Từ quan điểm lịch sử: hầu hết các nước châu Âu từ sau thế kỷ 15 không còn chiến tranh lớn, kéo dài hàng trăm năm, có thời gian bóc lột thuộc địa lâu nên kể cả các nước trực tiếp (như Đức, Anh, Pháp, Tây Ban Nha) và các nước gián tiếp (Thụy Sĩ chẳng hạn) đều được hưởng lợi. Tiền bóc lột thuộc địa nó cũng như tiền buôn ma túy, là tiền bẩn, nhưng nó có tác dung rất lớn giúp châu Âu vượt lên trên Đông Á từ khoảng thế kỷ 18. Đồng thời, văn minh từ Đông Á truyền sang châu Âu qua hai tram năm cai trị của Mông Cổ ở Đông Âu cũng giúp châu Âu có một thời Phục Hưng, loại bỏ hoặc giảm bớt được các yếu tố mọi rợ về văn hóa.
Trong khi đó, VN kể từ sau đời Hoàng đế Lê Thánh Tông thì đất nước gần như chiến tranh liên miên cho đến năm 1975, đến mức mà Hoàng đế Càn Long (vào cuối thể ký 18) đã viết trong chiếu là "nước ấy tan nát không còn gì". Chiến tranh đến gần 500 năm gần như liên tục, công thêm 80 năm bị bóc lột thuộc địa thì nước có giàu thế nào cũng gục, chưa kể là VN chưa bao giờ là nước giàu. Ngoài ra, chiến tranh nhiều dân đến tâm lý của người dân thay đổi, suy nghĩ mang tính tạm bợ hơn là lâu dài (cái này phải bàn thêm). Điều này rất ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trong thời kỳ hậu chiến
Từ quan điểm kinh tế: Châu Âu có bóc lột thuộc địa nên lượng tiền đầu tư (tiền dễ - easy money) đổ về rất nhiều, dẫn đến việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng, khoa học kỹ thuật, giáo dục ... đã vượt lên trên VN rất nhiều (theo em thì thời vua Lê Thánh Tông có lẽ VN vẫn giàu và văn minh hơn đại đa số các nước châu Âu, nhưng từ sau đó thì đi xuống rõ rệt). Trong khi đó, VN không chiếm được thuộc địa ở xa, mà lại tập trung vào việc mở rộng lãnh thổ, chiếm được các nước Chiêm Thành và một phần Chân Lạp. Chiếm các nước này tuy diện tích được mở rộng, dân số tăng nhưng có lẽ không làm phát triển kinh tế mà còn là gánh nặng, vì dân Chiêm Thành, Chân Lạp chưa văn minh lại được biến thành người Việt, tốn nhiều tiền để giáo hóa họ, trong khi những nước này về tài nguyên, khoáng sản,… thì cũng chẳng có nhiều.
Từ các góc nhìn khác cũng có nhiều lí do nữa.