Từ năm 2017, trước vấn nạn ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông, Hà Nội đã đặt ra lộ trình từng bước hạn chế hoạt động của xe máy ở một số khu vực và dừng hoạt động xe máy ở các quận vào năm 2030 (Nghị quyết số 04 được HĐND TP Hà Nội thông qua ngày 04/7/2017).
Ngày 12/7/2025, trong Chỉ thị 20 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Hà Nội triển khai các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, bảo đảm đến ngày 01/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) lưu thông trong vành đai 1.
Từ ngày 01/1/2028, ngoài cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu thì ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong vành đai 1 và 2; đến năm 2030 áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.
Trong những năm gần đây, xe điện (bao gồm cả xe máy điện, xe đạp điện và ô tô điện) được xem là biểu tượng của xu hướng “sống xanh”, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường, xe điện đang dần trở thành xu hướng di chuyển của tương lai.
Tuy nhiên, một số ý kiến hoài nghi đặt ra: xe điện có thật sự “sống xanh” ? Hay chỉ là thay ô nhiễm chỗ này bằng chỗ khác?
Chúng ta đều biết nhiên liệu hoá thạch ngày càng cạn kiệt là điều hiển nhiên vì khai thác mãi cũng sẽ phải hết. Tài nguyên không thể tái hồi phục được mà chỉ có mất đi. Trên thế giới cũng đang và đã thử nghiệm các phương tiện sử dụng nhiên liệu và năng lượng khác thay thế. Tại Việt Nam, hiện nay xe điện cũng trở thành xu hướng, định hướng tiêu dùng, sử dụng cho việc di chuyển hàng ngày.
1. Lợi ích môi trường của xe điện:
Xe điện có một số ưu điểm rõ ràng về mặt môi trường so với xe chạy xăng hoặc diesel:
- Không phát thải trực tiếp: Xe điện khi vận hành hầu như không thải khí CO₂, NOx hay bụi mịn ra môi trường. Xe điện không tạo ra khí thải từ ống xả, giúp giảm ô nhiễm không khí ở các đô thị đông đúc. Theo một nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), xe điện có thể giảm tới 50-70% lượng CO2 phát thải trong suốt vòng đời so với xe động cơ đốt trong, nếu sử dụng điện từ các nguồn năng lượng tái tạo.
- Tiềm năng sử dụng năng lượng tái tạo: Nếu lưới điện được cung cấp bởi năng lượng tái tạo (như gió, mặt trời, thủy điện), xe điện có thể gần như không tạo ra khí thải carbon trong quá trình vận hành.
- Hiệu suất sử dụng năng lượng (energy efficiency) cao hơn: Một trong những yếu tố được đánh giá cao của các dòng xe điện đó chính là hiệu suất sử dụng năng lượng. Động cơ điện chuyển đổi năng lượng hiệu quả hơn nhiều so với động cơ đốt trong. Trong khi xe xăng chỉ đạt hiệu suất khoảng 20-30%, xe điện có thể đạt tới >90%.
(Bảng trên là so sánh giữa 4 dòng xe với nhau. Trong đó từ trái sang phải là xe điện dùng pin, xe điện dùng hydro, xe chạy diesel và cuối cùng là xe xăng)
Hiệu quả sử dụng năng lượng của xe điện chạy pin hiện tại là phương án tối ưu nhất để giữ môi trường sạch và cũng là tiết kiệm nhiên liệu nhất.
2. Tái chế và tái sử dụng pin – lời giải cho lo ngại lớn nhất:
Một trong những “nút thắt” môi trường của xe điện là pin. Tuy nhiên, pin sau khi không còn phù hợp cho xe vẫn có thể dùng cho mục đích khác, ví dụ lưu trữ năng lượng (trạm điện mặt trời, điện gió).
Ngành công nghiệp pin đang chuyển hướng sang các công nghệ pin thể rắn, pin natri-ion ít phụ thuộc nguyên liệu hiếm.
Chính sách toàn cầu ngày càng siết chặt: EU đã thông qua luật yêu cầu tỷ lệ tái chế bắt buộc với lithium, cobalt và niken trong pin xe điện.
Điều này đảm bảo pin xe điện sẽ ngày càng “xanh” hơn theo thời gian.
Xe điện có tiềm năng trở thành một giải pháp “sống xanh” nếu được kết hợp với năng lượng tái tạo và các tiến bộ trong công nghệ pin cũng như tái chế. Để xe điện thực sự bền vững, cần có sự phối hợp toàn diện từ chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng trong việc xây dựng một hệ sinh thái giao thông xanh hơn.
Việc lựa chọn xe điện hay xe xăng không chỉ phụ thuộc vào yếu tố môi trường mà còn dựa vào thói quen sử dụng, cơ sở hạ tầng địa phương và nguồn điện. Xe điện không phải là phương án giải quyết mọi vấn đề môi trường, nhưng chúng là một bước tiến quan trọng nếu được triển khai đúng cách.
