Vấn đề ở đây là, với những công nghệ mới, Mỹ sẽ tự chủ được nguồn cung đất hiếm cho nhu cầu nội địa, đồng thời chia sẻ công nghệ tái chế cho Nhật Bản và châu Âu. Điều này khác biệt hoàn toàn so với Trung Quốc - nơi vừa có nhu cầu tiêu thụ đất hiếm khổng lồ để phục vụ sản xuất hàng hóa xuất khẩu toàn cầu, vừa khai thác lượng lớn để xuất khẩu trực tiếp.Bài viết này có những điểm đúng nhưng cũng có nhiều điểm sai. Ví dụ
1) Những điểm chưa đúng hoặc vẫn còn thiếu cơ sở khoa học kiểm chứng để có thể đưa ra kết luận (tài liệu tham khảo để phía dưới)
- "Hiệu suất Nd, Dy, Pr 98–99%": Thực ra chưa thấy công bố khoa học hoặc thông cáo chính thức nào nêu con số này cho FJH-clor hóa ở nam châm phế; số liệu Rice công bố là ">90% hiệu suất & độ tinh khiết", không phải 98–99%.
- "Giá < 1 USD/kg, rẻ hơn 10 lần": Rice chỉ nêu giảm 54% chi phí vận hành trong phân tích TEA; không có mức giá tuyệt đối <1 USD/kg.
- "Pilot 10 kg/giờ tại Houston do Rice + ORNL, DOE CMI đồng tài trợ": không tìm thấy nguồn xác nhận. Tài liệu gần nhất nói về Flash Metals USA (được Rice cấp phép) và Metallium (ASX: MTM) có demo 1 tấn/ngày tại Houston, dry-commissioning mục tiêu 12/2025; không nêu ORNL/CMI đồng tài trợ cho pilot 10 kg/h.
- "American Rare Earths Inc. (AREI), niêm yết Nasdaq: ARRX, được DOE chỉ định dẫn dắt thương mại hóa FJH": không có nguồn. "American Rare Earths" hiện lên OTC: ARRNF / ASX: ARR, tập trung thăm dò mỏ (Halleck Creek, La Paz), không phải đơn vị chủ lực FJH; còn thương mại hóa FJH tại Mỹ thấy nhắc Flash Metals USA và Metallium.
- "Sẽ chuyển giao FJH cho Mitsubishi Chemical, BASF, Lynas cuối 2026": không có thông cáo/hợp đồng công khai xác nhận. (Lynas có dự án HREE ở Texas được DoD hỗ trợ, nhưng đó là tách chiết truyền thống, không phải FJH cấp phép từ Rice.)
- "Mỹ là số 1 về tái chế nam châm": khó khẳng định. Mỹ có Noveon, và các dự án FJH/flash đang tăng tốc; nhưng châu Âu có HyProMag (HPMS) đã vận hành/pilot quy mô lớn và mở rộng ở Anh-Đức-Mỹ-Nhật. Nói “số 1” hiện chưa có thước đo đồng thuận.
2) Còn đây là những thứ đúng hay ít nhất là có cơ sở
- FJH (Flash Joule Heating) của Rice là bước tiến lớn cho tái chế nam châm: quy trình "một bước – vài giây", giảm ~87% năng lượng và giảm ~54% chi phí vận hành so với thủy luyện; thí nghiệm cho độ tinh khiết & hiệu suất thu hồi >90% trong một bước. Rice cho biết IP đã cấp phép cho Flash Metals USA, dự kiến "vào sản xuất" từ quý I/2026.
- Trung Quốc chi phối gần như toàn bộ chuỗi: ~85–92% công suất tinh luyện và ~90–94% sản lượng nam châm NdFeB toàn cầu (tùy nguồn), nên đúng là họ nắm “cửa trên” ở khâu tinh chế/nam châm.
- Mỹ bắt đầu có sản xuất/tái chế nam châm thương mại: Noveon Magnetics (Texas) đã ký off-take 5 năm với Nidec và có thỏa thuận cung ứng với GM năm 2025 — cho thấy năng lực trong nước đang hình thành.
Đánh giá:
Như vậy, tái chế nam châm và thành tựu FJH của Mỹ là có, nhưng thành tựu chuyển hoá ra thực tế thế nào, sức cạnh tranh với Trung Quốc ra sao thì chỉ có thời gian mới trả lời. Vả lại, Trung Quốc cũng vẫn tiếp tục phát triển công nghệ tái chế nam châm nói riêng và tinh chế đất hiếm nói chung của mình, chứ họ cũng không đứng yên
Đây là một số thành tựu gần đây của Trung Quốc
- Năng lực tái chế từ phế nam châm tăng nhanh: theo Argus, công suất tái chế REO từ phế NdFeB của Trung Quốc đã vượt 80.000 tấn/năm (2024), dự báo 100.000 tấn/năm (2025), với ~40 nhà máy vận hành.
- Chuẩn hóa quy trình tái chế: Trung Quốc vừa ban hành GB/T 46213-2025 – “Kỹ thuật tái chế tái sản xuất phế nam châm Nd-Fe-B dạng kết dính”, công bố 29/08/2025, hiệu lực 01/03/2026; do SAC/TC229 (Uỷ ban tiêu chuẩn hoá về đất hiếm) chủ trì, có sự tham gia của Baotou Rare Earth Research Institute và nhiều doanh nghiệp nam châm lớn. Đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy họ đang chuẩn hoá và mở rộng công nghiệp tái chế.
- R&D quy mô lớn ngay tại "thủ phủ" Baotou: nhóm bề mặt của Baotou Rare Earth Research Institute công bố dây chuyền thí điểm khuếch tán biên hạt (GBD) giúp giảm 30–70% nhu cầu Dy/Tb (HREE) mà vẫn đạt cấp 50UH/52SH — vừa tiết kiệm HREE, vừa thuận lợi cho vòng kín tái chế.
- Xiết quản trị và giữ công nghệ trong nước: 2025 Trung Quốc kích hoạt hệ thống theo dõi quốc gia cho ngành nam châm và mở rộng kiểm soát xuất khẩu sang cả công nghệ chế biến/tái chế — điều này vừa củng cố chuỗi cung ứng nội địa, vừa hạn chế rò rỉ know-how.
- Vị thế sản xuất nam châm vẫn áp đảo: IEA ghi nhận Trung Quốc chiếm phần lớn sản lượng nam châm NdFeB toàn cầu năm 2024, tạo sẵn "nguồn phế" và kinh tế quy mô thuận lợi cho tái chế.
- Nền tảng khoa học nội địa dày: tổng quan học thuật gần đây từ các nhóm Trung Quốc cho thấy họ theo đuổi song song HD/HPMS (trực tiếp), thủy luyện, hỏa luyện, điện hoá và các biến thể chọn lọc/ion liquid… hướng tới công nghệ quy mô công nghiệp.
Tóm lại: trong khi Mỹ nổi lên với FJH, Trung Quốc đang mở rộng công suất tái chế, chuẩn hoá bằng tiêu chuẩn quốc gia, đẩy mạnh R&D và đạt tiếp những thành tựu mới và siết quản trị – xuất khẩu. Cuộc đua tái chế nam châm vì thế hai bên đều tăng tốc, không ai đứng yên cả.
Ngoải ra, Trung Quốc không chỉ vừa có R&D mới, vừa chuyển hóa R&D ra sản xuất rất nhanh trong mảng tái chế nam châm/tinh luyện đất hiếm.
- R&D về giảm HREE và nâng hạng nam châm => lập tức chạy trung thử (pilot)
+ Viện Nghiên cứu Đất hiếm Baotou công bố (8/2025) đã chế tạo thành công 50UH/52SH từ nền N50 với giảm 30–70% Dy/Tb nhờ khuếch tán biên hạt (GBD); kèm dây chuyền trung thử để chuyển thẳng sang sản xuất.
+ Về mặt học thuật, GBD đã được “công nghiệp hóa nhanh” ở Trung Quốc trong thập niên qua, giúp tiết kiệm HREE ngay ở khâu vật liệu – từ đó giảm áp lực nguồn cung và làm tái chế dễ thở hơn.
- Quy mô tái chế phế nam châm “cất cánh”
+ Theo Argus, công suất tái chế REO từ phế NdFeB của TQ đã vượt 80.000 t/năm (2024), dự báo 100.000 t/năm (2025), với ~40 nhà máy hoạt động – cho thấy tốc độ mở rộng rất nhanh từ phòng thí nghiệm tới nhà máy.
+ Nhóm China Northern Rare Earth và công ty con ở Giang Tây, Nội Mông… liên tục mở rộng dự án tái chế phế NdFeB vài nghìn tấn/năm và nâng công suất tinh luyện, củng cố “hệ sinh thái” để hấp thụ R&D ngay khi sẵn sàng.
- "Chạy dây chuyền mới" diễn ra liên tục. - Ví dụ gần đây: Northern Zhaobao Magnets chạy thử dây chuyền 3.000 t/năm nam châm NdFeB tại Nội Mông (10/2025) - minh họa kiểu triển khai rất nhanh khi công nghệ/quy trình chín.
- Chuỗi cung ứng & chính sách giúp rút ngắn “time-to-factory”. Trung Quốc chiếm phần lớn sản xuất nam châm NdFeB toàn cầu năm 2024 => sẵn nguồn phế liệu lớn, mạng lưới nhà máy dày đặc để “thử-là-chạy”. Năm 2025 họ tăng cường kiểm soát xuất khẩu & triển khai hệ thống truy vết quốc gia cho nam châm – qua đó giữ công nghệ trong nước, buộc doanh nghiệp nội địa chuẩn hóa & mở rộng rất nhanh để đáp ứng nhu cầu
Tham khao:
U.S. DoD Strengthens Support for Lynas U.S. Facility - Lynas Rare Earths
U.S. DoD Strengthens Support for Lynas U.S. Facility 1 August 2023 Lynas Rare Earths Ltd (ASX: LYC, OTC:LYSDY) (“Lynas”) is pleased to announce that wholly owned subsidiary Lynas USA LLC has signed a follow on contract with the United States (U.S.) Department of Defense (DoD) for the...lynasrareearths.com
China cracks down on foreign companies stockpiling rare earths
Beijing determined to retain leverage over supply by preventing buyers from building large inventorieswww.ft.com
China’s recycled rare earth output falls in 2024 – Argus Metals
www.argusmedia.com
【内蒙古科创新赛道】突破“磁王”制备瓶颈 显著减少重稀土用量 内蒙古高性能钕铁硼制备技术取得重要进展
【内蒙古科创新赛道】突破“磁王”制备瓶颈 显著减少重稀土用量 内蒙古高性能钕铁硼制备技术取得重要进展news.sina.com.cn
China's share in rare earth magnet production, 2024 – Charts – Data & Statistics - IEA
China's share in rare earth magnet production, 2024 - Chart and data by the International Energy Agency.www.iea.org
China expands rare-earth export controls, creating risks for PC component supply — Beijing tightens grip on materials for HDDs and more to protect national security
New export rules tighten China’s grip on magnet and phosphor tech.www.tomshardware.com
China outlines more controls on exports of rare earths and technology
China has outlined new curbs on exports of rare earths and related technologies, extending controls over the use of the elements critical for many high-tech products and military applications.apnews.com
Significant progress of grain boundary diffusion process for cost-effective rare earth permanent magnets: A review
Rare earth permanent magnets are essential in a plethora of electrical machine and renewable energy. Nd-Fe-B magnets account for half of the market sh…www.sciencedirect.com
China’s recycled rare earth output falls in 2024 – Argus Metals
China's NdFeB output capacity to grow on strong demand – Argus Metals
项目进行时 | 包头稀土研究院成功制备出高牌号磁体
包头稀土研究院磁材所表面技术团队成功制备出满足新能源汽车、低空经济人形机器人等高端应用领域需求的50UH、52SH等高牌号磁体近日，包头稀土研究院磁材所表面技术www.baotounews.com.cn
China's Northern Zhaobao Fires Up NdFeB Magnet Production - and Sends a Subtle Message to the World
Northern Zhaobao completes trial production of neodymium-iron-boron magnets in Inner Mongolia, deepening China's NdFeB supply chain control.rareearthexchanges.com
.png)
Ví dụ, năm 2024, Trung Quốc cần khoảng 210.000 tấn đất hiếm, trong đó 165.000 tấn được sử dụng cho nhu cầu nội địa và 45.000 tấn dành cho xuất khẩu. Trong khi đó, nhu cầu của Hoa Kỳ thấp hơn nhiều, chỉ khoảng 15.000 tấn/năm, tương đương 7% so với Trung Quốc. Nhật Bản cần 38.000 tấn và châu Âu cần 17.000 tấn.
Nhìn vào các con số này, có thể thấy rằng nếu chỉ phục vụ nhu cầu nội địa của Hoa Kỳ, Nhật Bản và EU, việc tự khai thác, tinh chế và tái chế là hoàn toàn khả thi, thay vì phải sản xuất quy mô 100.000 – 200.000 tấn như Trung Quốc.
Như vậy, với việc áp dụng công nghệ tái chế và khai thác các mỏ trong nước, Hoa Kỳ hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu thực tế 15.000 tấn/năm một cách dư dả. Mục tiêu của Hoa Kỳ không phải là sản xuất đất hiếm để xuất khẩu như Trung Quốc, mà chỉ cần đủ dùng trong nước.
Với mức tiêu thụ 15.000 tấn/năm, Hoa Kỳ dễ dàng đạt được mục tiêu tự chủ và quan trọng hơn, sẽ không còn bị phụ thuộc hay lo ngại trước các biến động từ phía Trung Quốc.
Tóm lại, lý do Trung Quốc sản xuất lượng đất hiếm lớn là do:
1. Phục vụ nhu cầu nội địa.
2. Sản xuất hàng hóa xuất khẩu toàn cầu.
3. Xuất khẩu trực tiếp đất hiếm.
Còn Mỹ thì khác, chỉ cần sản xuất đủ cho nhu cầu nội địa là đủ.
Ps: Cụ dùng AI chạy bài thì cũng nên biên tập lại tý, đừng để dãn dòng có khoảnh trắng... và bảo AI nó tóm lược gọn lại
Chỉnh sửa cuối:
