TUYÊN BỐ CỦA CHÍNH QUYỀN MỸ VỀ NGUYÊN NHÂN TỰ KỶ
Trong cuộc họp báo vào ngày 22 tháng 9 năm 2025, Tổng thống Donald Trump và các quan chức y tế cấp cao đã phát biểu về những nguyên nhân và các hành động về chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Thông tin của buổi họp báo gây lo lắng, xôn xao không chỉ tại Mỹ mà còn tại Việt Nam. Bài này tôi tóm tắt lại thông tin chính từ hai báo lớn tại Mỹ là CNN và New York Times để mọi người nhìn thấy phần lớn câu chuyện, link của bài báo được để trong phần bình luận.
I. Về Thuốc Tylenol (Acetaminophen): Tuyên Bố Gần Với "Khẳng Định"
Chính quyền đã tiến hành một bước đi hành chính rõ ràng để khẳng định mối liên hệ giữa Tylenol và tự kỷ, biến đây thành tuyên bố chính thức và mạnh mẽ nhất của họ:
• Tuyên bố Cấp cao: Tổng thống Trump và Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. đã tuyên bố rằng việc sử dụng acetaminophen trong thai kỳ "có thể liên quan đến nguy cơ mắc chứng tự kỷ tăng cao đáng kể." Lời lẽ này, dù vẫn mang tính chất "liên quan" chứ không phải "nhân quả tuyệt đối," đã được đưa ra với giọng điệu quả quyết và gần như là khẳng định nguyên nhân trong bối cảnh chính trị.
• Hành động Hành chính: FDA, dưới sự chỉ đạo của chính quyền, đã ban hành một thông báo cho các bác sĩ và bắt đầu quy trình thay đổi nhãn an toàn cho acetaminophen. Đây là hành động có tính chất chính thức, cấp chính phủ, nhằm cảnh báo công chúng về một rủi ro tiềm tàng.
• Lời khuyên Cá nhân: Tổng thống Trump đã trực tiếp khuyên phụ nữ mang thai nên "chịu đựng" và "đừng dùng Tylenol" – một lời khuyên được giới y tế chủ đạo coi là nguy hiểm.
Tóm lại: Dù ngôn ngữ chính thức của FDA vẫn thận trọng, tuyên bố chính trị cấp cao về Tylenol được đưa ra và hành động như một lời khẳng định về mối liên hệ nguy hiểm.
II. Về Vắc-xin: "Khơi Lại" Tranh Cãi Thay Vì "Khẳng Định" Mới
Đối với vắc-xin, chính quyền không đưa ra một khẳng định mới về việc vắc-xin gây ra tự kỷ. Thay vào đó, họ đã sử dụng thông báo này để khơi lại và hợp pháp hóa một lý thuyết đã bị khoa học bác bỏ.
• Bộ trưởng Kennedy Jr., người đã từ lâu cổ súy cho lý thuyết này, đã lập luận rằng vắc-xin là "một phần nguyên nhân" gây ra sự gia tăng tự kỷ, mà không đưa ra bằng chứng mới.
• Tổng thống Trump khuếch đại quan điểm này, phê phán lịch tiêm chủng hiện tại là "nhồi nhét" quá nhiều vắc-xin vào trẻ em và cáo buộc các chính quyền trước cố tình "làm ngơ" trước rủi ro.
• Mục tiêu "Nghiên cứu": Quan trọng hơn, chính quyền cam kết chi hàng triệu đô la cho nghiên cứu các yếu tố môi trường, bao gồm cả việc điều tra lý thuyết về vắc-xin. Việc đưa một lý thuyết đã bị bác bỏ vào chương trình nghiên cứu chính thức của chính phủ đã làm gia tăng tính chính đáng (legitimacy) của nó trong mắt công chúng.
Tóm lại: Đối với vắc-xin, chính quyền không tạo ra một khẳng định chính thức mới như họ đã làm với Tylenol, mà là mượn uy tín của chính phủ để khuếch đại và làm sống lại một lý thuyết cũ đã được chứng minh là không có bằng chứng khoa học.
III. Điểm Đồng Thuận Khoa học: Vô Hiệu Hóa Lời Khẳng Định của Chính Quyền
Điểm mấu chốt là tất cả các tuyên bố "gần như khẳng định" của chính quyền về nguyên nhân môi trường đều đi ngược lại với sự đồng thuận khoa học:
1. Về Tylenol: Các tổ chức y tế hàng đầu đã bác bỏ tuyên bố về mối liên hệ nhân quả, khẳng định Tylenol vẫn là một trong những lựa chọn an toàn nhất.
2. Về Vắc-xin: Hàng chục nghiên cứu trong ba thập kỷ qua đã khẳng định không có mối liên hệ giữa vắc-xin và tự kỷ.
Sự đồng thuận trong cộng đồng khoa học là tự kỷ là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố di truyền và môi trường và không thể được quy kết chỉ bởi một nguyên nhân duy nhất như Tylenol hoặc vắc-xin.
(Hết thông tin về 2 bài báo)
Như vậy, vẫn chưa có bằng chứng khoa học thuyết phục về nguyên nhân gây tự kỷ được phát biểu trong buổi họp báo, đặc biệt là mối liên quan giữa vaccine và tự kỷ.
Bs Phạm Minh Triết
