[Funland] Việt Nam đứng đầu khu vực về số lượng bài báo khoa học bị thu hồi

[phihanhgia]

Có 2.5 bài / 1000 bài thôi mà, gì mà đã căng lắm. Có chỗ nào 1000 người mà đến hơn 997 người liêm chính không?

Số liệu chính thức về mặt xấu bao giờ cũng thấp hơn nhiều so với thực tế. Chẳng hạn thống kê chính thức ở các quốc gia đang phát triển về tham nhũng: tính bằng số vụ án tham nhũng được xét xử và số người bị kết án tội danh này mỗi năm, mang tính răn đe là chính, chỉ là một phần "vô cùng bé", ước lượng bằng đâu đó 1/1,000 - 1/10,000 số vụ diễn ra trong thực tế mỗi năm, xem xét cả các tham nhũng nhỏ với số tiền nhỏ hơn.

Con số mấy trăm bài bị thu hồi ở các tạp chí quốc tế danh mục WoS/Scopus, thống kê chính thức chỉ là phần nổi của tảng băng chìm quy mô lớn hơn. Vi phạm liêm chính học thuật thực sự lớn gấp nhiều lần con số đó, có thể gấp hơn 10 lần trong các công bố quốc tế. Nếu tính cả các công bố ở các tạp chí trong nước (của các bộ, các viện nghiên cứu, trường ĐH trong nước) cũng như các luận án TS, số lượng vi phạm thực tế có thể gấp hơn 100 lần, và gần như bị bỏ lơ (phản biện hình thức, thiếu nghiêm túc).

Vi phạm liêm chính học thuật không chỉ là các vi phạm nghiêm trọng nhất như đa số mọi người nghĩ đến đầu tiên:
1) Fabrication (Bịa đặt dữ liệu): Tạo ra dữ liệu hoặc kết quả không hề tồn tại.
2) Falsification (Giả mạo, làm sai lệch dữ liệu)
3) Plagiarism (Đạo văn, sao chép)

mà gồm cả những sai phạm rất phổ biến khác mà ở VN thường bị cho là nhẹ hơn, bị bỏ qua, không ai quan tâm:

4) Tác giả danh dự (gift/honorary authorship): Thêm tên người không đóng góp thực sự (thường là sếp).
5) Tác giả ma (ghost authorship): Không ghi tên người thực sự làm việc (thường là cộng tác viên công ty thuê).
6) Công bố trùng lặp (duplicate publication, salami slicing): Cắt một nghiên cứu lớn thành nhiều bài nhỏ để tăng số lượng công bố, hoặc gửi cùng nội dung cho nhiều tạp chí.
7) Cố ý viết sai tài liệu tham khảo, trích dẫn sai để “tăng citation”.
8) Không khai báo xung đột lợi ích (conflict of interest) nghiêm trọng.
9) Che giấu hoặc không chia sẻ dữ liệu gốc khi bị yêu cầu (data withholding).
10) Vi phạm nghiêm trọng quy trình đạo đức (ví dụ: thử nghiệm trên người mà không có đồng thuận thông tin).
vv.

Ngoài các mục từ 1-10, VN có: mua bán trao đổi, thông đồng nhóm, hội đồng ma, phản biện ma, ... và nhiều hình thức khác nữa.

 

[phihanhgia]

Thực ra thì điều này hiện nay ở Việt Nam không còn đúng lắm!
Cách đây độ 3 chục năm thì kinh phí dành cho nghiên cứu cho khoa học ở Việt Nam đúng là tiền "xóa đói, giảm nghèo". Có chút tiền phải chia đều cho các cơ sở nghiên cứu để tồn tại, nhưng đã từ khá lâu kinh phí đã đạt mức 2% GDP. Tiền cho các đề tài không còn nhỏ nữa, mà đề tài cấp bộ đã đạt từ vài đến cả chục tỷ!
Trước đây thì đề tài nào cũng phải thành công xuất sắc, nhưng gần đây thấy người ta đã nói đến mạo hiểm của nghiên cứu, tức là đã chấp nhận kết quả âm, không như dự định!

Số liệu này sai cụ nhé. VN chi cho KHCN là 0.4-0.5% GDP trong 1 thời gian rất dài và cho đến nay (2025). Dù VN đặt mục tiêu chi cho KHCN 2% GDP nhưng chưa bao giờ thực hiện.

Gần đây 2025, trong nghị quyết 57-NQ/TW, người ta lại nêu ra vấn đề này và phấn đấu đến 2030 thực hiện. Các đề tài cấp bộ, cấp địa phương, nhiều đề tài phục vụ nhiệm vụ quản lý hành chính, sự nghiệp, xây dựng đoảng, vv. thực chất không nên xếp vào chi cho R&D cho KHCN.
Mục tiêu đã được vẽ ra, đang phấn đấu để khu vực công đầu tư 0.8%, và khu vực tư nhân đầu tư 1.2% GDP - tổng sẽ là 2%. Năm nào đạt được trong thực tế, không chắc chắn.