản. Căn cứ không quân Misawa trên đảo Honshu từng là nơi đào tạo phi công cho cuộc tấn công vào Trân Châu Cảng và nó đã bị bom phá hủy gần 90% trong Thế chiến II. Ngày nay, nhân viên quân sự Mỹ và Nhật Bản từ đây có thể giám sát không gian qua hệ thống vệ tinh.
Theo giới quan sát, khác với người tiền nhiệm, nhiều khả năng Tổng thống J. Biden sẽ đẩy mạnh triển khai đồn trú đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương để thực hiện chiến lược “tái cân bằng” và “xoay trục” của mình, từ đó giảm gánh nặng cho ngân sách quốc phòng đối với Trung Đông nhiều thập niên qua; đồng thời, đối phó tốt hơn các vấn đề đối nội cũng như cực đoan và phân biệt chủng tộc.
Căn cứ quân sự Pyeongtaek, Hàn Quốc