[CCCĐ] Hành trình vòng quanh thế giới: Trung Quốc, 28 ngày đêm

[hieutcnd]

DSC06921 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06922 by Hieu Tran, on Flickr

Khu vực hoàng thành phục dựng nhưng có vẻ rất ít khách vì hai hôm nhà mình đi qua đều thấy rào sắt

DSC06923 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06924 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

DSC06925 by Hieu Tran, on Flickr

Cửu Long Bích (Nine Dragon Screen), được xây dựng vào năm 1392, đầu thời Minh với mục đích làm bức bình phong hoàng gia trước phủ của hoàng tử Chu Quý, con trai thứ 13 của Hoàng đế Minh Thái Tổ. Cửu Long Bích Đại Đồng là bức tường chạm khắc rồng bằng gốm sứ lớn nhất và cổ nhất hiện còn tồn tại ở Trung Quốc. Mình đi sớm nên chỗ này chưa mở cửa cho vào, chỉ đứng ở ngoài chụp qua hàng rào sắt

DSC06926 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06927 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06928 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

DSC06930 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06948 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06949 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

DSC06950 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06951 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06952 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06953 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Cổng thành phía Đông

DSC06954 by Hieu Tran, on Flickr

Phía ngoài thành là con hào

DSC06955 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06956 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06957 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Về lại khách sạn, bước lên sảnh thầng hai thấy tiếng chim kêu inh tỏi, hóa ra chủ khách sạn nuôi rất nhiều chim và công. Chắc sáng sớm thì thả bon nó ra chơi

PXL_20250605_233801606 (1) by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250605_132458474.MP by Hieu Tran, on Flickr

Trả phòng, nhà mình bắt taxi ra lại bến tàu Đại Đồng để bắt tàu đi Bình Dao lúc 8:30 sáng. Đi chừng 1,5 tiếng thì đến Bình Dao.

Đến ga Bình Dao, hai vợ chồng chủ khách sạn, mỗi người lái một xe ra đón khách du lịch. Chứng tỏ khách sạn nhà mình ở kinh doanh khá tốt. Do khách sạn nằm trong khu thành cổ, vậy xe ô tô không được vào. Vì thế phải đổi xe, chuyển sang đi xe điện để về khách sạn

PXL_20250606_033925212.MP by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_034014724 by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_034536257 by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_034543857.MP by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Khách sạn nhà mình kiểu như một dinh thự thời cổ, sau được cải tạo thành khách sạn, tuy nhiên phòng ốc vẫn giũ nguyên nét cổ, rất xinh xắn

_DSF1210 by Hieu Tran, on Flickr

Các bình dấm được bày bán trong khách sạn.

_DSF1211 by Hieu Tran, on Flickr

Bình Dao cùng với toàn tỉnh Sơn Tây nổi tiếng là cái nôi của giấm truyền thống Trung Quốc, đặc biệt là loại “giấm gạo Sơn Tây” ( Shanxi Mature Vinegar).
Người dân Bình Dao đã biết làm giấm từ hơn 2.000 năm trước, nhưng nghề này thực sự hưng thịnh vào thời Đường – Tống và đạt đỉnh cao dưới thời Minh – Thanh. Do vị trí Bình Dao nằm trong trung tâm nông nghiệp giàu gạo, kê, cao lương, và nguồn nước khoáng đặc trưng, giấm ở đây có hương vị chua thanh, dịu và giàu dưỡng chất, nổi tiếng khắp Trung Hoa.

_DSF1212 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1214 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1215 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Cả nhà nhận phòng, lấy điện thoại ra để tìm quán ăn thì mới phát hiện ra là để quên một chiếc điện thoại ở trên tàu. Chắc là do lúc ngồi trên tàu lấy điện thoại ra xem sau đó để vào cái hốc phía trước mà quên không mang theo. Vội vàng chạy xuống dưới lễ tân khách sạn nhờ em bé khách sạn gọi điện đến công ty phụ trách tầu. Phải lôi hết vé và hộ chiếu ra hỏi mã số chuyến tàu và số ghế ngồi. Phía phụ trách tầu họ nhận cuộc gọi và nói sẽ gọi lại.

Do trời khá là nắng nên chỉ có hai bố con đi ăn trưa, còn lại mẹ và em ở nhà nghỉ rồi hai bố mà cơm về cho ăn.

Khác với Đại Đồng, phố cổ Bình Dao thực sự là cổ, và gần như giữ được nguyên bản bởi vậy đi ở đây thấy rõ được cái hồn và hơi thở của phố cổ do người dân bản địa gốc sinh sống ở đây qua bao đời

DSC06958 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06959 by Hieu Tran, on Flickr

Nhà cửa, mái ngói, bức tường nhuốm màu thời gian

DSC06960 by Hieu Tran, on Flickr

Hôm nay cũng rất nắng và nóng

DSC06961 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

DSC06962 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06963 by Hieu Tran, on Flickr

Đi dạo ở phố cổ Bình Dao không mất tiền, tuy nhiên để tham quan mấy diểm tham quan chính thì bạn phải mua theo gói.

Tháp city tower, nằm ở trục trên phố Ming-Qing street (Phố nhà Minh và Nhà Thanh), tuy nhiên người dân hay gọi là phố Nam (South Street)

DSC06964 by Hieu Tran, on Flickr

DSC06967 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Các nhà hàng với những người lễ tân, phục vụ hầu hết đầu mặc quần áo cổ trang, nhìn rất có không khí

DSC06965 by Hieu Tran, on Flickr

Đến Bình Dao thì tất nhien phải làm chai bia Bình Dao

PXL_20250606_052348829.PORTRAIT.ORIGINAL (1) by Hieu Tran, on Flickr

Đồ ăn cũng ở mức bình dân

PXL_20250606_052407383 (1) by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Về đến cổng khách sạn, em bé lễ tân khoe là họ tìm thấy được điện thoại của mày rồi nhưng mày phải quay lại ga Bình dao để lấy. Đợi một lúc cho bé con ngủ dậy, vợ bắt taxi quay lại ga Bình Dao để lấy điện thoại, còn ba bố con thì đi ra phố cổ chơi và đợi mẹ quay lại.

Phố Minh – Thanh (Ming-Qing Street) được coi là “trái tim” của cổ trấn, mang trong mình lịch sử thương nghiệp và văn hóa rực rỡ kéo dài hàng trăm năm. Thời nhà Minh (1368–1644) con phố bắt đầu hình thành với vai trò là trục giao thương chính của trấn Bình Dao. Vị trí thuận lợi, nằm trên các tuyến đường thương mại quan trọng, giúp nơi đây nhanh chóng trở thành trung tâm buôn bán sầm uất. Nhiều cửa hiệu, tiệm thuốc, tiệm vải, và cửa hàng thủ công xuất hiện từ giai đoạn này. Thời nhà Thanh (1644–1911): Đây là giai đoạn cực thịnh của phố. Bình Dao nổi tiếng khắp Trung Quốc như một “phố Wall” cổ đại nhờ sự ra đời của phiếu hiệu Rishengchang – ngân hàng đầu tiên của Trung Quốc. Các hiệu ngân hàng, tiệm cầm đồ, cửa hiệu buôn tơ lụa, trà, và dược liệu mọc lên san sát, khiến phố Minh – Thanh trở thành trung tâm tài chính – thương mại bậc nhất miền Bắc Trung Quốc. Thế kỷ XIX, Bình Dao có tới hàng chục ngân hàng, chi nhánh trải rộng khắp Trung Hoa và thậm chí vươn ra quốc tế. Hoạt động thương mại sôi động đưa phố Minh – Thanh trở thành “đại lộ phồn hoa” của thời bấy giờ, nơi quy tụ thương nhân khắp nơi tụ hội. Thế kỷ XX, với sự thay đổi của thời cuộc và hệ thống ngân hàng hiện đại, vai trò thương mại của Bình Dao suy giảm. Tuy nhiên, nhờ bảo tồn tốt, con phố Minh – Thanh vẫn giữ được kiến trúc, không khí và hồn cốt cổ xưa.

_DSF1216 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1217 by Hieu Tran, on Flickr

Cửa hàng bán đồ cổ

_DSF1218 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1233 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Phần lớn các căn nhà ở đây được xây dựng bằng gạch và gỗ, theo lối tứ hợp viện (siheyuan) – kiểu nhà có sân trong, bốn phía là các dãy nhà quây kín. Cách bố trí này không chỉ mang tính phong thủy, mà còn giúp tạo không gian yên tĩnh, tránh bụi và ồn ào của đường phố. Mái nhà thường lợp ngói xám, uốn cong ở bốn góc, vừa mang tính thẩm mỹ, vừa giúp thoát nước mưa tốt. Trên bờ mái hay đầu đao thường có chạm khắc hình linh thú để trấn trạch, trừ tà. Mặt tiền nhiều căn nhà có cửa gỗ dày, được chạm trổ tinh xảo với các họa tiết long, lân, hoa lá hay chữ Hán mang ý nghĩa cát tường. Gam màu chủ đạo là nâu gỗ, xám đá, kết hợp với sắc đỏ ở cột, hoành phi, câu đối trước cửa, tạo nên vẻ trầm mặc nhưng vẫn sinh động. Nhiều ngôi nhà ở phố Minh – Thanh vừa là nơi ở, vừa là cửa hiệu buôn bán. Phần mặt tiền hướng ra phố mở thành cửa hàng, phía trong là sân và khu sinh hoạt gia đình. Điều này phản ánh rõ nét đời sống thương nghiệp sầm uất của Bình Dao thời xưa.

_DSF1219 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1220 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1221 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1222 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Đi dọc phố Minh – Thanh, cảm nhận được bầu không khí cổ kính, những con hẻm lát đá xanh, đèn lồng đỏ treo cao, và hàng trăm ngôi nhà cổ nối tiếp nhau, gợi lại hình ảnh của một cổ trấn phồn thịnh trong quá khứ.

_DSF1223 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1224 by Hieu Tran, on Flickr

Chỗ này là ngân hàng đầu tiên ở Trung Quốc (Rishengchang), tuy nhiên ba bố con phải đợi mẹ quay lại mới vào

_DSF1225 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1226 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

_DSF1228 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1229 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1230 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1231 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

_DSF1234 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1235 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1236 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1237 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Tranh thủ đi mua vé trọn gói thăm các điểm chính ở phố cổ, giá vé trọn gói là 125 tệ/người, trẻ em giảm 1/2. Vé có thể dùng trong 3 ngày để tham quan hơn 20 địa điểm nổi bật như: Tường cổ (City Wall), Rishengchang Exchange Shop (ngân hàng đầu tiên), Dinh phủ huyện, đền Thành Hoàng, đền Khổng Tử ..., mỗi nơi được phép vào 1 lần.

Trước khi tiền giấy được sử dụng phổ biến, và trước khi hệ thống ngân hàng hiện đại xuất hiện, Trung Quốc sử dụng nhiều loại tiền tệ khác nhau, bao gồm tiền đồng và bạc. Tuy nhiên, từ thời nhà Minh (1368–1644), do tình trạng lạm phát và bất ổn của tiền giấy, bạc đã trở thành đơn vị thanh toán chính trong nền kinh tế. Người dân phải mang bạc theo người, và phải cân đo, kiểm nghiệm trong từng giao dịch. Đối với những thương nhân đường dài, ho phải có xe ngựa để chở và phải thuê cả bảo vệ đi dùng vì bạc nặng và dễ bị cướp bóc. Thời kỳ này xuất hiện tiêu cục, tức các công ty chuyên cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa và tiền bạc đường dài. Người chịu trách nhiệm gọi là tiêu sư những tay võ nghệ cao cường, đi theo đoàn bảo vệ bạc. Việc vận chuyển bằng hình thức này kéo theo chi phí cao do phải chi trả cho các tiêu cục và ngoài ra cũng vẫn thường xuyên xảy ra cướp bóc. Them nữa bạc được đúc và lưu thông không theo chuẩn nhà nước, nên dễ dẫn đến tranh chấp, gian lận về chất lượng hoặc trọng lượng bạc

Chính những bất tiện và rủi ro khi thanh toán bằng bạc đã thúc đẩy sự ra đời của các hình thức tín dụng và ngân phiếu tư nhân, đặc biệt là tại Bình Dao – một trung tâm thương mại và vận tải lớn lúc bấy giờ. Để thay thế cho việc vận chuyển bạc thỏi trong các giao dịch đường dài, các thương nhân Bình Dao bắt đầu sử dụng phiếu tín dụng, được gọi là “phiếu phiêu”– tiền thân của ngân hàng hiện đại Trung Quốc. Các "phiếu phiêu" cho phép người gửi bạc ở một nơi và rút bạc tại một nơi khác mà không cần vận chuyển. Ngân hàng đầu tiên theo mô hình này là Nhật Thăng Ký (nghĩa là mặt trời thịnj vượng), được thành lập vào năm 1823 ở Bình Dao – đánh dấu bước chuyển mình từ thanh toán bạc sang hệ thống ngân hàng cổ truyền.

Nơi này là Nhật Thăng Ký khi xưa

_DSF1239 by Hieu Tran, on Flickr

Sảnh giao dịch (tiền viện): nơi khách hàng làm thủ tục gửi/rút.

_DSF1240 by Hieu Tran, on Flickr

Những nén bạc và tiền cổ

_DSF1241 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1242 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Tiền thân của Nhật Thăng Ký là cửa hàng bột màu "Tây Ngư Thành", tọa lạc trên phố Tây của thành phố. Ngành công nghiệp bột màu của Bình Dao, trải dài hơn 250 năm từ thời nhà Minh đến thời Gia Khánh của nhà Thanh, đã mở rộng từ Bình Dao đến nhiều địa điểm khác nhau, bao gồm các thương cảng lớn trên khắp Trung Quốc. Sự phát triển của thương mại quốc tế và nội địa từ nửa cuối triều đại Càn Long đến thời Gia Khánh đã dẫn đến sự gia tăng lượng tiền tệ lưu thông giữa các thành phố. Phương thức thanh toán truyền thống bằng vận chuyển tiền mặt tốn thời gian, chi phí cao và cực kỳ không an toàn. Các thương nhân rất cần một phương thức thanh toán mới, và ngành đổi tiền giấy đã ra đời.

Người sáng lập Nhật Thăng Ký là Lê Đại Toàn (Lei Lü Tai) – một thương nhân giàu kinh nghiệm của Sơn Tây. Ông vốn là một quản lý (tổng quản) của hiệu buôn nhuộm Xiyucheng Dye House. Nhận thấy việc vận chuyển bạc bằng xe ngựa vừa nguy hiểm vừa tốn kém, ông đã nảy ra ý tưởng dùng phiếu tín dụng (ngân phiếu) để thay thế cho bạc thật. Khách hàng có thể gửi bạc ở một chi nhánh, rồi nhận giấy chứng nhận, sau đó đến chi nhánh khác để đổi lại bạc tương ứng.
Năm 1823, nhờ sự hậu thuẫn tài chính của chủ hiệu Xiyucheng, Lý Đại Toàn đã sáng lập ngân hàng Nhật Thăng Ký (Rishengchang ) tại Bình Dao. Đây là phiếu hiệu đầu tiên ở Trung Quốc, hoạt động tương tự ngân hàng hiện đại, với các chức năng: giữ hộ bạc, phát hành ngân phiếu, chuyển tiền, tín dụng. Rishengchang nhanh chóng mở rộng ra toàn Trung Quốc và thậm chí sang cả Nhật Bản, Nga, Singapore, đưa Bình Dao trở thành trung tâm tài chính bậc nhất thời Thanh.

PXL_20250606_083116285.MP by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1243 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1244 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1248 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

_DSF1249 by Hieu Tran, on Flickr

Trung viện: nơi xử lý phiếu hối phiếu, tính toán sổ sách. Thương nhân mang bạc (thường là thỏi bạc, đồng bạc trắng) đến gửi ở trụ sở hoặc chi nhánh của Rishengchang. Ngân hàng cân đo, giám định chất lượng bạc rồi ghi sổ. Người gửi sau đó nhận được một tờ ngân phiếu trên đó ghi rõ số tiền bạc đã gửi, dấu hiệu bảo mật và tên chi nhánh có thể rút tiền. Tờ phiếu này có giá trị như “giấy chứng nhận tiền gửi”, thay cho việc mang bạc thật đi đường dài. Khi đến thành phố khác, thương nhân chỉ cần xuất trình ngân phiếu tại chi nhánh Rishengchang ở địa phương đó. Nhân viên sẽ kiểm tra, đối chiếu mật mã, sau đó trả đúng số bạc đã gửi.


_DSF1250 by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_082522029 by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_082948671.MP by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_083236135 by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

Ngân phiếu của hệ thống Rishengchang và các phiếu hiệu khác ở Bình Dao thế kỷ XIX không chỉ đơn thuần là “tờ giấy đổi bạc” mà còn có nhiều dấu hiệu bảo mật tinh vi để tránh làm giả. Đây được coi là những kỹ thuật chống giả tiền giấy sơ khai của Trung Quốc.
Mỗi tờ ngân phiếu đều có chữ ký tay của quản lý hoặc thủ quỹ. Đóng con dấu son (ấn chương) của phiếu hiệu, thường khắc sâu, nét mảnh, khó làm giả. Một số phiếu còn dùng nhiều con dấu chồng lên nhau để tăng độ khó giả mạo.
Phiếu hiệu thường ghi mã số, ký hiệu đặc biệt mà chỉ chi nhánh gửi và chi nhánh nhận mới hiểu. Ví dụ: sử dụng mật ngữ thương hội Sơn Tây, ký hiệu thay thế số tiền, hoặc chữ viết tắt của nhân viên kiểm soát. Khi khách mang ngân phiếu đến đổi bạc, nhân viên chi nhánh sẽ đối chiếu mật mã với sổ sách trung tâm để xác minh.
Ngân phiếu thường được viết trên giấy thủ công đặc biệt, có hoa văn chìm hoặc chất liệu khó sao chép. Nét chữ viết tay của nhân viên kế toán cũng trở thành một loại “chữ ký bảo mật”. Một số nơi áp dụng cách cắt xén góc tờ phiếu hoặc chấm những dấu nhỏ khó thấy, đóng vai trò như watermark. Chỉ có người trong cuộc mới biết cách kiểm chứng. Khi ngân phiếu được phát hành, thông tin sẽ được ghi song song ở sổ sách chi nhánh phát hành và sổ sách chi nhánh thanh toán. Nhờ vậy, nếu có kẻ làm giả phiếu, khi so sánh dữ liệu giữa hai bên sẽ lập tức phát hiện.

Một số mật mã được dùng ở ngân hàng

PXL_20250606_085300327 by Hieu Tran, on Flickr

PXL_20250606_085311953 by Hieu Tran, on Flickr

Ví dụ về ngân phiếu (ChatGPT)

ChatGPT Image Aug 30, 2025, 04_52_32 PM by Hieu Tran, on Flickr

 

[hieutcnd]

_DSF1252 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1253 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1254 by Hieu Tran, on Flickr

_DSF1255 by Hieu Tran, on Flickr