Người Việt Nam ta hoàn toàn có thể chế tạo được máy bay hoặc các sản phẩm công nghệ khác.
Chuyến bay đầu tiên trên máy bay do người Việt Nam chế tạo năm 1935
Theo tài liệu lưu trữ ở Thư viện Quốc gia Việt Nam, ông Hồ Đắc Cung (1907-1984) được ghi nhận là người đầu tiên chế tạo máy bay tại Việt Nam và thực hiện thành công chuyến bay ngày 26/10/2035 tại sân bay Tân Sơn Nhất, đánh dấu cột mốc lịch sử trong lĩnh vực hàng không nước nhà. Chiếc máy bay do ông chế tạo mang tên độc đáo “Rận Trời 132” (Le Pou du Ciel 132).
Tràng An Báo, một tờ báo quốc ngữ xuất bản tại Huế, đã đưa tin tường thuật về ông Hồ Đắc Cung và chiếc máy bay của ông trong số báo 75 ra ngày 15/11/1935: "Có tin từ Sài Gòn ra nói rằng chiếc máy bay nhỏ kêu bằng “Rận Trời" của ông Hồ Đắc Cung đã do ông cầm máy, bay lên tại sân bay Tân Sơn Nhất trong một buổi trưa mới đây. Máy bay lên rất cao, khi lên khi xuống đều như ý. Cũng đã trải qua mấy lần sửa chữa mới được vậy. Lần đầu tiên, ông Cung đem thử tại sân bay Tân Sơn Nhất, chong chóng quay mà cất cánh không lên, vì sợi dây buộc cánh lúc lắc. Lần nữa vào ngày 26/10/1935, máy bay lên được, nhưng đương lên cao bỗng thình lình chúi đầu xuống làm ông Cung suýt nguy. Lần thứ ba mới bay được hoàn toàn.”
Chiếc máy bay "Rận Trời 132" không chỉ là minh chứng cho tài năng và óc sáng tạo của ông Hồ Đắc Cung, mà còn thể hiện tinh thần tiên phong trong việc ứng dụng khoa học và kỹ thuật vào thực tiễn tại Việt Nam vào đầu thế kỷ 20. Thành tựu này vẫn còn lưu dấu ấn đặc biệt trong lịch sử kỹ thuật hàng không Việt Nam.
Ông Hồ Đắc Cung, một kỹ sư tài năng, đã có quá trình học tập và làm việc đáng chú ý ở Pháp trước khi trở về Việt Nam để chế tạo chiếc máy bay đầu tiên của mình.
Được nhận học bổng sang Montellier (Pháp), ông được học nghề tại Trường Kỹ nghệ và Điện Lực (École d’Industriel et d’Électricité) ở Marseille rồi ra làm việc tại một cơ sở đường sắt.
Ông Hồ Đắc Cung sinh năm 1907 tại Huế, hồi nhỏ sống ở làng Ba Dừa, xã Long Trung, huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang cũ, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp. Ông Cung từng học tại Trường Nguyễn Phan Long ở Sài Gòn, sau đó sang Pháp học tại Trường Kỹ nghệ Điện học Montpellier và làm việc 2 năm tại một cơ sở đường sắt ở Marseille trước khi trở về nước. Kể từ khi trở về Sài Gòn, ông Cung đã làm việc tại hãng sửa chữa ô tô của ông Didier trong suốt 6 năm, nhưng niềm đam mê thực sự của ông là ngành hàng không.
Câu chuyện bắt đầu khi ông Cung tình cờ xem một bộ phim về kỹ sư người Pháp Henry Mignet, người đã chế tạo thành công loại máy bay nhỏ được gọi là "Rận Trời" (Pou du Ciel). Được truyền cảm hứng từ phát minh này, ông Cung quyết định tự mình chế tạo một chiếc máy bay mới, phỏng theo kiểu dáng của "Rận Trời".
Về nước, vốn say mê với thú bay, sau một lần mua vé để bay lượn trên bầu trời Sài Gòn bằng máy bay “Émeraude”, ông Hồ Đắc Cung quyết định sẽ thực hiện ước mơ bằng việc tự chế tạo một “Rận Trời”. Ông mua sách của Mignet để học hỏi và dự kiến chế tạo một máy bay thân gỗ, đạt vận tốc 120 km/giờ, đạt độ cao 3.000 m. Ông đã bán hết gia sản, nhưng vẫn còn thiếu nhiều tiền.
Do gặp khó khăn tài chính, chiếc máy bay mang tên "Rận Trời 132" của ông Cung đã hoàn thiện phần lớn, chỉ còn thiếu động cơ và bánh xe. Qua tờ Hà Thành Ngọ báo, ông vận động tài trợ mãi mới được…17 đồng bạc; ông gặp cả người thân đại gia “Công tử Bạc Liêu” vận động cũng không có kết quả…
Cuối cùng, ông Hồ Đắc Cung quyết định gửi thư trực tiếp lên Hoàng đế Bảo Đại để xin hỗ trợ. Trong thư, ông viết về ước mơ “một người Việt Nam làm được một cái máy bay để bay trên bầu trời Việt Nam”…
Theo nội dung được đăng trên Tràng An Báo số 25 (ngày 24/5/1935), ông Cung thừa nhận đã rất lo lắng rằng bức thư của mình có thể bị phớt lờ. Tuy nhiên, bất ngờ thay, ông nhận được tin từ Ngân hàng Đông Pháp tại Sài Gòn yêu cầu ông đến nhận một khoản tiền.
Khi đến ngân hàng, ông được trao một tờ giấy với vài dòng ngắn gọn, thông báo rằng Hoàng đế Bảo Đại đã phê duyệt và ban cho ông số tiền 300 đồng bạc để hỗ trợ dự án chế tạo máy bay. Niềm vui sướng của ông Cung được mô tả rất rõ: khoản tiền này, mà ông gọi là "kếch xù", đủ để sắm một động cơ của Hãng Poinssard nổi tiếng có công suất 25 mã lực nhập từ Pháp về Việt Nam, giúp dự án của ông tiến thêm một bước lớn.
Ông Hồ Đắc Cung cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với Hoàng đế Bảo Đại và dự định thực hiện một chuyến bay đặc biệt đến Huế để đích thân cảm tạ Hoàng đế ngay sau khi chiếc máy bay được lắp ráp hoàn chỉnh.
“Rận Trời 132” đã sẵn sàng cất cánh. Những cuộc bay thử đầu tiên được tổ chức từ tháng 10 và chuyến bay thành công được thực hiện ngày 26/10/2035 tại sân bay Tân Sơn Nhất.
Việc chế tạo của Hồ Đắc Cung còn được khích lệ bởi cuộc vận động thành lập “Ailes Tonkinois”, chi nhánh của Câu lạc bộ Hàng không Đông Dương để góp phần tổ chức các cuộc bay thử và công nhận kết quả. Theo tài liệu lịch sử ghi nhận thêm, vào ngày 3/12/1935, chiếc máy bay mang tên “Rận Trời 132” do ông Hồ Đắc Cung chế tạo cũng đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm thành công với sự chứng kiến của Giám đốc sân bay Tân Sơn Nhất, đại diện Câu lạc bộ Hàng không Nam Kỳ (l’Aréo-Club de Cochinchine) và phi công nổi tiếng Van den Born, Chủ tịch Câu lạc bộ Hàng không Nam Kỳ (Touring Chub d’Aérien de Cochinchine).
Cùng thử nghiệm với Hồ Đắc Cung trong ngày 3/12/1935 còn có một phi công Pháp là Testelin cũng cất cánh với “Rận Trời” của mình.
Báo Công Luận ở Sài Gòn, ngày 28-9-1936 còn cho biết ông Hồ Đắc Cung cũng là người Việt Nam đầu tiên thử nghiệm nhảy dù từ máy bay ở độ cao 600 m.
Vào năm 1936, trong một chuyến bay, ông Cung gặp tai nạn phải hạ cánh khẩn cấp trong rừng. Có lẽ vì sự cố này và vì không được tiếp tục hỗ trợ tài chính cho việc sửa chữa và cải tiến máy bay “Rận Trời” nên sau đó không ai còn nghe gì về nó nữa. Ông Cung chuyển sang làm công việc xây dựng nhà cửa. Sau đó, ông sang Pháp tiếp tục mở một công ty về kỹ thuật, rồi lại đến Tunisie ở Bắc Phi tham gia các dự án khoan dầu khí.
Trước khi qua đời vào năm 1984, ông Cung thường kể chuyện quê nhà, tổ tiên và nghề nghiệp cho hai con trai. Ngày 16/10/2024, hai người con trai ông Hồ Đắc Cung về Sài Gòn tìm lại những ký ức liên quan đến thân phụ. Người anh là kỹ sư Hồ Đắc Kinh, từng sống ở Sài Gòn đến năm 18 tuổi rồi theo cha qua Pháp, năm nay 93 tuổi mới về lại Việt Nam cùng em trai là kỹ sư Bernard Hodac, năm nay 67 tuổi. Mang trong mình hai dòng máu Việt - Pháp, ông Bernard Hodac lần đầu thăm Việt Nam, rất vui mừng khám phá nhiều điều hay lạ của quê cha đất tổ.
Ngày 26/10/2025, vào dịp kỷ niệm 90 năm chuyến bay lịch sử ngày 26/10/2035 tại sân bay Tân Sơn Nhất, ông Berand Hodac đến thăm và chụp hình tại sân bay Tân Sơn Nhất.
Theo FB Nguyễn
