TRUNG QUỐC SỬA CẦU CHO...MỸ
Trong nhiều năm, người Mỹ luôn tự hào rằng họ làm chủ mọi đỉnh cao công nghệ hạ tầng. Nhưng đến khi đụng vào thực tế sửa chữa cây cầu Alexander Hamilton ở New York, người ta nhận ra một nghịch lý: nền kinh tế số một thế giới lại không còn đủ năng lực công nghiệp cơ bản để sửa những cây cầu thép do chính họ xây dựng từ nửa thế kỷ trước. Và từ đây, vai trò của Trung Quốc bước vào — không phải bằng lời hô khẩu hiệu, mà bằng những cấu kiện thép chính xác gần như tuyệt đối, mang đến từ bờ bên kia Thái Bình Dương.
Ngay từ vòng thẩm định hồ sơ, chính quyền New York phải thừa nhận một thực tế phũ phàng: công nghiệp kết cấu thép nặng của Mỹ đã co hẹp đến mức không còn nhà máy nào đáp ứng khối lượng, tốc độ và độ chính xác theo yêu cầu dự án. Các doanh nghiệp Mỹ làm được nhưng quá chậm, quá đắt, và không bảo đảm tiến độ theo quy định liên bang.
Trong khi đó, các nhà máy Trung Quốc—vốn đã quen với những dự án cầu, cảng biển, giàn thép khổng lồ trên quy mô quốc gia—lại đưa ra đề xuất vừa nhanh vừa rẻ. Nhưng sự lựa chọn này không hề dễ dàng: nó bị phản đối bởi nghiệp đoàn, bị nghi ngờ bởi chính trị gia, và thậm chí bị soi mói về “an ninh quốc gia”. Sau hàng loạt cuộc điều trần, New York quyết định chọn hướng thực dụng: chất lượng và tiến độ đặt lên trên tất cả.
Thế nhưng, ký hợp đồng chỉ là bước mở đầu. Chặng đường thực hiện mới là thử thách thực sự.
Người Mỹ quen làm theo chuẩn AASHTO, theo các quy trình kỹ thuật cực kỳ chi tiết. Còn phía Trung Quốc vốn làm theo tiêu chuẩn quốc gia GB và theo thói quen sản xuất của từng tập đoàn lớn. Khi bắt đầu hàn những tấm thép đầu tiên, khác biệt tiêu chuẩn lập tức bộc lộ: chỗ thì dung sai không đúng cách tính của Mỹ, chỗ thì quy tắc siêu âm kiểm tra mối hàn bị hiểu khác nhau, chỗ thì vật liệu phải có chứng nhận theo chuỗi cung ứng Mỹ.
Những cuộc họp kỹ thuật kéo dài suốt ngày đêm. Sau cùng, ZPMC—nhà máy chế tạo chính—phải dành hẳn một dây chuyền độc lập, coi như “nhà máy trong nhà máy”, để sản xuất theo yêu cầu của Mỹ. Kỹ sư Mỹ ở lại Trung Quốc nhiều tháng, đi kiểm tra từng mối hàn dưới kính lúp. Tài liệu phải chỉnh sửa hàng nghìn điểm. Có lúc tưởng như tiến độ sụp đổ.
Nhưng điều đáng nói là: Trung Quốc chấp nhận chơi theo luật của Mỹ, và cuối cùng làm tốt hơn mức Mỹ kỳ vọng.
Cấu kiện được đóng gói, đánh số, bảo quản, rồi đưa lên những con tàu hàng khổng lồ vượt Thái Bình Dương. Khi cập cảng New York, cứ mỗi đêm—khi đường cao tốc I-95 giảm tải—những đoạn thép mới được đưa vào thay thế. Tất cả phải diễn ra dưới 6 giờ, không được phép sai lệch hơn vài milimét. Mọi rủi ro đều đè lên kỹ sư. Nhưng cây cầu vẫn đứng vững, vẫn thông xe, vẫn đúng tiến độ.
Đó là lúc người Mỹ phải thừa nhận: năng lực chế tạo của Trung Quốc không chỉ là “giá rẻ”, mà là “tốc độ + độ chính xác + quy mô công nghiệp” mà bản thân họ đã không còn. Đằng sau những tấm thép ấy là một nền công nghiệp với hàng ngàn nhà máy thép, hàng chục ngàn kỹ sư cơ khí, một hệ thống giáo dục kỹ thuật khổng lồ mà Mỹ đã lơ là suốt 30 năm, vì mải mê chuyển sản xuất sang nước ngoài.
Khi dự án hoàn thành, cầu Alexander Hamilton không chỉ được nâng cấp về mặt kỹ thuật, mà còn trở thành một biểu tượng của một thực tế mới: trong thế kỷ 21, Mỹ vẫn có thể là nước dẫn đầu về công nghệ, nhưng lại phải trông cậy vào năng lực công nghiệp nặng của Trung Quốc. Một ví dụ sống động cho bài toán toàn cầu hóa: nước mạnh về ý tưởng thường phải hợp tác với nước mạnh về sản xuất.
Dễ hiểu vì sao dự án này gây tranh cãi. Bên ủng hộ coi đây là minh chứng cho hiệu quả của hợp tác quốc tế. Bên phản đối coi nó là dấu hiệu Mỹ đánh mất vị thế công nghiệp. Nhưng từ góc nhìn kỹ thuật thuần túy, kết luận lại rất đơn giản: khi deadlines dí sát gáy, khi tiêu chuẩn phải tuyệt đối, khi tài chính không cho phép phung phí, thì chỉ còn năng lực thật mới quyết định ai được chọn.
Và trong câu chuyện cầu Alexander Hamilton, năng lực thật lúc đó lại nằm ở Trung Quốc.
Dự án kết thúc trong im lặng, nhưng nó để lại một lời nhắc quan trọng: quốc gia nào giữ được nền công nghiệp chế tạo mạnh thì quốc gia đó có tiếng nói lớn trong trật tự kinh tế toàn cầu. Khi cần sửa một cây cầu, bạn sẽ tìm đến nơi nào có thể làm được việc. Không phải nơi nói hay, cũng không phải nơi giàu nhất, mà là nơi thực sự có năng lực công nghiệp.
Ở thời đại mà mọi thứ từ chip 3 nm đến cầu thép 3000 tấn đều là nguồn lực chiến lược, bài học từ cây cầu Alexander Hamilton chính là: sức mạnh quốc gia bắt đầu từ nhà máy, chứ không phải từ khẩu hiệu.
TB: Vụ Cát Linh- Hà Đông - Đội vốn hay không là do năng lực quản lý chứ không phải do nhà thầu Trung Quốc: Năng lực quản lý kém, không có quy trình nghiệm thu chặt chẽ, không dám ký, để dự án Trung Quốc kéo dài, đội vốn vì không nghiệm thu.
View attachment 9410859
(Lý Thanh Hà)
