Em note cụ cái, tình huống như cụ nêu là công ty X lỗ đủ 6 tỉ (chắc cũng khó- trừ những tình huống bất khả kháng như covid vừa rồi) thì đúng là A nợ Z 1.560 và mất tiền túi 240 tức là mất 1.800 (30% của 6000) thì A vẫn còn nguồn vốn của dự án để hình thành nên khoản tài sản 6000 là 1800, nếu X lỗ 12.000 thì lúc đấy A mới vừa mắc nợ Z vừa không còn nguồn vốn trong X.
Cái nữa cụ cho em hỏi nếu X lỗ thì tiền đi đâu, nguyên tắc bảo toàn tiền (tiền không mất đi mà chỉ chuyển từ túi người này sang túi người khác) thì tiền phải chuyển từ X đến đâu đó, nếu tiền (các hợp đồng ngu dốt của X chỉ ký với các đối tác có nguồn gốc từ B) chuyển toàn bộ về B thì thằng A đáng mất tiền, mất tài sản, mất nước ...còn đâu đó cái hợp đồng ngu vẫn có yếu tố của nước A thì nhìn tổng thể X mất nhưng nước A vẫn giữ được (một số%) tiền.
Ví dụ: vinashin ký hợp đồng mua dock nổi của Nga giá 53 triệu đô, cái dock đấy giá đúng chỉ có 3 triệu đô, như vậy VN mất 50 triệu đô cho Nga (chưa tính phần lại quả về VN), còn nếu vinashin ký với đại gia X hợp đồng xây dựng cái trụ sở giá 200 tỉ nhưng thực tế cái trụ sở ấy có giá trị 100 tỉ thôi thì vinashin mất 100 tỉ, anh X được 100 tỉ, nước VN không mất đồng nào.
Em trả lời cụ từng điểm 1.
- Thứ nhất, dự án có thể phá sản mà không cần lỗ quá nhiều. Phá sản = mất khả năng thanh toán, chỉ cần đến hạn mà không trả được nợ thì tức là phá sản.
Nguồn tiền để trả nợ gồm 3 nguồn: Lợi nhuận trước thuế + Khấu hao + Tiền mặt có sẵn. Thường thì Tiền mặt có sẵn tới từ vốn chủ sở hữu, và cũng ít ai giữ nhiều tiền mặt, nên ít khi người ta quan tâm đến khoản này, vì phải lấy Tiền mặt có sẵn để mà trả nợ thì coi như sắp mạt rệp rồi. Hai khoản có tính bền vững hơn trong trả nợ là Lợi nhuận trước thuế + Khấu hao. Chỉ cần Lợi nhuận trước thuế bị âm với mức âm lớn hơn khấu hao, thì DN sẽ cạn tiền và mất khả năng trả nợ trong trung và dài hạn.
Đối với dự án đường sắt, vay nợ rất lớn (60%), chỉ có 1 mình khấu hao làm sao mà đủ để trả lãi + gốc hàng năm. Cho nên chỉ cần Lợi nhuận hơi kém (chứ chưa cần lỗ), đã là mất khả năng trả nợ.
- Tiền đi đâu?
+ Dự án chủ yếu là đầu tư cơ sở vật chất, hình thành tài sản cố định. Lào chả sản xuất được đường tàu hay toa tàu, còn => tiền đi về TQ (hay cụ thể hơn là nhà thầu các gói thầu của DA).
+ Ngoài ra còn 1 số tiền linh tinh để giải phóng mặt bằng, di dời khu dân cư...
+ Ở phía ngược lại, cái công ty đường sắt liên doanh (joint venture) nắm giữ tài sản cố định (toa tàu, đường sắt, nhà ga...) có giá trị (theo sổ sách) ước chừng khoảng hơn 5tỷ, còn lại là tiền mặt đổ vào để đào tạo công nhân, trang trải chi phí điện nước, bảo trì, bảo dưỡng... tóm lại là vận hành.
Như vậy, cộng tổng số tiền mà tất cả các nhà thầu TQ nhận được, số tiền giải phóng mặt bằng, di dời khu dân cư (mà người dân nhận), số tiền mà cái joint-venture giữ lại => bảo toàn về tiền đúng bằng nguyên gốc ban đầu là ~6tỷ USD.
Edit: Bổ sung thêm cho rõ ý. Tiền thì luôn luôn bảo toàn, nhưng
giá trị thì không. Các VD của cụ là ví dụ về giá trị, nó không bảo toàn tí nào cả.
